در خواست سینماگران در حوزه ی فیلم کوتاه/از سانسور تا حذف سلیقه ایی و کنار گذاشتن هیئت انتخاب

به گزارش خبرنگار برنا، حذف هیات انتخاب از سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر و جایگزین شدن هیات مشاوران انتخاب یکی از اصلی‌ترین عوامل شکل‌گیری اعتراضات گسترده فعالان حوزه فیلم کوتاه بود که منجر به ایجاد حواشی بسیار برای جشنواره شد تا جایی که اخباری مبنی بر حذف و سانسور سلیقه‌ای برخی فیلم‌ها توسط دبیر به گوش رسید و این اتفاق منجر به اعتراضات گسترده‌تری شد که در نهایت واکنش دو تن از اعضای ایرانی آکادمی اسکار را هم در پی داشت.

اما سینماگران شکل‌گیری این معضلات را ریشه در مدیریت سال‌های اخیر انجمن سینمای جوان می‌دانند و معتقد هستند که این معضلات تنها مربوط به این دوره از جشنواره نیست. در واقع بسیاری از سینماگران جوان که سال‌های قبل در حوزه سینمای کوتاه فعالیت داشتند معتقد هستند که مدیریت سینمای جوان به تغییراتی اساسی نیاز دارد تا بتوان به اصلاح ساختاری آن و در نتیجه رونق و بهبودی سینمای کوتاه امیدوار بود.

به اعتقاد بسیاری از سینماگران فعال در حوزه فیلم کوتاه حذف هیات انتخاب شفافیت در راهیابی فیلم‌ها به جشنواره فیلم کوتاه تهران را از بین برده و باعث شده تا اعمال سلیقه از سوی دبیر راحت‌تر انجام شود و امکان پاسخگویی از بین برود که این اتفاق منجر به ایجاد سوءظن درباره سانسور فیلم‌ها شده است.

حواشی جشنواره فیلم کوتاه به حدی جدی شد که در آستانه برگزاری این رویداد فرهنگی و هنری جمعی از فعالان سینمای کوتاه در نامه‌ای اعتراض خود را بیان کردند و به همین بهانه در گفت‌وگو با چند سینماگر که پیش‌تر در حوزه سینمای کوتاه فعالیت داشته‌اند این موضوع را مورد بررسی قرار دادیم که در ادامه می‌خوانید:

مهدی فردقادری: سانسور در فیلم کوتاه، بسیار بیشتر از فیلم بلند است/ مدیریت انجمن سینمای جوان به یک تغییر اساسی نیاز دارد

مهدی فردقادری، کارگردان سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری برنا، اظهار داشت: من پیش از اینکه وارد عرصه تولید فیلم بلند شوم، از زمانی که ساخت فیلم کوتاه را آغاز کردم مشکلاتی که امروز در انجمن سینمای جوان نمایان شده را دیده بودم؛ در واقع مسائلی که این روزها مطرح می‌شود مربوط به سالیان درازی می‌شوند که انجمن سینمای جوان طی کرده است.

فردقادری خاطرنشان کرد: مشکل از اینجا ناشی می‌شود که انجمن سینمای جوان سالیان طولانی مدیریتی یکسان داشته و هر جا که یک مدیر نگران جایگاه خود نباشد اتفاقاتی از این دست که امروز در انجمن شاهد هستیم، رخ می‌دهد. با وجود اینکه برخی از مسئولان انجمن سینمای جوان واقعاً دغدغه فیلم کوتاه را دارند، قطعاً اگر تغییری نباشد، روال سانسور آثار جشنواره فیلم کوتاه ادامه دارد و هیچ اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد و لازم است برای رفع این مشکل تغییراتی جدی در حوزه مدیریت، تولید و تیم مشاوره رخ دهد.

