خدمت رسانی ۲ هزار روانشناس در نظام ارائه خدمات سلامت

به گزارش برنا؛ احمد حاجبی، مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت در نشست خبری که در استودیو سلامت وزارت بهداشت و به صورت ویدئوکنفرانس برگزار شد، گفت: با توجه به تجارب دنیا و ایران به خصوص در همه گیری کووید ۱۹، مشاهده می کنیم که ایران نیز مانند سایر کشورها درگیر این مساله و اختلالات روانی آن شده است، البته درگذشته نیز تجربیاتی در مورد سارس، مرس و ابولا و تبعات روانی پس از آن داشته ایم، چراکه معمولا در همه گیری های جهانی، با مشکلات حوزه سلامت روان هم رو به رو می شویم.

او ادامه داد: شایع ترین اختلالات روانی که در همه گیری های قبلی گزارش شده و اکنون هم در همه گیری کرونا در ایران و در تمام دنیا مشاهده می شود، اختلال اضطراب و به تبع آن، افسردگی است که به دنبال درگیری با عفونت کرونا یا از دست دادن نزدیکان رخ می دهد، اما ارزیابی آماری از افزایش میزان اضطراب و افسردگی بعد از کرونا نداریم و اساسا انجام چنین کاری امکان پذیر نیست؛ زیرا برای ارزیابی این موضوع باید به در خانه های مردم مراجعه کنیم تا بتوانیم وضعیت خانواده ها را ارزیابی و با گذشته مقایسه کنیم که با توجه به خطر انتشار کرونا چنین اقدامی در شرایط اپیدمی مقدور نیست و بررسی این مساله با روش های مرسوم ارزیابی امکان پذیر نیست و در هیچ جای دنیا نیز چنین اقدامی را انجام نمی دهند. در حال حاضر هم به صورت منطقه ای مطالعاتی انجام شده و در افرادی که به بیمار مبتلا شده و بهبود یافته اند، بررسی هایی صورت گرفته است.

حاجبی بیان کرد: با وجود این شایع ترین اختلالات روانی پس از کرونا اضطراب و افسردگی است؛ اختلال استرس پس از سانحه نیز از جمله اختلالات حوزه سلامت روان است که معمولا به دنبال وقوع حوادث غیرمترقبه و ناگهانی، بلایای طبیعی، همه گیری ها و از جمله همه گیری کووید۱۹، در دنیا افزایش می یابد.

"سوگ پیچیده" در بازماندگانِ فوتی های کرونا

او در ادامه افزود: در بحث کرونا گروه های هدف مختلفی را مدنظر قرار دادیم تا با شرایط ویژه آنها خدمات نیز ارائه دهیم. مهمترین گروه هدف ما، جمعیت عمومی هستند که تقریبا اکثر افراد جامعه را شامل می شوند. اما در کنار آنها گروه دیگری که اهمیت زیادی برای ما داشت، بازماندگان افراد فوت شده به دلیل کرونا بودند. این افراد به دلیل آن که نتوانسته بودند مراسم سوگواری درستی برگزار کنند، دچار سوگ پیچیده شده بودند و باید مورد توجه بیشتری قرار می گرفتند. در واقع تمام تلاش ما این است که پس از پایان کرونا تبعات کمتر اختلالات روانی را داشته باشیم.

حاجبی با اشاره به گروه های هدف دیگر دریافت خدمات تصریح کرد: در رده های بعدی گروه بهبود یافتگان، گروه بهداشت و درمان و گروه آخر افرادی بودند که از پیش به اختلالات روانپزشکی دچار بودند و پس از کرونا نیاز به دریافت خدمات ویژه تری داشتند.

تاکید بر افزایش دانش و آگاهی مردم برای مقابله با بحران

او افزود: البته به صورت کلی بیشترین هدفی که دنبال کردیم گروه عمومی و اکثریت مردم کشور بودند تا بتوانیم به همه کمک کنیم. بهترین کار در زمان وقوع بحران ها، افزایش دانش و آگاهی جامعه عمومی است تا بدانند با بحران پیش آمده چگونه مقابله کنند و اطلاعات صحیح از منابع مورد وثوق دریافت کنند، زیرا متاسفانه در اینگونه مواقع ممکن است اطلاعات نادرست و غلطی در اختیار مردم قرار گیرد. لذا توانمندسازی جامعه بسیار اهمیت دارد تا مردم یاد بگیرند که از کدام منابع استفاده کنند تا کمتر آزرده و پریشان شوند. زیرا با توجه به تعدد منابع خبری و دسترسی بدون محدودیت به انواع منابع، گاهی افراد با اطلاعات نادرستی روبرو می شوند.

