تقویت شبکه نخبگان علوم انسانی برای گسترش تعاملات علمی ضروری است

به گزارش گروه آموزش خبرگزاری برنا، دکتر منصور غلامی در آیین اختتامیه دوازدهمین جشنواره بین‌المللی فارابی با ابراز خرسندی از اینکه بار دیگر افتخار حضور در این برنامه دارد، گفت: علوم انسانی در آموزش عالی کشور جایگاه والایی دارد و بایستی داشته باشد؛ چرا که مهمترین سر‌مایه معنوی، فرهنگی و اعتقادی ما در این حوزه جای می‌گیرد. در همین چارچوب بود که برگزاری رویداد مهمی با نام جشنواره بین‌المللی فارابی که نشانه‌ای از شادابی و بالندگی علوم انسانی و اجتماعی کشور بود، در طول دوره فعالیت دولت یازدهم و دوازدهم، همواره جایگاه اساسی داشت. در همین جا از فرصت استفاده می‌کنم و از تمامی نهادها و کسانی که در این سال‌ها به برگزاری و ارتقای جشنواره کمک کردند؛ به خصوص بنیاد ملی نخبگان، دفتر منطقه‌ای آیسسکو، کمیسیون ملی یونسکو و موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی که از ابتدا دبیرخانه دائمی جشنواره بین المللی فارابی بوده است و جملگی یاریگر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بوده‌اند، صمیمانه سپاسگزاری می‌نمایم.

وزیر علوم ادامه داد: باعث افتخار است طبق گزارش‌هایی که از روند برگزاری دوازدهمین دوره جشنواره ارائه شد، همچون گذشته، تعداد زیادی از استادان و پژوهشگران برجسته کشور، دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی و نیز انجمن‌های علمی معتبر در بخش‌های مختلف علمی و اجرایی همکاری نزدیک داشته‌اند و باعث ارتقای کیفیت فعالیت‌ها شده‌اند. در حالی که پیامدهای شیوع ویروس کرونا موجب کاهش روند عادی برخی فعالیت‌ها در کشور طی دوسال گذشته شده است، باعث خرسندی اینجانب و همکارانم در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است که دبیرخانه جشنواره، ضمن پیگیری وظایف خود، به طور جدی در مسیر رعایت پروتکل‌های اعلامی از سوی ستاد ملی مقابله با کرونا نیز کوشیده است.

وی افزود: در همینجا لازم است که بار دیگر یادآوری کنم رویدادهای معتبری مانند جشنواره بین‌المللی فارابی علاوه بر شناسایی و تقدیر از پژوهشگران برتر، در پی ارائه تصویری واقعی از تولیدات علمی کشور و زمینه‌سازی برای رشد کیفی آنها هستند و روشن است برآمدن ثمرات و نتایج چنین رویدادهایی نیازمند زمان، هزینه و از همه مهمتر حمایت است. حمایت واقعی از این رویدادها و برگزیدگانش موجب می‌شود زمینه برای تحقق آرزوهای بزرگ مردم عزیز کشورمان تسهیل شود و حیات طیبه انسانی در بستر جامعه‌ای خردمند که آرمان متفکر برجسته‌ای به نام ابو نصر فارابی بود، برآورده شود.

دکتر غلامی اظهار داشت: با توجه به اینکه جشنواره بین‌المللی فارابی را تصویری از وضعیت علوم انسانی و اسلامی در ایران می‌دانم، در سال‌های گذشته هنگام برگزاری نشست‌های اختتامیه، توصیه‌هایی داشته‌ام که خوشحالم عموم آنها در این مدت پیگیری شده است. با توجه به آنکه در آخرین روزهای فعالیت دولت تدبیر و امید هستیم، همکارانم در وزارت علوم را به دقت و برنامه‌ریزی در موارد زیر دعوت می‌کنم و امیدوارم دبیرخانه جشنواره نیز این نکات را با همکاری دانشگاه‌ها، موسسات پژوهشی و انجمن‌های علمی برای دوره‌های بعد مورد توجه قرار دهد.