او افزود: هیات داوران و هیئت انتخاب جشنواره فیلم کوتاه در سال‌های گذشته فقط حدود 20 نفر هستند که در دوره‌های مختلف جابه‌جا می‌شوند و در واقع یک تیم مشخص در بخش‌های مختلف این جشنواره حضور دارد. علاوه بر جشنواره در مدیریت انجمن سینمای جوان هم همینطور است و اگر مدیر انجمن با تغییر دولت عوض شود هم عده‌ای مشاوران و مدیران هستند که جایگاه خود را حفظ می‌کنند و در سمت خود باقی می‌مانند که این وضعیت منجر به بروز مشکلات بسیاری اعم از سانسور فیلم‌های کوتاه شده است. این رویه، وضعیتی به وجود آورده که فیلمسازان بسیاری به آن اعتراض دارند اما از آنجا که فیلمسازان سینمای کوتاه با انتقاد از این وضعیت برایشان مشکل ایجاد می‌شود و امکان فیلمسازی و بودجه گرفتن از انجمن برایشان از بین می‌رود، ترجیح می‌دهند که اعتراضی نداشته باشند.

کارگردان فیلم سینمایی «بی وزنی» در ادامه اظهاراتش درباره سانسور برخی فیلم‌های کوتاه در جشنواره فیلم کوتاه تهران تأکید کرد: سانسور فیلم‌های کوتاه تنها مربوط به امروز و جشنواره نمی‌شود اما به دلیل عدم حمایت مدیران انجمن از فیلمسازان، امروز وضعیت به شکلی است که مرز سانسور فیلم کوتاه به سانسور در تلویزیون نزدیک شده است و محدودیت‌ها در آن از سینمای بلند هم بیشتر شده است. برای رهایی از این وضعیت و حل مشکلات فراوانی که بخشی از آن‌ها این روزها نمایان شده همانطور که پیش‌تر گفتم تیم‌های تولید و مشاوره انجمن سینمای جوان یک تغییر اساسی نیاز دارد.

فردقادری درباره حذف هیئت انتخاب از جشنواره فیلم کوتاه گفت: در خیلی از فستیوال‌های جهان انتخاب فیلم‌ها توسط هیئت مشاوران صورت می‌گیرد اما از آنجا که ما ایده‌های اینچنین را بدون شناخت کپی می‌کنیم نتیجه خوبی از تغییرات حاصل نمی‌شود. در جشنواره‌هایی که انتخاب فیلم‌ها اینگونه صورت می‌گیرد تعداد اعضای هیئت مشاوران بسیار زیاد است به عنوان مثال در جشنواره فیلم ونیز اعضای این هیئت به بیش از 100 نفر می‌رسد اما در کشور ما که ایده‌ها تنها با یک جستجوی گوگل انتخاب می‌شوند و اطلاعات اجرا کنندگان هم در همین حد است نمی‌توان انتظار داشت که این ایده‌ها به درستی اجرا شوند و از طرفی با توجه به فضایی که بر سینمای ما حاکم است اتفاقاً باید جشنواره‌ها هیئت انتخاب داشته باشند، اعضای آن معرفی شوند، انتخاب‌های خود را اعلام کنند و درباره دلیل انتخاب‌هایشان شفاف‌سازی کنند. سالی که من در هیئت انتخاب جشنواره فیلم کوتاه تهران بودم این کار را انجام دادم و اتفاقاً آن زمان یک فیلم به اعتقاد برخی افراد نباید به جشنواره راه پیدا می‌کرد و من پای انتخاب این فیلم ایستادم و خوشبختانه به خوبی هم در جشنواره مورد استقبال قرار گرفت. سیستم مدیریتی ما با همه جای دنیا فرق دارد و نمی‌شود یک شکل اجرایی را بدون توجه به وضعیت مدیریت سینمایی کشورمان به بهانه اینکه در کشورهای دیگر موفق بوده، اجرایی کنیم.

او افزود: یکی از تفاوت‌های اصلی جشنواره‌های ما با جشنواره‌های خارجی این است که در کشورهای مختلف دنیا جشنواره‌ها اصلاً دولتی نیستند. اگر ما هیئت انتخاب را از یک جشنواره دولتی حذف کنیم در واقع به متولی جشنواره برای عدم پاسخگویی کمک کرده‌ایم. جوانان با انگیزه و امید فیلم می‌سازند و بسیاری از فیلمسازان با بودجه شخصی اثر تولید می‌کنند و حقشان است که بدانند چه کسانی در هیئت انتخاب حضور دارند و اگر فیلمشان رد شده دلیل این اتفاق چه بوده است.

