پاسخ به سه سوال استراتژی جنگ تحمیلی در «نیمه خاموش»

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، مصطفی حریری، کارگردان مستند «نیمه خاموش» با اشاره به سوژه این فیلم مستند گفت: «نیمه خاموش» جز اولین مستندهای سیاسی درباره جنگ تحمیلی است و پشت صحنه آن را روایت می‌کند. اکثر کارهایی که تاکنون ساخته شده روایتی از اتفاقاتی است که در خط مقدم رخ می‌دهد و به جز آن نهایتا به اتفاقاتی که در شهرها و در پشت جبهه رخ می‌داد پرداخته اند. اما در این مستند به سراغ اتاق‌های جنگ و تصمیم‌گیران سیاسی و نظامی آن رفتیم که تصمیمات سطح بالا درباره جنگ می‌گیرند. بنابراین در این مستند کسانی را می‌بینید که کمتر فرمانده میدانی بودند و بیشتر فرماندهان ستادی یا تصمیم‌گیران سیاسی هستند. 

وی درخصوص پرداخت متفاوت این مستند به جنگ تحمیلی گفت: فرماندهان میدانی روایتی از اتفاقات داخل میدان، شکست‌ها یا پیروزی‌ها دارند اما فرماندهان ستادی کسانی‌اند که استراتژی جنگ را تعیین می‌کنند. به عبارت دیگر، به فرماندهان میدانی گفته می‌شود که در کدام منطقه و با چه استعدادی عملیات کنند و آنان هم در نهایت با فضا و امکاناتی که در اختیار دارند وارد میدان می‌شوند و می‌جنگند. برهمین اساس، فرمانده میدانی در منطقه دستش بسته است و محدود به شرایط است. از همین رو شاید انصاف نباشد که جنگ را تنها از منظر فرماندهان میدانی تحلیل کنیم. فلذا تصمیم گرفتیم سراغ کسانی برویم که در پشت جبهه جنگ‌اند. این که جنگ ادامه پیدا کند یا نکند؟ کجا عملیات کنیم و در کجا آن را توقف کنیم؟ این ها رویکردهای اصلی ما بودند.

این کارگردان و مستندساز با اشاره به سوالات اساسی که در این مستند پاسخ داده شده است، گفت: در این مستند به سه سوال اساسی پرداختیم. اولین سوال مربوط به آغاز جنگ است، اینکه آیا وقوع جنگ اجتناب‌ناپذیر بوده است یا خیر؟ سوال دوم درباره نقطه عطف جنگ ایران و عراق است، در زمانی که سه عملیات مهم و پیروزمندانه را انجام می‌دهیم و تصمیم می‌گیریم وارد عملیات بیت‌المقدس و آزادسازی خرمشهر می‌شویم. اولی شکست حصر آبادان است، سپس عملیات طریق‌القدس و آزادسازی منطقه بستان است و در نهایت عملیات فتح‌المبین انجام می‌شود که یکی از بزرگترین و مهم‌ترین عملیات‌ها در طول هشت سال جنگ تحمیلی است. پس از آزادسازی خرمشهر به نقطه صفر مرزی می‌رسیم و زمان آن می‌رسد که تصمیم بگیریم آیا جنگ در داخل خاک عراق ادامه پیدا کند یا خیر؟ و در نهایت سوال سوم که در این مستند مورد بررسی قرار می‌گیرد مربوط به پایان جنگ و پذیرش قطعنامه است که خود تصمیم بسیار مهمی است.

حریری با اشاره به چهره‌هایی که در این مستند صحبت کردند، گفت: در این مستند با آقایان حسن روحانی، هاشمی رفسنجانی‌، شمخانی، محسن رضایی، محسن رفیق‌دوست، محمدجواد لاریجانی، سردار علی فضلی و چند چهره ی دیگر مصاحبه داشتیم. به نظرم هنوز هم ناگفته‌های زیادی پیرامون این وجهه از جنگ وجود دارد و با پیگیری‌های بعدی که داشتم توانستم با مسئولین اقتصادی دولت وقت، یعنی دولت آقای موسوی صحبت کنم و اطلاعات جدیدتری کسب کردم. به نظرم به این زاویه از جنگ ایران و عراق آنچنان که باید پرداخته نشد. خیلی از مصاحبه‌هایی که انجام شد دیگر امکان تکرار ندارد. برای مثال آقای هاشمی رفسنجانی از دنیا رفته است و یا بعید به نظر می‌رسد که آقای روحانی تا چند سال آینده مصاحبه کند در حالی که ما حدود 2 ساعت و نیم مصاحبه در باره ی جنگ تحمیلی با او داشتیم و اطلاعات خوبی کسب شد.

مستند 6 قسمتی «نیمه خاموش» به مناسبت هفته دفاع مقدس از 22 شهریور در جدول پخش شبکه مستند قرار گرفته، شنبه تا پنجشنبه ساعت 19:40 از این شبکه روی آنتن می رود و تکرار آن ساعت 24 و روز بعد ساعت 12:30 خواهد بود.

عوامل ساخت این مستند عبارتند از: نویسنده و کارگردان مصطفی حریری، تصویربردار وحید فرجی، تدوین محمد ابراهیم گرجی، مدیر تولید محمد جواد تمدنی و تهیه‌کننده سیدسلیم غفوری. این مستند در مرکز حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس تولید شده است.