نگاهی به آیین‌های محرم در سرزمین آفتاب/ طنین چِغچِغه‌های انجدانی‌ها در ماه محرم

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا؛ با رسیدن ماه محرم، مردم اراک(سرزمین آفتاب) با برپایی مراسم عزاداری، ارادت و دلدادگی خود را به امام حسین (ع) و یاران باوفایش را ابراز می‌کنند. شهروندان استان مرکزی نیز در شهر‌ها و روستا‌های مختلف آیین‌های متنوعی را برای بزرگداشت شهدای عاشورا برگزار می‌کنند. 

در اراک نیز محرم با سنت‌های خاص مردم این دیار از جمله تعزیه سیار، طنین چِغچِغه‌های انجدانی، آیین علم‌بران تفرش، نخل گردانی، علم گردانی و... برگزار می‌شود که البته در گذر زمان برخی از این سنن از بین رفته است.

تعزیه‌خوانی سیار

سابقه تعزیه خوانی در اراک به زمان تأسیس این شهر یعنی بیش از ۲۰۰ سال قبل باز می‌گردد که در طول ۱۱ روز اول ماه محرم در بازار سرپوشیده اجرا می‌شد. در این آیین دو گروه تعزیه خوان از دو محله اصلی شهر وارد بازار می‌شدند و برای آنکه صدای گروه اول مزاحم گروه بعدی نشود فاصله بین دو گروه را چندین پرچم و چلچراغ قرار می‌دادند. تعزیه سیار تا سال ۱۳۴۲ به طور جدی در اراک برگزار می‌شد، اما بعد از آن سال به دلیل جلوگیری از عزاداری‌های محرم و شرایط سیاسی حاکم بر کشور، اجرای آن متوقف شد و پس از پیروزی انقلاب در سال‌های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۱ دوباره از سر گرفته شد، اما دوباره متوقف شد و در سال‌های اخیر نیز تلاش‌هایی برای اجرای آن صورت گرفته شد.

در اجرای تعزیه سیار، اول نقاره زنان و شتر‌ها وارد بازار می‌شوند، بعد از آنان گروه سینه زنان و بعد از آن شبیه خوانان وارد می‌شوند و طول بازار را طی می‌کنند. 

طنین چِغچِغه‌های انجدانی‌ها

انجدان یکی از روستا‌های تاریخی استان مرکزی در ۲۸ کیلومتری جنوب شرق شهر اراک است. این روستا در روز‌های ۱۰ و ۱۱ محرم مراسمی بنام چِغچِغه زنی برگزار می‌کند. چغچغه ابزاری چوبی و خراطی شده است که با به هم کوبیدن آنها آهنگ‌های موزون ایجاد می‌شود. روستای انجدان از دو محله بالا و پایین تشکیل شده و مردم این دو محله با چغچغه زنی در غم مظلومیت حضرت امام حسین (ع) و یاران با وفایش عزاداری می‌کنند.

غالبا یک نفر آوا‌ها و نوحه‌های محلی سر داده و چغچغه زن‌ها با هماهنگی خاص با چغچغه، جواب او را می‌دهند. این مراسم ریشه در گذشته مردم انجدان دارد و از زمان قاجاریه دراین منطقه برگزار می‌شود.

تعزیه ۲ طفلان مسلم در گرکان 

روستای گرکان یکی از روستا‌های تابع شهرستان آشتیان است و در تکیه قدیمی این روستا هرساله و در ایام شهادت ائمه (ع) تعزیه برگزار می‌شود. در داخل تکیه روستای گرکان به نام «سرپل» حجره‌هایی برای نشستن مردم و میانگاهی برای برگزاری تعزیه پیش‌بینی شده و نسخه‌های تعزیه در این روستا به گویش گرکانی و به خط خوشنویسان روستا است.

برگزاری تعزیه ۲طفلان مسلم، شام غریبان و فروختن پسر شیعه در کنار دیگر تعزیه‌ها، از جنبه‌های برجسته این مراسم است.

آیین شام غریبان

برگزاری آیین شام غریبان امام حسین (ع) شامگاه روز عاشورا در شهر اراک برگزار می‌شود. نوحه‌های این مراسم یادآور آوارگی اهل بیت امام حسین (ع) و اسیران و کودکان بازمانده از واقعه کربلا است که در غروب عاشورا، بی‌پناه در تاریکی شب، در بیابان کربلا به سر می‌بردند. بعضی رسوم خاص، مانند روشن‌کردن شمع یا نشستن در تاریکی، باعث تفاوت عزاداری این شب با دیگر شب‌های محرم می‌شود.

انتهای پیام/