فردقادری در پایان درباره تحریم فیلم‌های کوتاه ایرانی در آکادمی اسکار توسط اعضای ایرانی این آکادمی گفت: قبل از اینکه فیلمی را ببینیم نمی‌توانیم درباره آن اظهار نظر کنیم. قطعاً سانسور فیلم‌های کوتاه نوعی بی عدالتی است و اعتراض سینماگران به این اتفاق را کاملاً درک می‌کنم اما فیلمسازی که فیلمش به آکادمی اسکار معرفی شده هیچ تقصیری در این اتفاق ندارد و به نظرم این تصمیم‌گیری نمی‌تواند نتیجه خوبی داشته باشد.

کریم لک‌زاده: جشنواره فیلم کوتاه تهران قربانی نگاه‌های سلیقه‌ای یک نفر است/ حذف هیات انتخاب برای کمرنگ کردن دلیل اصلی حذف فیلم‌هاست

کریم لک‌زاده، کارگردان سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: اعتراض فیلمسازان فیلم کوتاه مربوط به امروز و دیروز نیست و این مشکلی است که من به شخصه در جشنواره فیلم کوتاه درگیر آن بودم. دو سال پیش که مرور آثار من در جشنواره بود یک فیلم را در بین آثارم می‌خواستند سانسور کنند که اصلاً مرور آثار را منتفی کردم. حتی زمانی که این فیلم در جشنواره حضور داشت پوستری برای آن نزدند.

لک‌زاده تصریح کرد: مشکلاتی از این دست، مسائلی بوده که همیشه در جشنواره فیلم کوتاه وجود داشته اما آنچه که امروز این وضعیت را بدتر می‌کند شرایطی است که فراهم کرده‌اند و به نوعی از قانون سانسور که در کشور ما وجود دارد هم عبور کرده‌اند و انجمن سینمای جوان به نوعی کاسه داغ‌تر از آش شده است.

او افزود: همه کسانی که فیلم می‌سازند و می‌خواهند در جشنواره فیلم کوتاه شرکت کنند از شرایط و قوانین آگاهی دارند و کسی فیلمی علیه قوانین کشور و خط قرمزهایی که مشخص است، نمی‌سازد. ممکن است در فیلم یک لحظه حساس وجود داشته باشد یا مثلاً یک عشق مثلثی تعریف شود اما کلیت فیلم قطعاً با هوش و درایت فیلمساز در شرایطی تولید شده که بتواند در جشنواره حضور داشته باشد چرا که همه فیلمسازان فیلم کوتاه حتی اگر فیلمی ضعیف بسازند افرادی باهوش هستند و این مسائل را در نظر می‌گیرند. نباید به بهانه‌های اشتباه و نگاه‌های سلیقه‌ای فیلم‌ها را سانسور کرد. جشنواره جایی برای نخبگان است و قرار نیست فیلم‌ها در تلویزیون پخش شوند و این حجم از سانسور به هیچ‌وجه منطقی و درست به نظر نمی‌رسد.

کارگردان فیلم سینمایی «کله سرخ» در ادامه گفت: آقای موسوی به عنوان دبیر جشنواره فیلم کوتاه در این چند سال نگاه‌های سلیقه‌ای‌اش را به جشنواره تحمیل کرده و فیلمسازان فیلم کوتاه امروز از خواسته‌ها و نگاه سلیقه‌ای یک شخص آسیب می‌بینند. افرادی که در جایگاه مدیر قرار می‌گیرند اجازه ندارند با نگاه‌های سلیقه‌ای درباره فیلم‌ها تصمیم بگیرند، دبیر جشنواره باید بداند تصمیماتش مسیر زندگی افراد بسیاری را که با زحمت فیلم می‌سازند و امید و آرزوی‌شان فیلم ساختن است عوض می‌کند و باعث سرخوردگی آن‌ها می‌شود. فیلمسازانی که به جایگاهی رسیده‌اند و نام و نشانی دارند از این رفتارها شاید ضربه‌های چندانی نخورند بلکه چنین رفتارهایی منجر به سرخوردگی فیلمسازان جوان می‌شود. من فیلمسازانی را می‌شناسم که با هزینه شخصی حتی ماشین شخصی‌شان را فروخته‌اند و با امید و آرزو فیلمشان را به جشنواره می‌فرستند و حذف سلیقه‌ای آن‌ها امیدشان را از بین می‌برد و کسانی که این کار را کرده‌اند خون امیدی که ریخته‌اند با هیچ مایع شوینده‌ای از دستان‌شان پاک نمی‌شود.

