آداب و رسوم مردم خراسان شمالی در ایام محرم

به گزارش خبرنگار خبرگزاری برنا، خراسان شمالی با اقوام کرد، تات، ترک، فارس و ترکمن است که هر یک با آداب و رسوم خاصی در ایام محرم به عزاداری می‌پردازند.

علم بندان از آیین‌های کهن و سنتی عزاداری در خراسان شمالی

علم بندان از آیین‌های کهن و سنتی عزاداری در خراسان شمالی به خصوص شهرستان اسفراین است که در آغاز ماه محرم برگزار می‌شود و مردم این شهرستان، بویژه سادات با مراسم علم بندان عزاداری ماه محرم را آغاز می‌کنند.

در این مراسم افراد مسن و جوانان در تکایا و مساجد گردهم می‌آیند و با استفاده از پارچه‌های نذری، یک تیر چوبی به طول یک الی ۵ متر را بسته و در صحن یا ورودی تکیه یا مسجد قرار می‌دهند و همچنین با سیاه پوش کردن سردر تکایا و مساجد، خود را برای مراسم عزاداری سید و سالار شهیدان، حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) آماده می‌کنند و در ایام محرم به عزاداری و سینه زنی می‌پردازند.

علم گردانی در خراسان شمالی قدمت ۲۰۰ ساله دارد

بر اساس این گزارش  در برخی روستا‌های بجنورد نیز مراسم علم گردانی در بعدازظهر تاسوعا و عاشورا و یا اول محرم رواج دارد.

یکی از اهالی روستای گلی در این باره به خبرنگار ما می‌گوید: از زمان‌های بسیار قدیم روز‌های تاسوعا و عاشورا تعدادی از جوانان با مدیحه سرایی به درب خانه‌ها رفته و نذورات اهالی را جمع آوری و برای اهل خانه دعای خیر می‌کنند.

وی می‌افزاید: بعد از جمع آوری نذورات تمامی اهالی علم را به صحن مسجد آورده، یک نفر آن را نگه می‌دارد و بقیه با خواندن نوحه و سینه زنی دور علم می‌چرخند و در بند‌های آخر نوحه یک عده با صدای بلند حسن و عده دیگر در جواب آنها با صدای بلند حسین می‌گویند، که این نوع سینه زنی به حسن – حسین مشهور است.

در روستای اسپیدان هم علم گردانی به همراه نوحه سرایی و نوحه خوانی است بدین صورت که علم را پیشاپیش هیئت سینه زنی حرکت می‌دهند و به درب یکایک منازل روستا می‌برند صاحبخانه هم در عوض کمک نقدی یا کالا به عزاداران می‌دهد تا خرج هیئت عزاداری شود.

در روستا‌های دیگری همچون بدرانلو و تیمورتاش از توابع بجنورد هم در دهه اول محرم مراسم شبیه خوانی ائمه (ع) در میدان روستا یا داخل صحن حیاط تکایا و مسجد اجرا می‌شود.

در اکثر نقاط استان هر شب مراسم سینه زنی، مجلس روضه خوانی برقرار است و افرادی که نذر و نیاز دارند گوسفندی را ذبح واز پخت آن غذایی مهیا می‌کنند و هیئت عزاداران برای صرف غذا به منزل خود دعوت می‌کنند.

نخل گردانی در شهرستان جاجرم، آیینی کهن در عزای سید الشهدا (ع)

مراسم نخل گردانی یکی از آیین‌های ویژه عزاداری برای تکریم امام حسین (ع) است که همه ساله در شهرستان جاجرم برگزار می‌شود.

عشق به حسین (ع) بزرگ و کوچک، پیر و جوان نمی‌شناسد با شروع محرم هرکسی سعی می‌کند به نوعی ارادت خود را به حسین و اهل بیتش ابراز کنند، اما این ارادت در شهرستان جاجرم با حال و هوایی خاص انجام می‌شود.

مسئول میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان جاجرم با بیان اینکه این شهرستان ۳۵ هیئت عزادار دارد، در این باره به خبرنگار باشگاه خبرنگاران می‌گوید: مردم این شهرستان یک هیئت مخصوص به خود دارد و برای عزاداری در آن هیئت حضور می‌یابند.

