جهت یابی پرندگان و گزارشی تاریخی

به گزارش خبرگزاری برنا از تهران ؛ دانشمندان متمایل به عامل «زمین»، حساسیت پرنده نسبت به «میدان مغناطیسی» را برجسته می کنند و با عنایت به آن، چنین تشریح می نمایند که پرندگان در حال حرکت و مهاجرت، این میدان را تشخیص داده و متعاقب آن سفر  می کنند. خطوط مغناطیسیِ نیرو از شمال به جنوب قطب های مغناطیسی زمین کشیده شده اند و با استفاده از این فرضیه، پرندگان قادرند مسیر حرکت خود را از روی این خطوط به درستی دریابند یا از زاویه ای دیگر، این نیرو چنان بر پرنده تأثیر می گذارد که آن را در رهگذر جهت یابی صحیح، موفق می نماید.

دانشمندانی که به عامل «خورشیدی» گرایش بیشتری دارند در این رابطه معتقدند: پرندگان تحت تأثیر موقعیت های گوناگون خورشید در آسمان و در ساعات مختلف و عرض های جغرافیایی متفاوت، موقعیت خود را در محل عبور تشخیص می دهند یا آن که «ساعت بیولوژیک» (ساعت زیستی) آن ها، متأثر از خورشید است و این رفتار را در آن ها بدین صورت شکل می دهد و به تعبیر دیگر، هدایت می کند.

با این بیان، «ابن اَثیر» (م.۶۳۰ق.)، تاریخ نگار نامور و پُر آوازه مسلمان، در کتاب خود که در زمینه تاریخ عمومی نگاشته است در جایی در ذکر برخی حوادث سال۴۵۳هجری، به اختلالی در پرواز پرندگان در زمان «کُسوف» (خورشید گرفتگی) اشاره ای گذرا نموده که قابل تأمل و سزاوار اندیشیدن است. او در کتاب خویش چنین مرقوم کرده است؛

«...و فیها فی جمادی الاولی، انکسفت الشمس جمیعها، فظهرت الکواکب و اظلمت الدنیا و سقطت الطیور الطائرة» [۱]

(در ماه جمادی اولِ این سال (یعنی سال۴۵۳ هجری)، خورشید به طور کامل گرفت. بعد از آن اَجرام آسمانی (ستاره ها و سیاره ها در آسمان) آشکار شد و همه جا را تاریکی فرا گرفت و پرندگان [در حال پرواز از فراز آسمان به پایین ‍] افتادند!)

بحث

۱-با توجه به حضور ابن اثیر، صاحب این گزارش در منطقه «عراق»، مکان اصلی خورشید گرفتگی کامل یاد شده در صفحات تاریخ، مربوط به شهر «بغداد»، در آن ماه و سال مذکور بوده است.

۲-این گزارش و نمونه تاریخی کهن، به شکلی، مؤید فرضیه عامل بودن خورشید در موضوع جهت یابی پرندگان  است. اگر چه بحث وجود و تأثیرات میدان مغناطیسی زمین بر پرندگان را نیز در این فرصت به هیچ وجه نفی نمی نماییم اما با این گزارش قدیمی به اختلال در عملکرد پرواز پی می بریم چرا که پرنده ای که هم شب و هم روز بر اساس موقعیت های مختلف خورشید پرواز می کند به یک باره به جهت بروز اتفاقی غیر متعارف مانند خورشیدگرفتگی از آسمان سقوط می نماید. شاید واقعه کسوف، محاسبات غریزی آن ها را بر هم می زند. البته مسأله ای مثل کسوف، چیزی نیست که مختص و منحصر به آن ایام باشد و الان نیز می توان این موضوع و ارتباط آن با پرواز و سقوط پرندگان و متعاقب آن، فرضیه جهت یابی از طریق عامل خورشید را مورد بررسی و پژوهش دقیق و علمی قرار داد.

پی نوشت

[۱]الکامل، ج۱۰، ص۱۹.