این کارگردان تأکید کرد: سال‌های قبل در جشنواره فیلم کوتاه تهران اگر فیلمی مورد تأیید هیات انتخاب بود شاید توسط وزارت ارشاد رد می‌شد و فیلمساز تکلیف خود را می‌دانست فیلمش به لحاظ کیفی مورد تائید جشنواره بوده و به دلایل دیگری به جشنواره راه پیدا نکرده است اما امسال با سیستمی که تعیین شده است همه چیز را مجهول نگاه داشته‌اند تا اگر فیلمی به دلیل سانسور و ممیزی رد شد و فیلمسازش اعتراض کرد، به راحتی دلیل رد شدن فیلم را مشکلات کیفی بیان کنند و کسی نتواند اعتراض کند. مسئولان جشنواره فیلم کوتاه تهران اگر قرار است فیلم‌ها را قلع و قمع کنند حداقل جسارت داشته باشند و با شجاعت بگویند که فیلم‌ها را با نگاه‌های سلیقه‌ای حذف می‌کنند.

لک‌زاده در ادامه اظهاراتش افزود: همین امسال فیلم کوتاه «ارتودنسی» که در جشنواره فیلم کن حضور داشت چرا نباید در جشنواره فیلم کوتاه حضور داشته باشد؟ چرا باید جشنواره فیلم کوتاه شرایطی داشته باشد که فیلمساز کشورمان که در یکی از مهم‌ترین جشنواره‌های دنیا حضور داشته میلی به حضور فیلمش در این رویداد نداشته باشد؟ این‌ها فجایعی است که نگاه‌های سلیقه‌ای به وجود می‌آورد و نگاه‌های سلیقه‌ای نباید در مباحث حقوقی وارد شود، وقتی یک نفر کارمند یک جشنواره است باید بر اساس قانون عمل کند.

این کارگردان خاطرنشان کرد: من همه اعتراضات را تأیید می‌کنم و در این مدت همه بیانیه‌های اعتراضی را امضا کرده‌ام چرا کار از این حرف‌ها گذشته و ما باید در برابر این وضعیت و این تصمیم‌گیری‌ها بایستیم؟ یک سری فیلمساز که به اعتراضات ما نقد دارند و تأکید می‌کنند که اگر شما فیلمتان را به این جشنواره‌ها می‌دهید حق اعتراض ندارید باید بدانند که ما راهی جز این نداریم و حتی این کوشش بیهوده را انجام می‌دهیم تا شاید وضعیت یک روز بهتر شود. جشنواره فیلم کوتاه جشنواره‌ای است که زمانی در آن فیلم‌هایی چون «قمارباز»، «روتوش» و «حیوان» جایزه گرفته‌اند که امروز حضورشان در این جشنواره غیرممکن است و ما باید تلاش کنیم که باز هم شاهد معتبر شدن این جشنواره باشیم و این نگاه‌های آسیب‌زننده را از بین ببریم.

کاوه مظاهری: حذف فیلم‌ها توسط دبیر جشنواره فیلم کوتاه تهران اتفاق تازه‌ای نیست/ سانسور در کشور ما هویتی مجهول دارد

کاوه مظاهری، کارگردان سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: سانسور همیشه در سینمای ایران اتفاق رایجی بوده و همچنان نیز وجود دارد و اعمال سانسور در جشنواره فیلم کوتاه را اصلاً نمی‌توان پدیده‌ای جدید و عجیب دانست اما با ظهور شبکه‌های اجتماعی این پدیده عیان‌تر از همیشه به چشم می‌آید.

مظاهری خاطرنشان کرد: سانسور از گذشته در جشنواره فیلم فجر بوده و در جشنواره فیلم کوتاه تهران نیز وجود داشت و همواره مورد انتقاد فیلمسازان بوده است اما آنچه که بیش از هر چیز آزاردهنده به نظر می‌رسد نبود یک چارچوب و معیار مشخص است. متأسفانه معیار مشخصی وجود ندارد که همه چیز شفاف باشد و فیلمسازان بدانند در چه شرایطی فیلمشان با مشکل مواجه می‌شود. در واقع ماهیت سانسور در سینمای ایران هویتی مجهول دارد و ما آیین‌نامه و قانونی نداریم که جلوی اعمال سلیقه‌های شخصی را بگیرد که البته به نظر می‌رسد رئیس جدید سازمان سینمایی درباره حل این مشکل اظهاراتی داشته که باید ببینیم چه اتفاقی در این زمینه رخ خواهد داد.