رجب زاده می‌افزاید: صبح روز عاشورا هیات و دسته‌های زنجیر زنی با نظم خاصی در محلی به نام " حسینیه‌ی بزرگ" جمع می‌شوند و از هر هیئت یک نوحه خوان به مدت ۵ دقیقه نوحه سرایی می‌کند و مردم سینه و زنجیر می‌زنند و عزاداری تا ظهر ادامه دارد.

وی با تاکید بر اینکه عزاداری این خطه یک ویژگی خاصی دارد، به نخل گردانی اشاره و تصریح می‌کند: در روز عاشورای حسینی این مراسم که از دیرباز و از پدران و اجداد مردم این دیار نسل به نسل در میان آنان به ارث رسیده، اجرا می‌شود.

این مسئول می‌گوید: شهرستان جاجرم یک نخل چوبی و یک نخل فلزی (معروف به نخل دهقانها) دارد.

مسئول میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان جاجرم اظهار می‌دارد: عزاداران جاجرم هرسال در روز عاشورا، نخل را به سمت میدان حسینیه این شهر حمل می‌کنند که حدود ۴۰ تا ۵۰ نفر در برداشتن نخل مشارکت دارند پس از ورود نخل‌ها به میدان حرکت آنها سرعت گرفته و سوگواران نیز حرکت خود را تندتر کرده و به دنبال نخل‌ها می‌دوند.

وی اضافه می‌کند: در دور سوم نخل اول و در دور چهارم نخل دوم بر زمین گذاشته می‌شود، اما چرخیدن علم‌ها هنوز ادامه دارد و چند بار دیگر دور میدان حسینیه حرکت می‌کنند و به عزاداری می‌پردازند، سپس نخل‌ها در جای خود قرار می‌گیرد و مردم به سوی مزار شهدا واقع در بهشت مهزیار رهسپار می‌شوند.

کار‌شناسان مردم‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی می‌گوید: روی نخل را با پارچه‌های سبزرنگ و یا سیاه که نوشته‌های مذهبی روی آن رودوزی شده می‌پوشانند و در نوک دو نخل نیز علم‌هایی نصب شده که این علم‌ها شبیه به نیزه‌های جنگی است که در اصطلاح محلی به آن تیغه می‌گویند و اشعار مذهبی روی آن حکاکی شده است.

حسین‌پناه می‌افزاید: هنگام اجرای مراسم دو نفر سوار بر نخل، نماد‌هایی از سر‌های بریده‌شده را که به صورت دو نوع میوه سیب و انار است بر روی این تیغه‌ها می‌گذارند.

نخل گردانی در شهرستان جاجرم بیش از ۴۰۰ سال سابقه دارد و در سال ۱۳۹۰ در فهرست آثار معنوی به ثبت رسیده است.

سنتی دیرین به قدمت تاریخ

یکی از آئین‌های سنتی و دیرینه در ماه محرم برای عزاداری‌های اباعبدالله الحسین (ع) در خراسان شمالی پخت حلیم است.

حلیم غذای ویژه ماه محرم و صفر در مراسم سوگواری امام حسین (ع) در خراسان شمالی است. پختن حلیم هم خود آیینی است که از تمام زوایا مردم در آن مشارکت دارند.

هر کس در این سفره و مائده آسمانی بنابر وسع مالی‌اش و بنا بر نذر و نیاز‌های خود، پول یا گوسفند و حبوبات برای تهیه حلیم تامین می‌کند. زنان در تمیز کردن حبوبات آستین بالا می‌زنند. مرد‌های جوان نیز در کوفتن (کوبیدن) و طبخ (پختن) حلیم که بسیار هم سخت و طاقت‌فرساست حضور دارند.

پختن این غذا حکم نذری را دارد و همه به عشق سید و سالار شهیدان برای پذیرایی از عزاداران حسینی به نوعی در آماده شدن حلیم نقش دارند.

نوکری ننگ است، اما نیک دانم هرکه نوکر حسین گردید آقایی کند

انتهای پیام