همه احتمالات درباره «جهان» بعد از بیماری فراگیر کرونا

به گزارش خبرگزاری برنا؛ دکتر روح‌الله اسلامی در خصوص تاثیرات فراگیری جهانی کووید-۱۹ بر مناسبات داخلی و خارجی کشورها اظهار کرد: اتفاقی که افتاده است نزدیک به نیمی از جمعیت کره زمین را خانه‌نشین کرد و یک رویداد بی‌سابقه بعد از جنگ جهانی دوم به شمار می‌رود که تبعاتی علاوه بر گرفتن جان انسان‌ها داشته است از جمله اینکه به علت قدرت سرایت زیادی که دارد امکان فعالیت‌ها را کاهش داده است و نتیجه این به بحران‌های اقتصادی و کاهش حجم فعالیت‌های اقتصادی دنیا منجر شده است.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: همچنین این ویروس تمام روندهای عادی که در سیاست داخلی و خارجه کشورها دنبال می‌شد را تحت تاثیر قرار داده و حتی فعالیت‌های هنری و ورزشی همگی تعطیل شده و انگار یک توقف و ایستایی اتفاق افتاده است.

وی ادامه داد: مساله کرونا از لحاظ علوم سیاسی و روابط بین‌الملل می‌تواند تبعات گسترده‌ای داشته باشد، از جمله اینکه دولت‌ها از این به بعد قدرتمندتر می‌شوند و در مقابل بازیگران محلی مانند احزاب، NGO  و گروه‌های قومیتی و همچنین بازیگران فراملی مانند سازمان‌های بین‌الملل و اتحادیه‌های منطقه‌ای، دولت‌ها قدرتمندتر می‌شوند و در واقع اصلی‌ترین بازیگر در محیط بین‌الملل و محیط‌های داخلی خواهند بود بنابراین دولت‌های قدرتمند و دولت‌های ملی دوباره جایگاه خود را پیدا می‌کنند.

نقش تعیین کننده سیاست‌های بهداشت و سلامت در آینده

استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی تصریح کرد: در سراسر دنیا سیاست‌های بهداشت و سلامت نقش تعیین کننده‌ای خواهند داشت و از این به بعد بخش عمده‌ای از بودجه کشورها و سیاست‌گذاری‌ها به سمت بهداشت و سلامت و افزایش شاخص‌های زیستی حرکت خواهند کرد و این روندی است که جزو مطالبات همه شهروندان در دنیا محسوب می‌شود.

اسلامی در مورد یکی دیگر از تبعات مساله کرونا افزود: ما بعد از این ویروس شاهد رواج نوعی از ملی‌گرایی و در خود فرورفتگی خواهیم بود و همچنین می‌توانیم شاهد این باشیم که کشورها از همه تعهدات منطقه‌ای و بین‌المللی خود کنار می‌روند و سعی می‌کنند فقط کشور خودشان را حفظ کنند، گرچه ما شاهد کمک‌هایی بین کشورها بودیم و همچنین تجربیات خود را در اختیار دیگران می‌گذاشتند اما به عنوان مثال در اتحادیه اروپا به هم کمک نکردند یا در خیلی از کشورهای دیگر تلاش حداکثری همه دولت‌ها برای این است که کشور خود را از بحران به سلامت عبور دهند و در مجموع رونق ملی‌گرایی و توجه دولت‌ها را شاهد خواهیم بود.

وی اضافه کرد: شاهد کاهش روندهای ایدئالیستی در روابط بین‌الملل خواهیم بود، در واقع کسانی‌که به دنبال جهان بدون مرز و اتحادیه‌های بین‌المللی و منطقه‌ای بودند خیلی از قدرت خود را از دست می‌دهند و کسانی‌که طرفدار افزایش نقش سازمان‌های بین‌الملل بودند آن‌ها نیز همین شرایط را دارند که دلیل این هم افزایش قدرت دولت‌هاست.

اهمیت یافتن مرزها

استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی در خصوص تبعات فراگیری جهانی کووید-۱۹ افزود: مرزها و حفظ شهروندانی که در یک دولت-کشور زندگی می‌کنند اهمیت فراوانی دارد و حتی شاید از این به بعد مهاجرت و رفت‌وآمدها با چالش بیشتری مواجه باشد.

