«سینماحقیقت» مسیر پذیرش مستندهای متفاوت و تازه را هموار کرد

سیدرضا صائمی منتقد سینما در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، درباره تاثیر جشنواره‌ها روی معرفی و کشف استعدادهای تازه گفت: همه جشنواره‌ها به شناسایی و معرفی استعدادهای جدید کمک می‌کنند. خیلی از کارگردانان با استعداد در جشنواره فیلم کوتاه شناسایی شدند و همان‌جا هم زمینه ساخت فیلم بلند برایشان فراهم شد. نمونه این موضوع سعید روستایی یا محمد کارت که ابتدا کارشان را با فیلم کوتاه آغاز کردند و بعد وارد عرصه فیلم بلند شدند. فیلم کوتاه به واسطه شباهتی که به سینمای بدنه و سینمای داستانی دارد مخاطبانشان بیش‌تر است.

او در این زمینه ادامه داد: سینمای مستند مخاطبان خاص‌تری دارد به همین دلیل امکان این‌که فیلمسازان در آن به شهرت برسند خیلی کم‌تر است، فیلم‌هایشان در همه جای دنیا به نمایش گذاشته نمی‌شود و به اندازه سینمای داستانی مخاطب ندارد. به همین دلیل کارکرد جشنواره سینما حقیقت را باید درون گروهی ببینیم، بیش‌تر مستندسازها یکدیگر را می‌شناسند، مدیران یا سیاست‌گذارانی مانند مرکز گسترش که از مستند حمایت می‌کنند با هم آشنا هستند و می‌توانند از آثار فاخری که تولید می‌شود حمایت کنند.

این منتقد درباره نتایج مثبت برگزاری جشنواره سینما حقیقت گفت: یک اتفاق مثبت دیگر هم بارها رخ داده است، فیلمی در جشنواره به نمایش در آمده، مورد اقبال عمومی قرار گرفته و بعد نهادی مانند مرکز گسترش کار بعدی را به آن مستند ساز سفارش داده است. در واقع می‌توانیم بگوییم یکی از کارکردهای جشنواره سینما حقیقت اشتغال‌زایی است. اتفاق مثبت دیگری که برای مستندسازها رخ می‌دهد این است که اثرشان دیده می‌شود و جشنواره به بهترین حالت ممکن این کار را انجام می‌دهد، چون بهترین جایی که یک مستندساز می‌تواند اثرش را به نمایش بگذارد همین جشنواره است، به این دلیل که مخاطبان جدی‌تر هستند اما جشنواره فیلم فجر به سبب این‌که سینمای داستانی است و نمایش مردمی دارد، همه در کنار هم به تماشای فیلم می‌نشینند.

او درباره نبود وجود دیدگاه‌های متعدد درباره انواع فیلم مستند افزود: در اذهان عمومی ذهنیت گسترده‌ای درباره انواع مستند وجود ندارد به دلیل این‌که مخاطبان مستندهای زیادی ندیده‌اند. به همین دلیل در درجه اول، جشنواره سینما حقیقت برای خود فیلمساز بسیار اهمیت دارد تا آثارش دیده شود. در درجه بعدی مستندسازان وارد یک فضای رقابتی می‌شوند و جوایزی هم که دریافت می‌کنند اعتبار بیش‌تری برای آن‌ها به ارمغان می‌آورد. هر سال که شاخص‌ها و معیارهای رقابت افزایش پیدا می‌کند. وقتی در جشنواره‌ها چند اثر شاخص وجود داشته باشد، فیلمسازان دیگر هم تلاش می‌کنند تا کیفیت آثار خود را ارتقا دهند.

صائمی درباره حرکت روبه جلوی سینمای ایران گفت: در یک دهه اخیر سینمای مستند و سینمای کوتاه ما، بسیار جلوتر از سینمای داستانی حرکت کرده است، منتهی به دلیل اینکه نمایش برخی از این آثار با مشکل مواجه است و در سینما اکران نمی‌شود، مردم کم‌تر این آثار را می‌شناسند و اعتبار و ارزشی که داریم را دقیق نمی‌دانند.

صائمی درباره جایگاه جشنواره سینما حقیقت در بهبود سینمای مستند گفت: جشنواره حقیقت برای جریان سینمای مستند ایران کارآمد است، تمام آثار یک‌جا به نمایش در می‌آیند و در یک ارزیابی حرفه‌ای با یکدیگر رقابت می‌کنند. خوشبختانه در سال‌های اخیر شاهد تنوع بیش‌تر سوژه و فضای بازتر در عرصه مستندسازی بودیم. در دهه شصت یا هفتاد پرداختن به برخی از سوژه‌ها سخت‌تر بود، به طور مثال مستند «بانو قدس ایران» که در حال اکران است سوژه‌ای دارد که شاید بیست سال پیش کسی جرات نمی‌کرد سمت این سوژه برود.

او درباره تاثیرگذاری سینمای مستند روی مخاطبان گفت: تاثیرگذاری و بیان انتقاد به سینمای مستند از سینمای داستانی بیش‌تر است، اگر سینمای داستانی بخواهد نقدی به وضعیت اجتماعی داشته باشد، باید در قالب داستان آن را مطرح کند و مخاطب هم باید تیزهوش باشد تا آن را دریافت کند اما مستند موضوع را به صورت مستقیم آسیب‌شناسی می‌کند، مخصوصا مستندی که جنبه آسیب‌شناسانه داشته باشد.

صائمی درباره جایگاه سینمای مستند ایران در جهان گفت: تعداد جوایزی که فیلم‌های مستند و فیلم کوتاه‌های ما در سطح بین‌المللی می‌گیرند، خیلی زیاد است.حداقل هر هفته چند خبر در این زمینه داریم و این موضوع اعتبار و افتخارات زیادی را برای سینمای ما به ارمغان می‌آورد.

این منتقد درباره افزایش مخاطبان سینما حقیقت گفت: انتقادات زیادی نسبت به موضوعات متفاوت وجود دارد، اما اگر سینما حقیقت را با ده سال پیش مقایسه کنیم می‌بینیم که تا چه اندازه بهبود پیدا کرده و استقبال جمعیت تا چه اندازه بیش‌تر شده است. آخرین باری که جشنواره سینما حقیقت در سینما چارسو برگزار شد، بهمن کیارستمی یک مستند به نام «اِکسُدوس» ساخته بود، زمانی که برای تماشای فیلم وارد سالن شدم، تعداد زیادی روی زمین نشسته بودند و افراد دیگر هم ایستاده بودند، این نشان می‌دهد استقبال از سینمای مستند در حال افزایش است. در حال حاضر برخی از سانس‌ها و برخی از فیلم‌ها از جشنواره فیلم فجر هم شلوغ‌تر می‌شود و این نشان دهنده رشد جشنواره است.

او در پایان گفت: درست است که شور و حال جشنواره به حضوری بودن آن است اما در شرایط فعلی که به صورت آنلاین برگزار می‌شود، جشنواره از حالت متمرکز خارج شده و به جشنواره ملی تبدیل شده است و این امکان فراهم شد که در جشنواره، مخاطبان بیش‌تری تماشاگر آثار باشند.

پانزدهمین جشنواره «سینماحقیقت» از 18 تا 25 آذرماه با دبیری محمد حمیدی مقدم برگزار می‌شود.