مرکز پژوهش های مجلس بررسی می کند؛ضرورت‌های بازنگری در تقویم آموزشی مدارس

به گزارش برنا، تقویم آموزشی مدارس یکی از مؤلفه‎ های مهم ارتقای کیفیت و بهره‌وری نظام تعلیم و تربیت است که باید در برنامه‌ریزی‎ها مورد توجه قرار گیرد. کشور ایران به‌دلیل عوامل متعددی ازجمله، وجود اقلیم‏های مختلف با تفاوت دمای بیش از 45 درجه سانتی‌گراد، پهناور بودن در جهت عرض جغرافیایی (شرقی، غربی) و به‌تبع آن تفاوت قابل‌توجه در ساعات طلوع و غروب خورشید، وجود مناطق کوهستانی، ساحلی، بیابانی و جنگلی و فراوانی وقوع حوادث طبیعی همچون زلزله و سیل تا برف و یخبندان و مسئله جدید آلودگی فصلی هوا دارای شرایط منحصربه‌فردی است که در کمتر کشوری دیده می‌شود. این تنوع ساعات کار و فعالیت مردمان هر منطقه را متناسب با شرایط تغییر داده، لذا ضرورت دارد برنامه‏های آموزشی و تقویم آموزشی مدارس در عین تبعیت از چارچوب‌های کلان برنامه درسی ملی، برای انطباق با این شرایط تا حدی منعطف و سیال باشند. در دوره شیوع بیماری کرونا نیز مدارس مناطق مختلف کشور به‌دلیل تفاوت‌های اقلیمی در مواجهه با این ویروس شرایط متفاوتی را تجربه کردند و عملاً اتخاذ تصمیمات یکسان برای همه مناطق کشور را ناممکن کرد. 

شرایط بیماری کرونا و حرکت نظام آموزشی به‌سوی استفاده از آموزش‌های مجازی، تجربیات و راهکارهای ارزشمندی را به همراه داشت و سبب شد بسیاری از ظرفیت‏های موجود کشور در زمینه آموزش مجازی به‌سرعت شناسایی شوند و برای جبران تعطیلات حضوری مدارس مورد استفاده قرار گیرند. این تجربیات سنگ بنایی برای استفاده از آموزش‌های مجازی به‌عنوان بخشی ‌انکارناپذیر و بسیار مهم در نظام تعلیم و تربیت است. راهکارها و ظرفیت‌های جدید آموزش مجازی می‏تواند با ممانعت از تعطیلی کامل مدارس در شرایط آلودگی هوا، وضعیت نامساعد جوی، بیماری دانش‌آموزان انعطاف زیادی را در تقویم آموزشی و مدیریت بهینه زمان آموزش ایجاد کند. علاوه بر آن، با برنامه‌ریزی متناسب می‌توان برای کیفیت‌بخشی به آموزش در مناطق محروم و توسعه عدالت آموزشی از این ظرفیت به اثبات رسیده آموزش مجازی بهره جست. 

بر این اساس طراحی یک الگوی یکسان و متمرکز برای تقویم آموزشی مدارس کاری دشوار است که در صورت تلاش و اصرار بر اجرای آن آثار نامطلوبی را بر کیفیت نظام تعلیم و تربیت دارد. بنابراین تدوین و تصویب الگوی مناسب، نظام‌مند، منعطف و مبتنی‌بر تحقق اهداف نظام تعلیم و تربیت برای تقویم آموزشی مدارس و تبیین وظایف و نقش عوامل سهیم در این زمینه یک مسئله مهم و اساسی است که در این پژوهش به بررسی و تحلیل آنها پرداخته می‌شود. 

تغییر تقویم آموزشی و ضرورت‏های آن سال‌هاست با عناوین مختلف مطرح می‌شود اما تاکنون نتیجه اثربخشی از آنها حاصل نشده است. تعطیلات متعدد مدارس در چند سال اخیر و تلاش برای جبران عقب‌ماندگی ناشی از این تعطیلات نشان می‎دهد که سازوکار و مقررات کنونی پاسخگوی اقتضائات و نیازهای مدارس در شرایط امروزی نیست. بر این مبنا سؤال‌های زیر مطرح می‌شوند: 

1. قوانین و مقررات موجود در زمینه تقویم آموزشی به چه میزان اجرا می‌شوند؟ 

2. سازوکار بهینه برای مدیریت زمان آموزش در مدارس چگونه باید باشد؟ 

3. آیا قوانین و مقررات کنونی نقص و ضعف دارند و نیاز به بازنگری و انسجام‌بخشی دارند یا خیر؟ 

4. استفاده گسترده از آموزش‏های مجازی در یک ‌سال اخیر، چه ظرفیت‌هایی برای مدیریت بهینه زمان و ارتقای کیفیت آموزش را به اثبات رساند؟ 

این گزارش با هدف پاسخگویی به سؤال‌های مذکور تنظیم ‌شده و در آن پس از تبیین مؤلفه‏های اصلی تقویم آموزشی و بررسی عوامل مؤثر، به سیر تحولات و تغییرات تقویم آموزشی برمبنای مستندات و قوانین پرداخته ‌شده است. در بخش اول گزارش، مقررات و قوانین مرتبط با مدیریت زمان و تقویم آموزشی طی یکصد سال اخیر از سال 1297 ش تا‌اکنون احصا و خلاصه‌ای از آنها در قالب یک جدول ارائه‌ شده است. در بخش بعد به تحلیل مختصر رویکردهای حاکم بر آنها و تغییرات رویکردی آنها پرداخته و درنهایت در بخش دیگری از این تحلیل نیز به ارزیابی راهکارهای اجرا شده و پیشنهادی مطرح ‌شده می‌پردازد.

گزارش کامل را در فایل ذیل بخوانید