اول اینکه به دلیل آنکه آینده کشور را تا حدود زیادی تحت تاثیر وضعیت فعلی موسسات آموزش عالی اعم از آموزشی و پژوهشی می‌دانم، نقش علوم انسانی را برای گذر خردمندانه از مرحله فعلی و رسیدن به آینده‌ای درخشان و قابل اتکا مهم و بنیادین می‌بینم. با این حال، بررسی روند دوره‌های اخیر جشنواره، از جمله نتایج برخی گروه‌های علمی همین دوره جشنواره، وجود مسائلی در کشور را به روشنی نشان می‌دهد. نمی‌توان انکار کرد امروزه وجود اختلالات و مشکلات در حوزه‌هایی چون آموزش مجازی، زبان فارسی، مسئولیت اجتماعی، رعایت اخلاق پژوهش و اشتغال فارغ‌التحصیلان موجب نگرانی عمیق شده است و می‌تواند به زودی بحران‌های بیشتر و جدی‌تری را هم پدید آورد که بی‌تردید آینده فرهنگی و اجتماعی کشور را با چالش‌هایی مواجه خواهد کرد.

دوم. اولین گام برای کاهش مشکلات و رفع نگرانی، بی‌تردید، حفظ استقلال نهادهای علمی – چه حوزوی و چه دانشگاهی – و رعایت آن در هر دو عرصه نظر و عمل است. در واقع، چنانکه بارها در طول تاریخ تجربه شده است؛ هرگونه اظهارنظر یا فعالیت توسط هر نهاد یا فردی که شائبه محدودیت علمی را در برداشته باشد و یا مداخله در حیات فکری محققان این مرز و بوم تلقی شود، دلگیری و خاموشی متفکران کشور را به دنبال دارد و به نوعی بازی با سرنوشت کشور عزیزمان محسوب می‌شود. اینگونه مداخلات است که پدیده‌های ناپسندی مانند حاشیه‌نشینی نخبگان و یا مهاجرت آنان را پدید می‌آورد و سخنان کلیشه‌ای و رفتارهای نمایشی نیز آن را درمان نخواهد کرد.

سوم؛ همچنان تاکید می‌کنم تقویت شبکه نخبگان علوم انسانی برای گسترش تعاملات علمی داخلی و ارتباط علمی با خارج از کشور ضروری است و این مسئله اتفاقاً با موضوع استقلال علمی نهاد دانشگاه نیز پیوند نزدیکی دارد؛ چراکه دانشگاه است که بایستی بنابه وظایف و ماموریت‌های خود درباره چگونگی و میزان ارتباطاتش تصمیم بگیرد. چنین فضایی، نه تنها فعالیت علمی و پژوهشی جدی و کیفی در موسسات آموزشی و پژوهشی را ممکن می‌کند، بلکه به پیوند خوردن پژوهش‌های حوزه علوم انسانی و مسائل و دغدغه‌های واقعی در جامعه می‌انجامد و به تقویت گفتگو و احساس اثربخشی در زمینه سیاستگذاری و برنامه‌ریزی ملی کمک می‌کند.

دکتر غلامی ادامه داد: برای تحقق این امر، بدیهی است که رویدادهایی چون جشنواره بین‌المللی فارابی بایستی همچنان منعکس‌کننده تمامی نظرها و صداها در علوم انسانی و اسلامی باشد و از همه تجربیات و فناوری‌های مناسب بهره بگیرد.

وزیر علوم تحقیقات و فناوری در چهارمین نکته نیز اذعان داشت: در سال‌های گذشته و با سرعتی زیاد، نقش فناوری‌ها در زندگی عمومی پررنگ شده است و حال نیاز هست که به ابعاد و پیامدهای احتمالی فرهنگی و اجتماعی این مسئله نیز توجه شود. در اینجاست که علوم انسانی و اجتماعی می‌تواند به شکلی بی‌بدیل ایفای نقش کند و با مطالعه و بررسی مستمر تحولات سبک زندگی و استفاده از تجربیات جهانی در این‌باره، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری را برای ایجاد، بهره‌گیری مناسب و سیاستگذارانه از فناوری‌های جدید در زندگی دانشگاهی راهنمایی کند. البته ایفای چنین نقشی مستلزم آن است که علوم انسانی خود از دام نگاه فناورانه به علوم دوری کند. برای این مهم، سرمایه‌گذاری بر مطالعات و پژوهش‌های میان‌رشته‌ای ضروری به نظر می‌رسد و جشنواره بین‌المللی فارابی می‌تواند یکی از محمل‌های چنین جدیتی باشد.