کودکان در سینما و تلویزیون گم شدند

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ بسیاری از کودکان و نوجوانان علاقه مند به دنیای بازیگری با یکی دو تجربه از این دنیا فاصله می‌گیرند و مسیر زندگی‌شان تغییر می‌کند که بخش اعظمی از این ماجرا ناخواسته و بخشی نیز خودخواسته است. در گفت‌وگو با کارشناسان این حوزه موضوع را بررسی کرده ایم.

 مسیر زندگی حرفه ای کودکان و نوجوانان علاقه‌مند به دنیای بازیگری به آیتم هایی چون ؛

الف) استعداد و توانایی

ب) شانس حرفه ای

ج) روابط

د) تغییرات فیزیکی و روحی و روانی بعد از دوران بلوغ

و.....

بر می گردد که در این مسئله عوامل مختلفی از جمله علاقه کودک و نوجوان و پیگیری خانوادهها نیز موثر است.

با علی قوی تن کارگردان سینما و تلویزیون و غلامرضا رمضانی کارشناس و کارگردان سینما موضوع را از چند بعد بررسی می کنیم.

رمضانی: عامل اصلی بازیگر شدن کودکان خانواده‌ها هستند/ همه آموزشگاه‌های بازیگری از کودکان بازیگر نمی‌سازند

 بسیاری از بازیگران کودک و نوجوان با شیوه‌های مختلف وارد دنیای بازیگری می‌شوند؛ گاهی با معرفی و گاهی با تست اما فاکتورهای متفاوتی در ماندگاری یا عدم ماندگاری این افراد در سینما و دنیای بازیگری وجود دارد که در گفت‌وگو با کارشناسان این عرصه موضوع را بررسی می‌کنیم.

غلامرضا رمضانی، کارگردان آثاری چون «همبازی»، «فرار از اردو» و .... که سابقه کار با بازیگران کودک بسیاری را در کارنامه دارد، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا در خصوص شکل اصولی انتخاب بازیگر کودک معتقد است: کودکان به خودی خود هیچ تصور و حسی در دوران کودکی در باب بازیگر شدن یا چگونه بازیگر شدن ندارند درواقع کودکان در یک پروسه های سنی  علاقه مند هستند تا دیده و مطرح شوند و فرقی هم ندارد که این دیده شدن در نقش یک بازیگر باشد یا در نقش یک ورزشکار یا به نوعی در مدرسه، محله، خانه، خانواده و در شهر به شکلی مورد توجه قرار بگیرند اگر بخواهیم به این موضوع فکر کنیم که آن‌ها علاقه‌مند به بازیگری و عاشق این حرفه هستند بیراهه رفته‌ایم به این دلیل که اصلا اینگونه نیست.

او ادامه داد: باید گفت این خانوادهها هستند که برای پوشش بخشی از تمایلات، نیازها و احساسات خود گمان می‌کنند فرزندان‌شان از همه جهت دارای توانایی و استعداد هستند و با توجه به این تمایلات شخصی تلاش می‌کنند تا کودک را هل دهند تا آن‌ها در آموزشگاه‌های بازیگری شرکت کنند و دوره‌ها را پشت سر بگذارند. بخش عمده‌ای از این هجوم و استقبال لجام گسیخته که در مرحله کودکی از طرف خانواده‌ها برای کودکان صورت می‌گیرد به این بر می‌گردد که علاقه‌مند هستند فرزندان‌شان در چشم باشند و در قالب بازیگر مطرح شوند و یکی از دلایلی که آن‌ها خواستار این هستند تا کودکان‌شان بازیگر سینما شوند به این خاطر است که گمان می‌کنند مخاطبان بیشتری را در چنگ دارند و فرزندان در انظار بیشتری دیده خواهند شد در حقیقت و در واقعیت چنین نیست یعنی کلاس‌های آموزش بازیگری که به‌طور غیر متخصصانه و غیر کارشناسانه توسط برخی از افراد راه‌اندازی می‌شود در پایان از این کودکان بازیگر تحویل جامعه نمی‌دهد و نخواهد داد درواقع تنها طی یک پروسه یک الی دو ساله هزینه‌هایی را دریافت می‌کنند و یک‌سری آموزش‌ها و متدهای اولیه صرف، که فقط برای بدنسازی، ساخت حنجره و فن بیان شامل می‌شود را به کودکان و نوجوانان منتقل می‌کنند و به تصور خود بازیگر پرورش می‌دهند که اینطور نیست.