سامانه ۴۰۳۰ پاسخگوی سوالات روانشناسی مردم

مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت با اشاره به اقداماتی که در حوزه سلامت روان در سامانه ۴۰۳۰ صورت گرفته است، اظهار کرد: دادن اطلاعات صحیح از منابع مورد اعتماد به مردم کافی نبود و ما نیاز داشتیم که در کنار اطلاع رسانی به جامعه، شرایطی را فراهم کنیم که آنها پاسخ سوالاتشان را نیز دریافت کنند و خوشبختانه از هشتم اسفندماه که سامانه 4030 راه اندازی شد، حوزه سلامت روان در وزارت بهداشت به سمتی گام برداشت که شرایط پاسخگویی در این حوزه را نیز فراهم کند و حدودا از ۲۰ اسفند ماه سال گذشته، روانشناسان ما از طریق این سامانه پاسخگوی سوالات مردم بودند تا درعین اینکه جامعه با منابع مورد اعتماد آشنا می شود، پرسش های خود را حل کند.

او ادامه داد: البته در حال حاضر این سوالات تا حد زیادی کاهش یافته است، چراکه زمان گذشته و مردم بیشتر از قبل با شرایط کنار آمده اند و تاحدودی دانش و آگاهی آنها افزایش یافته و بسیاری از مشکلاتشان مرتفع شده است.

حاجبی گفت: تا امروز بیش از ۷۰۰ هزار تماس در حوزه سلامت روان با سامانه ۴۰۳۰ گرفته شده است که به طور متوسط هر تماس ۳ دقیقه طول کشیده و تاکنون بیش از دو میلیون دقیقه تماس در حوزه سلامت روان در این سامانه ثبت شده است. ما نیز تاکنون بیش از ۳۰ عنوان مطلب در حوزه سلامت روان تدوین کرده و در اختیار مردم قرار داده ایم و همچنان نیز با حدود ۲ هزار روانشناس در نظام سلامت در حال ارائه خدمت هستیم.

تاثیر استرس و اضطراب بر تضعیف سیستم ایمنی بدن

او درخصوص اینکه آیا اضطراب و استرس می تواند سبب تضعیف سیستم ایمنی بدن شود یا خیر، اظهار کرد: پاسخ به این سوال مثبت است و این موضوع به شکل علمی اثبات شده است که استرس می تواند بر کارکرد سیستم ایمنی و تضعیف آن موثر باشد. اما فعلا نمی توانیم بگویم سهم استرس در ابتلای به کرونا چنددرصد بوده است؛ پاسخ به این سوال نیازمند اقدامات پژوهشی است که باید صورت گیرد.

مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت در ادامه این نشست خبری، در پاسخ به سوالی درخصوص اینکه آمار خودکشی پس از شیوع کرونا افزایش یافته است یا خیر، تاکید کرد: در بحث ثبت آمار خودکشی دو سیستم وجود دارد؛ سیستم اول وزارت بهداشت است که هم موارد اقدام به خودکشی و هم موارد مرگ و میر آن را ثبت می کند. سیستم دوم، سازمان پزشکی قانونی است که تنها آمار فوت ناشی از خودکشی را ثبت می کند که در  این مورد آمار آنها قابل استنادتر از آمار ما است؛ زیرا در مواردی ممکن است فردی که خودکشی کرده دیگر کارش به مراکز درمانی نکشد و در سیستم های ما ثبت نشود. به طور کلی از فروردین ماه امسال و طی هشت ماه گذشته آمار خودکشی در مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته، افزایش بسیار ناچیزی داشته است و می توانیم بگویم علیرغم بحران کرونا، مدیریت خوبی بر این موضوع داشته ایم. درحالیکه در بعضی از کشورها این موضوع با افزایش چشمگیری روبرو بوده است.

"چگونگی انتشار خبر خودکشی در هر گروه سنی به ویژه نوجوانان می تواند در اشاعه و گسترش اقدام های بعدی خودکشی موثر باشد"

او در ادامه بیان کرد: در این ایام رسانه های به خوبی مسئولیت اجتماعی خود را انجام می دهند و از آنها متشکریم، اما خواسته ما این است که رسانه ها نیز باید در مخابره اخبار خودکشی دقت ویژه ای داشته باشند؛ باید این جمله که " چگونگی انتشار خبر خودکشی در هر گروه سنی به ویژه نوجوانان می تواند در اشاعه و گسترش اقدام های بعدی خودکشی موثر باشد" را مکررا بیان و تاکید کنیم. از رسانه خواهشمندم در انتشار خبر خودکشی هم به مسئولیت اجتماعی شان بیش از پیش بپردازند. بعضا در برخی رسانه های دیده می شود که خبر خودکشی با تیتر بزرگ رنگین و جزییات کامل گزارش می شود که این کار درست نیست. بنابراین چگونگی انتشار خبر خودکشی بسیار بسیار مهم است.