اسلامی خاطرنشان کرد: سیاست‌های خودیاری افزایش می‌یابد و همچنین بی‌اعتمادی نسبت به سایر بازیگران ایجاد می‌شود و این نیز به این معناست که همه دولت‌ها باید خودشان، خودشان را از این بحران نجات بدهند و کسی نمی‌تواند به آن‌ها کمک کند.

دولت‌ها قدرت مداخله بسیار زیادی پیدا می‌کنند

وی در مورد تاثیر بحران کرونا بر قدرت گرفتن دولت‌ها عنوان کرد: دولت‌ها قدرت مداخله بسیار زیادی پیدا می‌کنند به عبارتی اختیاراتی که به آن‌ها واگذار شد، اختیاراتی همچون تعطیلی کارخانه‌ها، فاصله‌گذاری اجتماعی، قرنطینه و دخالت در تمام مواردی که پیش از این از انجام آن منع بودند و به عبارتی اکنون به راحتی می‌توانند جلوی یک تظاهرات، اعتراض و تجمع را بگیرند حال آنکه در هیچ‌کدام از قانون اساسی‌ها این امکان برای دولت‌ها وجود نداشت اما اکنون به راحتی این اختیار را به دست آوردند و می‌توانند دست به مداخلات گسترده در اجتماعات انسانی بزنند و این گونه‌ای از دولت‌هایی را خلق می‌کند که قدرت فراوانی دارند.

استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی در خصوص مساله جهانی‌شدن تصریح کرد: جهانی شدن به معنای این است که یک سری از روندها به خصوص در اقتصاد شکل بین‌المللی به خود می‌گیرد و همچنین سبک‌های خاصی از فرهنگ در دنیا گسترش پیدا می‌کند و ارتباطات کشورهای مختلف افزایش پیدا می‌کند و به خصوص تکنولوژی اطلاعات نیز به این کمک می‌کند تا انسان‌ها مرزهای ملی را در نوردند و کالا، خدمات و سایر مطالبات خود را در فضای بدون مرز جست‌وجو کنند.

اسلامی در مورد نقدهایی که بر فرایند جهانی‌شدن وارد می‌شود، بیان کرد: نقدهایی بر جهانی‌شدن وارد می‌شده از این منظر که جایگاه کشورهایی که ضعیف‌تر هستند و قدرت کم‌تری دارند در این میان بیشتر تنزل پیدا می‌کند و همین‌طور آسیب‌هایی به محیط زیست و منابعی که همه انسان‌ها از آن سهم دارند وارد می‌شود و برخی از آن‌ها بیشتر استفاده می‌کنند.

کرونا جهانی‌شدن را از بین نخواهد برد

وی در خصوص تاثیر بحران کرونا بر فرایند جهانی‌شدن گفت: بحرانی که اکنون به وجود آمده است فرایند جهانی‌شدن را از بین نخواهد برد بلکه فرایند جهانی‌شدن همچنان تداوم خواهد داشت اما نه از منظر آرمان‌گرایانه‌ای که همه انسان‌ها بتوانند از آن سهم داشته باشند و در مجموع جهانی‌شدن تداوم خواهد داشت و کشورهای قدرتمندتر سهم بیشتری از این فرایند خواهند برد.

استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی تصریح کرد: در عرصه جهانی‌شدن کشورهای مختلف بازیگری‌های مختلفی را انجام می‌دهند و اکنون به اسپانیا و آمریکا ضربه‌هایی وارد شده است و چین توانسته که بحران را تا حدودی جمع کند یا حداقل نمایش بدهد که این کار را انجام می‌دهد، در نتیجه یک تعلیق و ایستی در این فرایند اتفاق افتاده است اما اینکه بعد از این بحران سیاستمداران و نخبگان بگویند که راه را اشتباه رفته‌اند و از این به بعد بیشتر مراقب محیط زیست باشیم یا بیشتر به کشورهای در حال توسعه توجه کنیم یا عدالت و مفاهیم اخلاقی را گسترش بدهیم، اتفاق نخواهد افتاد و این‌ها در حد آرزو است و روندهای گذشته دوباره تشدید می‌شود.