رمضانی افزود: به طور کل کودکان و نوجوانان از هنگام کودکی تا زمانی که نوجوانی را کامل پشت سر می‌گذارند مدام در تبدیل و تغییر هستند و ایستا نیستند تا ما بخواهیم به یک فرد عاقل، فهیم و دانا با درک مشخص آموزش بازیگری دهیم. قطعا این نوع کلاس‌ها شاید به عنوان یک کلاس فرعی بتواند بخشی از تمایلات و اطلاعات اولیه مانند اطلاعات عمومی در خصوص شیوه بازیگر بودن و شیوه بازیگر شدن و یا چگونگی بازیگری اطلاعات علمی و عمومی در ارتباط با سینما و نوع فیلمبرداری به کودکان بدهند که این اصلا بد نیست مانند تمام آموزش‌هایی که در دوران دبستان و دبیرستان به فرزندان به عنوان آموزش‌های جانبی داده می‌شود. می‌توان گفت کلاس‌های آموزش بازیگری دوره موقت محسوب می‌شود تنها به این خاطر که یک اطلاعات اولیه به آن‌ها داده شود اما درکل این اطلاعات نمی‌تواند زیرساخت خوبی را به وجود بیاورد یا اینکه یک کودک با آموزش‌هایی که در آموزشگاه‌ها به مدت طولانی می‌بیند به بازیگر درجه یک تبدیل شود و این اتفاق تاکنون رخ نداده و من نیز شاهد آن نبوده‌ام.

غلامرضا رمضانی در پاسخ به این سوال که نحوه بازیگر انتخاب بازیگر کودک توسط او چگونه است؟ بیان کرد: روش من در انتخاب بازیگر کودک طی این چند سال با تعداد فیلم‌هایی که برای کودکان و نوجوانان ساخته‌ام به این شکل بوده که اول به نیاز درون فیلمنامه توجه کرده‌ام که بازیگران، شخصیت و چهره‌ها را مبنی بر این نیاز انتخاب و برگزیدم. من معتقدم کودکان ذاتا استعداد و توانایی بازیگری دارند و نقش‌پذیر هستند به‌طور مثال به مثابه یک لوح سفید می‌مانند که فاقد هرگونه خط و نقش هستند و همین دلیلی است که ما می‌توانیم با انتخاب درست و نزدیک به نقش بدون هیچ گونه آزاری آن‌ها را جلوی دوربین ببریم و علاوه بر آن نیز شخصیت داستان به شخصیت کودک و نوجوان نزدیک کنیم تا از این ترکیب و وجه مشترک بازیگر ایده‌آل فیلم مان را به وجود بیاوریم و خلق کنیم. اینکه ما سعی می کنیم در فیلم‌ها و سریال‌ها به کودکان بازی یک بازیگر را نشان دهیم  و از آن‌ها بخواهیم به ایفای نقش بپردازند بزرگ‌ترین خطاست و من شخصا در طی این سال‌ها این کار را نکرده‌ام و کودکانی را انتخاب کرده‌ام که به لحاظ خصلت رفتاری، شرایط رفتاری، شرایط چهره و فیزیک به نقش نزدیک بوده‌اند و کم‌کم بعد از چندین جلسه به همان کاراکتر  و نقش مد نظر تبدیل شدند که خداراشکر فیلم را هدایت کرده و پیش بردند.