او افزود: مشکل اصلی که امروز سینماگران در جشنواره فیلم کوتاه به آن اعتراض دارند اعمال سلیقه‌ای است که از سوی دبیر جشنواره انجام شده و او فیلم‌هایی را که از سوی هیئت مشاور انتخاب شده‌اند به انتخاب خود از جشنواره حذف کرده است. البته باید صادقانه با این موضوع برخورد کنیم و بدانیم که دبیر حق حذف فیلم‌ را دارد اما نکته مهم این است که در جشنواره‌های مختلف دنیا دبیر اعمال نظر کیفی دارد و به دلیل مشکلات کیفی اثر را از جشنواره حذف می‌کند اما اتفاقی که در جشنواره فیلم کوتاه رخ داده اینگونه نیست و دبیر فیلمی که احتمالاً مجوز داشته را به لحاظ محتوایی دارای مشکل می‌داند و حذف کرده است. با این حال باید بدانیم که این اتفاق نیز در جشنواره‌های ما سابقه داشته و جدید نیست که من به شخصه با چنین مسئله‌ای مواجه شده‌ام. حدود 14 سال پیش در زمان مدیریت آقای باکیده وقتی فیلم «موچین» را به جشنواره ارسال کردم به دلیل نظارت‌های محتوایی حذف شد و من آن زمان نتوانستم کاری برای فیلمم انجام دهم اما به یاد دارم که ایک فیلم به کارگردانی حامد خسروی توسط دبیر حذف شد که با پیگیری‌های آقای آفریده فیلم به جشنواره برگشت و حتی جایزه بین‌الملل را از آن خود کرد.

کارگردان فیلم سینمایی «بوتاکس» در ادامه درباره حذف هیئت انتخاب جشنواره فیلم کوتاه تهران گفت: در جشنواره‌های معتبر جهانی که هیئت انتخابی وجود ندارد افرادی به عنوان مشاور (Advisor) انتخاب می‌شوند که ثابت هستند و در طول سالیان سال که در سمتشان حضور دارند تجربه‌هایی کسب می‌کنند که به عنوان متخصص شناخته می‌شوند. به عنوان مثال جشنواره لوکارنو اگر یک فرد را مسئول نظارت بر آثار خاورمیانه قرار می‌دهد، این فرد پس از چند سال به عنوان کارشناس سینمای خاورمیانه شناخته می‌شود و می‌داند که در این منطقه چه آثاری ساخته می‌شوند و برای او پیدا کردن آثار با کیفیت بسیار آسان است و ارتباط‌هایی دارد که باعث می‌شود فیلم‌ها و فیلمسازان مهمی توسط او کشف شوند اما در جشنواره فیلم کوتاه تهران حذف هیئت انتخاب به هیچ‌وجه با این هدف و به این شکل صورت نگرفته است.

مظاهری در پایان درباره اعتراض سینماگران عضو آکادمی اسکار و تحریم فیلم معرفی شده از سوی جشنواره فیلم کوتاه تهران، گفت: من به شخصه از تصمیم علی عسگری و فرنوش صمدی حمایت می‌کنم. به هر حال همه می‌دانیم که نظر این افراد تأثیر چندانی ندارد چرا که راه‌یابی و جایزه گرفتن در آکادمی اسکار شرایط پیچیده‌ای دارد و هزینه‌ بالایی می‌طلبد که یک فیلمساز انجام دهد و بسیاری از فیلمسازان با کمپین‌های جدی که تشکیل می‌شود به این آکادمی راه پیدا می‌کنند که معمولاً فیلمسازان ایرانی این امکان را ندارند چرا که انجام آن هزینه سنگینی برایشان دارد. بنابراین این اعتراض را به شکل نمادین بسیار درست می‌دانم ولی با این حال همچنان هیچ امیدی به بهتر شدن وضعیت ندارم و فکر نمی‌کنم مشکل سانسور و اتفاقاتی از این دست در کشور ما حل شود.