جامعه عراق با این حجم از مطالبات و مشکلات با جابجایی یک فرد به سرمنزل مقصود نمی‌رسد/ استعفای عبدالمهدی خواست مردم را محقق نمی‌کند

«نصرت‌الله تاجیک»، کارشناس مسائل منطقه‌ای و سفیر اسبق ایران در اردن، درباره استعفای «عادل عبدالمهدی»، رئیس‌جمهور عراق و تاثیر آن بر سیاست داخلی و خارجی این کشور به خبرنگار برنا گفت: در حال حاضر عراق مجموعه‌ای است از مسائل واقعی و خواست مردم به اضافه دخالت‌های خارجی و مسائل نیابتی. کفه ترازو در مورد خواست مردم سنگین‌تر از دخالت‌های خارجی است. ساختار حاکم بر عراق یعنی سیاست حکومت اعم از تصمیم‌سازی، تصمیم‌گیری و تقسیم قدرت و منابع، دارای مشکلاتی است که حاصل آن، جامعه ملتهب عراق است.

او اظهار کرد: وضعیت اجتماعی عراق یعنی قوی بودن نقش و قدرت عشایر در بافت و ساختار اجتماعی عراق به قدری هست که اجازه نداده دولت-ملت مدرن با همه مؤلفه‌های لازم، برای ایجاد یک دموکراسی برقرار شود.

تاجیک با برشمردن دیگر مشکلات داخلی عراق، اظهار کرد: مجموع شرایط اجتماعی، سیاسی، به اضافه وضعیت و مشکلات ساختار حکومتی، نحوه تقسیم قدرت بین طوائف و مذاهب یعنی هم تقسیم جغرافیایی کردها و هم تقسیم مناسب حکومتی، یعنی اینکه مثلا رئیس جمهور کرد باشد یا نخست‌وزیر شیعه باشد و رئیس مجلس سنی، مجموع اینها شرایطی را به وجود آورده که اجازه نمی‌دهد، گردش قدرت بر اساس شایسته‌سالاری و مؤلفه‌های دموکراتیک و نوین صورت گیرد.

این دیپلمات سابق کشور بسیاری از مشکلات عراق را ذاتی این کشور دانست و گفت: بسیاری از این مواردی را که برشمردم، علاوه بر اینکه ذاتی جامعه عراق است،  ناشی از دخالت‌های آمریکا نیز هست یعنی از زمان پل برمر بعد از سرنگونی صدام تاکنون. حالا در این جامعه که چنین وضعیتی دارد، تخصیص بهینه منابع به درستی صورت نمی‌گیرد، زیرساخت‌های توسعه‌ایی جامعه در اثر جنگ از بین رفته است. از بین رفتن زیر ساخت‌های توسعه‌ای کشور، وضعیتی را به وجود آورده که مردم را درگیر مشکلات عدیده کرده است. درصد بیکاری بالاست، منابع به خوبی تخصیص داده نمی‌شود، گردش ثروت خوب انجام نمی‌گیرد، عده‌ای بسیار ثروتمند هستند و عده‌ای بسیار فقیر، در این شرایط مطالبات انباشته شده و اقشار مختلف مردم و به خصوص جوانان که این روزها بیشتر در صحنه هستند، باعث شده که جان‌شان به لب‌شان برسد.

سفیر اسبق ایران در اردن استعفای عبدالمهدی را بی‌اثر دانست و افزود: اگرچه عبدالمهدی به دلیل جلوگیری از گسترش خشونت و خونریزی و بر اساس بیانیه‌ای که آیت‌الله سیستانی دادند و از مجلس خواستند که در حمایت‌شان از عادل عبدالمهدی تجدیدنظر کنند، به صلاح دیدند که استعفا بدهند ولی من بعید می‌دانم با تصویری که از جامعه و سیاست عراق ارائه دادم، این استعفا خواست مردم را محقق کند.

او تشریح کرد: حال اگر در کنار موارد فوق، بخش‌های نیابتی، تحریک‌های عربستان و دیگر کشورها، نقش نظامی‌های دوران صدام که از کار بیکار شده و در جامعه پخش هستند و باقیمانده بعثی‌ها را نیز اضافه کنیم، به این نتیجه می‌رسیم که کشور عراق آبستن حوادث سهمگین‌تری است. مگر آنکه در کنار این استعفا اقدامات دیگری نیز صورت بگیرد تا دخالت‌ها متوقف شود و هم زمینه دخالت به وجود نیاید و هم اینکه در حقیقت پاسخ درخور شان مردم عراق، برای رفع نیازهای حیاتیشان داده شود.

تاجیک با بیان اینکه جامعه عراق با این حجم از مطالبات و مشکلات، صرفا با جابجایی یک فرد بعید می‌دانم به سر منزل مقصود برسد، تصریح کرد: احتمالا اقدامات دیگری نیز باید صورت بگیرد. نمی‌دانم عبدالمهدی چقدر از آن بیانیه 17 موردی را اجرایی کرد ولی به نظر می‌رسد که آن برنامه‌ها نیز توفیقی در اجرا و در ساکت کردن مردم نداشته است. هم سیاستمداران عراقی باید موضوع رو جدی‌تر تلقی کنند و هم همسایگان عراق.

این کارشناس مسائل منطقه درباره سیاست‌های عربستان اظهار کرد: سعودی‌ها برای رویارویی با سیاست خارجی ایران، هر جا که جایگاه نفوذ سیاست خارجی ایران باشد دست به تخریب می‌زنند؛ چه در سوریه، چه در لبنان. اطلاعاتی وجود دارد که سعودی‌ها اقداماتی را علیه ایران در عراق انجام می‌دهند.

تاجیک حل مسائل عراق را منوط به اصلاح سیاست‌های داخلی و خارجی دانست و توضیح داد: حل مسائل عراق و ندای مثبت به خواست مردم عراق، در گرو اجرای مجموعه ای از مسائل داخلی و خارجی است. مسائل خارجی به همسایگان و نیروهای موثر از جمله امریکا مربوط می‌شود. متاسفانه سیاست‌های امریکا شفاف نیست. آیا دخل و تصرفاتش فقط برای نفت و منابع عراق است یا نه برای کنترل ایران و رویارویی با سیاست خارجی ایران؟

او درباره سیاست‌های ایران در مواجهه با عراق گفت: اگر ما در عراق حضور سازنده، مثبت، فعال و متبوعی داشته باشیم طبیعتا می‌توانیم با اعراب هم یک رابطه منطقی و خوب داشته باشیم. استراتژی و سیاست‌هایمان در رابطه با عراق باید به گونه‌ای باشد که ما خودمان را خرج دولت‌های عراق نکنیم چراکه ممکن است سیاست دولت‌ها غلط باشد و مردم‌شان ناراضی باشند. به گونه‌ای نباشد که حضور ما در عراق ما را به مردم آنجا بدهکار کند یا برای کشورمان هزینه‌زا باشد. باید مسئولانه در رابطه با آنچه در عراق جریان دارد، سیاست‌های جدیدی وضع کنیم. اگر در عراق فروپاشی صورت بگیرد قطعا بر کشور موثر خواهد بود حتی اگرموفق باشیم، صد در صد مرزها را هم ببندیم.