این کارگردان در این خصوص که آیا می‌توان بانک اطلاعاتی داشت تا کارگردانان برای انتخاب بازیگر کودک به آن جا رجوع کنند؟ تصریح کرد: در واقع احداث و دایر کردن یک بانک اطلاعاتی وسیع برای انتخاب بازیگر کودک و نوجوان کمک کننده نخواهد بود اما می‌توان بانکی روی کار آورد تا یک سری رزومه، اطلاعات و پرونده‌های کودکانی که به بازیگری علاقه‌مند هستند در آن جا جمع‌آوری شود که این کار اصلا ضرر ندارد ولی مسئله این است پرونده فرزندی که در سن 10 سالگی مشاهده می کنیم حدود چند سال از زمان رزومه آن گذشته است و حتی چهره و خصلت آن تغییر کرده و به یک رشد رسیده است و شاید آن آموزه‌هایی که توسط اساتید در آموزشگاه‌های بازیگری دیده باشد دیگر به کارش نیاید و نتواند با آن آموزه ها بازیگری را دامه دهد و شکل تصویری او تغییر کرده باشد. بانک اطلاعات کودک و نوجوان مدام در وضعیت غیر متمرکز و غیر ثابت است و همواره درحال شکل‌گیری و تغییر وضعیت است البته در بانک اطلاعات بزرگسالان این مسئله وجود ندارد به این دلیل که برخی از بزرگسالان از یک سن و تا یک حدود سنی ثابت هستند و حتی ممکن است به طور متمرکز 15 الی 20 سال یک بازیگر تغییر ویژه‌ای به لحاظ جسمی نکرده باشد اما در کودک و نوجوان تغییر، جابه جایی و گذر از سنی به سن دیگر به چشم می خورد و در حقیقت این بانک اطلاعاتی باید هر لحظه به روز رسانی شود و تغییر وضعیت دهد و اگر قرار است در یک وضعیت ثابت با یک‌سری پرونده باقی بماند اصلا کارآمد نیست.

کارگردان «فرار از اردو» در این باره که لازمه ماندگاری و ادامه دادن بازیگران کودک در سینما و تلویزیون چیست و چرا برخی بازیگران کودک درحال حاضر به بازیگران مطرح تبدیل شده‌اند و برخی دیگر از دنیای بازیگری فید شدند؟ بیان کرد: اگر به آمارها دقت کنید متوجه می‌شوید فیلم‌ها و سریال‌هایی که ساخته شدند و به محبوبیت رسیده‌اند بیشتر توسط بازیگرانی چون: نیما رئیسی، حسین سلیمانی، ترلان پروانه، ارسلان قاسمی و.... بوده که این بازیگران در کودکی در آن سریال‌ها به ایفای نقش پرداخته‌اند و هنوز که هنوز است چهره‌های شاخص سینما و تلویزیون هستند که به‌طور متمرکز در این حرفه حضور دارند و راه را ادامه می‌دهند.

او ادامه داد: به‌طور کل باید بگویم یک در صد کودکان و نوجوانان ممکن است بعدها این مسیر را ادامه دهند و در این حرفه حضور مستمر داشته باشند به این دلیل که کودکان متناسب با وضعیت موجودشان، شرایط خاص و با توجه به سن مورد نظری که مد نظر کارگردان بوده است در یک فیلم یا سریال بازی کرده‌اند و نباید انتظار داشت این کودک در آینده به سوپر استار تبدیل شود و من شخصا از همان ابتدا زمانی که یک کودک را برای بازی در فیلم انتخاب می کنم یا خانواده ها برای تست به ما مراجعه می کنند به آن‌ها گوشزد می‌کنم تا تصور و  انتظار اینکه فرزندشان با بازی در این اثر به ستاره تبدیل شود را نداشته باشند چراکه این بازی تنها یک تجربه برای آن فرزند محسوب می‌شود و اگر بخواهد می‌تواند جدی تر این حرفه را ادامه دهد و حتی ممکن است استعداد درونی او باعث رشد و شکوفایی اش شود که می‌توان گفت به نبوغ ربط دارد و به قاعده مربوط نیست درحقیقت در فیلم ها و سریال‌های کودک و نوجوان نمی‌توان ضمانت ماندگاری گذاشت به این دلیل که قصه‌ها و شرایط در حال تغییر است و نقش ها هر کدام متنوع، متفاوت و جهان منحصر به فرد خود را دارد.

این کارگردان سینما و تلویزیون در این باره که در حوزه آموزش بازیگر کودک تا چه اندازه موفق عمل شده است؟ خاطرنشان کرد: من معتقدم آن‌طور که باید در حوزه آموزش بازیگری در سطوح مختلف بزرگسالان درخشان نبودیم و همچنین تاثیر بسیار عمیق روی سطح بازیگری در ایران گذاشته نشده و هر آنچه که وجود دارد حاصل فردیت انسان‌ها و خلاقیتهای فردی، استعدادهای شخصی، نبوغ‌های بالاقوه‌ای که در برخی از این بزرگسالان دیده می‌شود در بخش کودک و نوجوان نیز اصلا چنین پتانسیل و رفتاری نداشتیم که بخواهیم به آن رجوع کنیم و بگوییم حرفه ای عمل کرده ایم که این نیز به همان مواردی که نام برده شد مانند: تغییر سن، تغییر وضعیت و آموزش های نادرست بر می گردد. من معتقد هستم بزرگسالان نیز باید به درجه ای از بازیگری برسند که مانند کودکان بازی نکنند و خودشان باشند.  ما همیشه برای فیلم‌هایمان از بازیگران نوجوانی که حرفه‌ای، کاردان، دوره دیده و فارغ التحصیل هستند استفاده می‌کنیم و همواره از آن‌ها خواسته‌ایم که سر صحنه بازی نکنند و به گونه‌ای ادا در نیاورند درواقع نقش را به گونه‌ای ایفا کنند که انگار خود واقعی‌شان هستند.

