اعتیاد زنان و پیامدهای آن

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ مخدرهای جدید در سال‌های اخیر گوی رقابت را از مخدرهای سنتی ربوده است و بعد از جولان دادن در بین مصرف‌کنندگان مرد، اکنون به جمع‌های زنانه ورود پیدا کرده و روز به روز دامنه مصرف‌اش در بین این قشر گسترده‌تر می‌شود.

بر اساس آمار جهانی، اعتیاد در زنان عوارض خطرناک­‌تری نسبت به مردان ایجاد می­‌کند، برای مثال فاصله­ زمانی نخستین تجربه مصرف مواد مخدر و روان­گردان تا تزریق در زنان، به طور متوسط دو سال به طول می‌انجامد.

در حالی که این زمان در مردان حدود هشت سال است و با این حساب زنان ۶ سال زودتر از مردان به ورطه وابستگی شدید، که درمان آن به طبع سخت ­تر و عوارض جسمی، روانی و اجتماعی آن نیز به مراتب بیشتر است کشیده می‌شوند.

اعتیاد در میان زنان افزایش یافته است

طی چند روز اخیر سردار محمدمسعود زاهدیان، رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر، طی مصاحبه‌ای عنوان کرده بود: «نرخ شیوع مصرف مواد مخدر در بانوان بیشتر از آقایان نیست اما درصد زنانی که گرفتار مواد مخدر می‌شوند، افزایش پیدا کرده و متاسفانه در استان‌هایی مانند تهران، خراسان رضوی، فارس، اصفهان و البرز که در آن کلان‌شهر وجود دارد، نرخ شیوع مصرف موادمخدر بیشتر است.»

 ۶ درصد جمعیت معتادین کشور را زنان تشکیل می‌دهند

همچنین دکتر اسکندر مومنی، دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر، در مراسم انعقاد تفاهم‌نامه با معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری با اشاره به این موضوع که «آمار اعتیاد زنان در جمعیت معتادان جوامع سنتی و آسیایی ۱۰ درصد، آمریکای لاتین ۳۰ درصد و کشورهای اروپایی ۴۰ درصد است، بیان کرده بود: در کشور دو میلیون و ۸۰۰ هزار معتاد داریم که ۱۵۶ هزار نفر از آنان، زنان هستند؛ یعنی ۶ درصد جمعیت معتادان کشور را زنان تشکیل می‌دهند، تعداد مصرف‌کنندگان مواد مخدر در جمعیت فعال کشور، ۵/۴ درصد است که زنان معتاد نیز نسبت به کل جمعیت فعال کشور ۰/۶درصد (شش دهم درصد) را شامل می‌شوند.

مومنی با بیان اینکه بیشترین زنان مبتلا به اعتیاد در گروه سنی ۲۳ تا ۴۴ سال قرار دارند گفت: ۴/۷ درصد جمعیت دانشجویان کشور مصرف مواد مخدر دارند که این آمار در زنان و دختران دانشجو ۲/۱ درصد است. همچنین در شیوع شناسی اخیر، ۶۶ درصد از کل جمعیت کشور برای مشارکت در امر پیشگیری از اعتیاد اعلام  آمادگی کرده‌اند و این رقم در بین زنان  ۶۸ درصد می‌باشد. همچنین مقاومت زنان در برابر مصرف مواد مخدر سه برابر است.»

اعتیاد یکی از مهم‌ترین معضلات اجتماعی کشور

سیدحسن موسوی‌چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران، نیز با اشاره به این موضوع که «اعتیاد جزو 5 اولویت کشور در مسائل اجتماعی است، اذعان کرد: یکی از ویژگی‌های اعتیاد این است برای زن و یا مرد تفاوتی قائل نمی‌شود و تمامی گروه‌ها را مورد هدف قرار می‌دهد اما نکته حائز اهمیت این است که تاثیرات اجتماعی به وجود آمده برای زنان معتاد و مردان معتاد کاملا متفاوت است، چون جامعه ما راحت‌تر با اعتیاد مردان کنار خواهد آمد.