اسلامی در مورد افزایش مداخله‌گری دولت‌ها خاطرنشان کرد: بنظر من حتی اوضاع بدتر هم خواهد شد یعنی خودیاری، خودمحوری و دولت‌های قدرتمند و مداخله‌گر وجه واقع‌گرایی که در گذشته وجود داشت و حال رخنه‌هایی که برخی از کشورها به لحاظ ایدئالیستی انجام می‌دادند، از میان خواهد برد و جهان بعد از کرونا قطعا جهانی اخلاقی و مبتنی بر همیاری و منطقه‌گرایی نخواهد بود و قطعا جهانی خودخواه‌تر و فردگرایانه‌تر خواهد بود.

وی در خصوص فعالیت‌های نژادپرستانه در ارتباط با بحران کرونا عنوان کرد: اساسا مساله سیاه و سفید، مرد و زن، شرقی و غربی و این برچسب‌ها و اینکه برخی انسان‌ها خود را دارای هویت برتری می‌دانند و دیگران را نقد می‌کنند همواره بوده است، این ویروس هم چون از چین شروع شد برخی از کشورهای غربی به ویژه آمریکا تاکید داشتند که این وضعیت چون از سمت چین آغاز شده است جلوی کالاهای آن‌ها گرفته شود، به این کشور مهاجرت نکنند و ... .

تقابل چین و آمریکا در مساله کرونا

استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی در مورد بحث‌های توطئه محور حول مساله کرونا گفت: این بحران یک موجی بود که تمام کره زمین را در نوردید و حتی در این میان بحث‌های توطئه محور وجود داشت که به نظر می‌رسد هیچ‌کدام از این‌ها درست نیست که مثلا دستی پشت این قضایا باشد، این یک بیماری فراگیر است که در دوران گذشته هم از این بیماری‌ها بوده است. اینکه چین و آمریکا یکدیگر را مقصر جلوه می‌دهند به خاطر تبادلاتی است که با هم دارند و سعی می‌کنند دیگری را از مرکز خارج کنند و دست بالا را داشته باشند.

کاهش قدرت آمریکا تحت تاثیر بحران کرونا

اسلامی در مورد تاثیر بحران کرونا بر فعالیت‌های بین‌المللی آمریکا خاطرنشان کرد: کرونا کلا قدرت آمریکا را کاهش می‌دهد، میزان مرگ و میری که در آن‌جا وجود دارد وشیوع بسیار بالایی که در آمریکا دارد و همچنین سیاست‌گذارانی که بیماری را جدی نگرفته‌اند باعث شده است که اکنون امریکا بیشتر به مسائل داخلی خودش توجه کند و احتمالا بسیاری از سربازان و نیروهای خود را از منطقه بیرون می‌برد و توجه آمریکا از محیط بین‌الملل و خاورمیانه به سمت مسائل داخلی سوق پیدا می‌کند که این به نفع ایران است، از طرفی ایران می‌تواند غیرقانونی و غیر مشروع بودن تحریم‌هایی که علیه‌اش اتفاق افتاده بود با توجه به مسائلی که کرونا برای ایران فراهم کرده از جمله اینکه نمی‌تواند کمک بگیرد، نشان بدهد.

وی افزود: اکنون کشورهای اروپایی به کمک‌ ایران آمده‌اند و حساب‌های بلوکه شده ایران را آزاد کردند و کمک‌های خود را انجام می‌دهند و حتی درخواستی که ایران از صندوق بین‌المللی پول داشت و به دلیل تحریم‌ها نمی‌توانستند منتقل کنند اکنون قرار شده است از طریق کشورهای اروپایی و کانال مالی ویژه‌ای که طراحی شده است منتقل کنند و در مجموع این اقدامات می‌تواند به نفع ایران باشد و گشایشی را ایجاد کند.

ایران و آمریکا به سمت مذاکره سوق پیدا نمی‌کنند

استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی در مورد امکان مذاکره میان ایران و آمریکا خاطرنشان کرد: شرایط کنونی ایران و آمریکا را به سمت مذاکره سوق نخواهد داد. ایران و آمریکا در وضعیت رودررویی مستقیم در منطقه هستند و منافع آن‌ها به هیچ‌وجه با هم اشتراک ندارد و مجموعه اقداماتی که در چند سال اخیر انجام شده است از جمله ترور، حمله به پایگاه‌های یکدیگر، تهدیدهای فراوان، تحریم‌ها و فعال کردن شبه نظامیان همگی شرایط را به گونه‌ای ایجاد نمی‌کند که به سمت مذاکره حرکت کنند چراکه اصلا موضوعی برای مذاکره کردن باقی نمانده است.