رمضانی در پایان اظهار کرد:  به عنوان ختم کلام من تا امروز فرد متخصصی را نداشته‌ام و ندیدم که بخواهم بگویم ما در بخش حرفه‌ای بازیگری موفق بوده‌ایم یا تاثیری روی سطح بازیگری کودک و نوجوان داشته‌ایم.

علی قوی‌تن: در حین نگارش فیلمنامه به انتخاب بازیگر کودک فکر می‌کنم/ انتخاب بازیگر در تلویزیون ساماندهی ندارد!

علی قوی‌تن، کارگردان و تهیه کننده سینما و تلویزیون که با ساخت آثاری چون «آرزوی زیبا»، «پل سفید»، «پرواز بادبادک‌ها»، «آفتاب مهتاب زمین» و... کار با کودکان را تجربه کرده در پاسخ به این سوال که شکل اصولی انتخاب بازیگر کودک چگونه است و بازیگران کودک را چگونه انتخاب می‌کند؟ به خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا گفت: نحوه و شکل انتخاب بازیگر کودک توسط من فرق می‌کند. در واقع زمانی‌که در شهرستان‌ها حضور پیدا می‌کنم و سوژه‌ای نظرم را جلب می‌کند و براساس واقعیت‌ها شروع به نگارش سوژه می‌کنم در همان موقعیت بازیگر کودک را در نقش مورد نظر می‌بینم و انتخاب می‌کنم که همین مسئله باعث می‌شود دیگر نیاز پیدا نکنم در پیش تولید، فراخوان بازیگر دهم.

این کارگردان در این خصوص که آیا می‌توان بانک اطلاعاتی داشت تا کارگردانان برای انتخاب بازیگر کودک به آن جا رجوع کنند؟ تصریح کرد: داشتن بانک اطلاعاتی برای بازیگران بزرگسال خوب است اما برای کودکان خیر! چراکه بانک اطلاعات کودک و نوجوان همواره درحال تغییر وضعیت و جابه جایی است چون کودک درحال رشد است و نمی‌توان گفت 6 ماه بعد آن کودک در همان شکل و اندازه باقی خواهد ماند تا کارگردانان دیگر او را برای پروژه‌های خود انتخاب کنند.

او در این باره که لازمه ماندگاری و ادامه دادن بازیگران کودک در سینما و تلویزیون چیست و چرا برخی بازیگران کودک درحال حاضر به بازیگران مطرح تبدیل و برخی دیگر از دنیای بازیگری فید شدند؟ بیان کرد: متاسفانه آن طور که باید در تلویزیون این ساماندهی صورت نگرفته تا از بازیگران نو ورود برای دفعات بعد استفاده کنند. در واقع به صورت متفرقه انتخاب بازیگر داشته‌اند که می‌توان گفت همین مسئله زمینه ساز فید شدن آن‌ها را فراهم کرده است.

علی قوی‌تن در پایان و در این باره که در حوزه آموزش بازیگر کودک تا چه اندازه موفق عمل شده؟ خاطرنشان کرد: آموزش بازیگری در سطح کشور خیلی موفق نبوده اما شیوه من فرق می‌کند در واقع قبل از اینکه به قسمت فیلمبرداری برسم به صورتی با کودکان ارتباط برقرار می‌کنم و بعد با دوربینهای غیر اصلی همکاری را شروع کرده و دوربین را برای آن‌ها عادی سازی می‌کنم تا به پروژه اصلی برسم.

با این اوصاف باید گفت کودکان و نوجوانان علاقه مند به حوزه بازیگری باید با سختی ها و مشقات این حوزه آشنا شوند و البته تحصیلات آکادمیک نیز در این مسئله دخیل است.

انتهای پیام//