موسوی‌چلک در ادامه می گوید: زنی که درگیر اعتیاد می‌شود، به همراه آن  پذیرش اجتماعی از او دور خواهد شد و متاسفانه دیگر جایی در میان خانواده و دوستان و جامعه نخواهد داشت، در واقع می‌توان گفت با ابتلای زن به این مورد ابتدا از جامعه و پس از آن از جامعه زنان ترد می‌شوند.»

یک روانشناس افزایش مصرف مواد مخدر در بین زنان را پدیده‌ای اجتماعی که زائیده جامعه است می‌داند و می‌گوید: هر پدیده اجتماعی زاییده جامعه است و افزایش آمار اعتیاد در میان زنان ایرانی‌ نیز مانند هر مسئله اجتماعی دیگر زائیده عوامل گوناگون فردی، خانوادگی و اجتماعی بوده و باید آن را در سطوح مختلف جامعه بررسی کرد.

فهیمه شریفی، روانشناس و پژوهشگر حوزه زنان، به خبرنگار خبرگزاری برنا می‌گوید: احساس تنهایی یکی از عوامل مهم گرایش زنان به مواد مخدر است. طلاق و جدایی به عنوان آسیبی اجتماعی، آثار روانی نامطلوبی روی زوجین و فرزندان آنها می‌گذارد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد تعداد قابل توجهی از زنان بعد از طلاق نسبت به آینده ناامید بوده و احساس اضطراب، دلتنگی و تنهایی می‌کنند و همین احساس برخی از آنان را به سمت مصرف دخانیات سوق می‌دهد. احساس تنهایی آن‌چنان در گرایش به اعتیاد نقش دارد که بسیاری از روانشناسان نام دیگر اعتیاد را بیماری تنهایی می‌گذارند.

شریفی ادامه داد: برخی افراد به دلیل وجود ضعف‌های شخصیتی و ضد اجتماعی به نوعی در سازگاری با هنجارهای اجتماعی دچار تعارض شده و برای نشان دادن این تعارض به مصرف مواد مخدر پناه می‌برند.

این پژوهشگر حوزه زنان در ادامه به مبحث فقر و ارتباط مستقیم آن با اعتیاد زنان اشاره داشت و یادآور شد: عدم دسترسی به امکانات مالی و معیشتی، احساس محرومیت حتی در جزئی ترین سطوح، ناکامی و افسردگی می‌تواند زمینه اعتیاد برخی زنان را ایجاد کند. البته محرومیت و فقر فقط یک سوی ماجراست و عکس آن نیز به راحتی می‌تواند رخ دهد، برای مثال زنانی که به واسطه برخورداری از مال و ثروت و امکانات رفاهی فراوان، فرصت بیشتری را برای شرکت در مجالس و مهمانی‌هایی که زمینه استعمال دخانیات در آنان فراهم است دارند و به احتمال زیاد در معرض اعتیاد به مواد مخدر نیز قرار خواهند گرفت. در نتیجه در هر دو طبقه فقیر و غنی، امکان گرایش به اعتیاد به دلایل خاص خود وجود دارد و نمی‌توان فقط فقر را عامل اعتیاد دانست.»

پیامدهای اعتیاد زنان

اعتیاد به ماده مخدر، رفتار اجتماعی است که تمام جامعه را دربرمی‌گیرد و با سلامت و امنیت اجتماعی و افزایش جرم و جنایت در ارتباط است. از آنجا که اعتیاد، فرد معتاد را برده مواد می‌سازد، زنان و دختران معتاد، ناگزیر از زندگی مجرمانه هستند. فرد معتاد پس از مصرف مواد نیز بسته به زمینه‌های گوناگون شخصیتی، روانی و محیطی و همچنین آثار خاص ماده‌ای که مصرف کرده، در معرض ارتکاب گونه‌های متعدد دیگری از جرم و جنایت، نظیر: رفتارهای پُرخطر جنسی، سرقت، آدم‌ربایی، خودکشی، فروش مواد مخدر و حتی قتل قرار دارد.

بر اساس آمارِ اعلام‌شده، 40 درصد سرقت‌ها، 30 درصد کودک‌آزاری‌ها، 20 درصد جرایم منکراتی و 10 درصد جرایم عمدی در کشور، ناشی از مصرف موادّ مخدر و آسیب‌های آن است.

زن یا دختری که اعتیاد دارد، آرام‌آرام به درخودماندگی (اوتیسم) مبتلا می‌شود و در دنیای تجربه‌های شخصی خویش فرو می‌رود. ارتباطش را با واقعیت زندگی از دست می‌دهد و علاقه‌ای به رویارویی با واقعیت زندگی ندارد. اعتیاد، او را به برقراری ارتباط با دوستان، خویشان و حتی اعضای خانواده بی‌میل می‌کند. در ابراز احساسات به دیگران، دچار اختلال شده و رفتارهایش سطحی و چه‌بسا رنگ بی‌تفاوتی به خود می‌گیرد. احساس مسئولیت‌نکردن به: زندگی، امور پیرامونی و نیز وظایف فردی و اجتماعی، یکی دیگر از ویژگی‌های فرد معتاد شمرده می‌شود.

احتمال ابتلا به انفارکتوس عضله قلب، سکته مغزی و سرطان لثه و مثانه و سرطان دهانه رحم، نارسایی تنفسی و آلودگی‌های ویروسی مانند ایدز و هپاتیت با مصرف سیگار و مواد مخدر در زنان افزایش می‌یابد. استعمال مواد مخدر، همچنین منجر به عوارض سوء در دوران حاملگی و یائسگی زودهنگام می‌شود و احتمال ناباروری و یا باروری دیرهنگام و سقط‌جنین را افزایش می‌دهد.به طور کلی، مواد مخدر در سطح سیستم‌های عصبی، فرایندهای بیوشیمیایی انجام می‌دهند و بدون تزریق و استعمال مرتب، بدن فرد معتاد فعالیت طبیعی خود را از دست می‌دهد.

در حقیقت، تمام انواع مخدر باعث نارسایی جسمی و ذهنی جنین می‌شوند. برخی از آنها جان او را تهدید می‌نمایند و امکان سقط‌جنین و تولد کودکان ناقص را افزایش می‌دهند. اگر مادر به ‌صورت مکرر ماده اعتیادآوری را مصرف کند، جنین نیز به آن معتاد می‌شود و پس از تولد، عوارض اعتیاد با وی همراه خواهد بود. آمار رسمی، از تولد روزانه 4 کودک معتاد در تهران خبر می‌دهند. بدیهی است، به هر میزان آمار زنان معتاد کارتن‌خواب بیشتر شود، به همان نسبت احتمال تولد غم‌انگیز نوزادان معتاد هم افزایش می‌یابد.

با بروز پدیده اعتیاد در زندگیِ یک زن و دغدغه‌مندی وی به چگونگی تأمین و مصرف مواد و نیز آغاز و پایان خماری و نشئگی، به‌گونه‌ای بسیار جنبه‌های فردی و جمعی خانواده تحت تأثیر قرار می‌گیرد و عشق مادرانه و طراوت همسرانه، از بین می‌رود. کمترین پیامدی که برای اعتیاد زنان می‌توان برشمرد، ازهم‌پاشیدگی و گسست خانوادگی است. طلاق عاطفی، سردمزاجی، روابط فرا زناشویی و جدایی همیشگی، از پیامدهای شوم اعتیاد شمرده می‌شوند. از سوی دیگر، بی‌حوصلگی در تعامل با فرزندان، مواجهه نامطلوب با کودک خود و مهم‌تر از همه، نبودِ نظارت صحیح در امر تربیت، فرزندان‌شان را نیز برای ورود به آسیب‌های پُرخطر آماده می‌کند.