دوراهی رقابت و همکاری در آموزش کودکان

به گزارش خبرگزاری برنا از تهران ؛ نشست علمی دوراهی رقابت و همکاری که با حضور دکتر اسدالله مرادی، عضو هیات علمی دانشگاه فرهنگیان، برگزار شد، به واکاوی این مسئله پرداخت که چگونه می‌توان تمایل به رقابت را به سمت الگوهای سالم همکاری و کار گروهی سوق داد و نیز درصدد معرفی تجربه‌های موفق جهانی در ایجاد تعادل میان رقابت و همکاری در مدارس برآمد.
دکتر مرادی با معرفی همکاری و رقابت به عنوان دو پارادایم متفاوت، تاکید کرد که متولیان آموزش باید تکلیف خود را با این موضوع روشن کنند. ایشان وجود اختلاف نظر در علوم انسانی و نبود وفاق بر سر گزاره‌ها را علت نرسیدن به یک مکانیزم معرفتی قطعی در این زمینه دانست و افزود: در امور مربوط به تربیت پس از 300 سال  بشر هنوز در بخش الفبا و تئوری‌پردازیست و مکاتب تربیتی با هم وفاق ندارند.
این استاد دانشگاه با مروری بر تاریخچه‌ی جهان پیشامدرن که در آن همکاری‌ به دلیل زندگی جمعی غالب بوده، گفت: در جهان جدید تمام امور به صورت رقابتی پیش می‌رود؛ رقابتی که از نظر الگویی و پارادایمی هم متفاوت است.
آیا رقابت سالم وجود دارد؟
ایشان درباره‌ی اهمیت وجود رقابت در جهان مدرن گفت: اگر رقابت را از ورزش، اقتصاد و کمپانی‌ها بگیریم این جهان فرو می‌ریزد، اما پرسش این است که آیا رقابت از صفات رذیله‌ی انسان است؟ آیا رقابت حاکم بر نظام آموزشی برای کودک مفید است؟ وی در پاسخ به این پرسش گفت: در دانشگاه دانشجو انتخاب می‌کند که رقابت کند اما یک کودک 7 ساله که بدون انتخاب خود و در یک فضای رسمی و اجباری وارد مدرسه می‌شود، چطور؟
دکتر مرادی با اشاره به این اینکه بیش از 90 درصد معلمان با رقابت سازنده و سالم موافق‌اند، این مسئله را طرح کرد که با توجه به اینکه قرار گرفتن در موضع رقابت، اخلاقی زیستن را دشوار می‌کند، آیا رقابت سالم وجود دارد؟  
ایشان هشدار داد: با وجود اینکه جهان فعلی به دنبال صنعتی کردن و رقابتی کردن هر امری است اما در مورد مدرسه لااقل باید این بازاندیشی صورت بگیرد؛ چراکه وقتی یک معلم با نمره و امتیازدهی کودکی را بر کودکی دیگر برتری می‌دهد آیا این به این معنا نیست که آن کودک دیگر را به پایین رانده است؟ پرسش این است که در الگو و پارادایم رقابتی که موجب نورچشمی شدن یک کودک و در جایگاه برتری قرار گرفتن او می‌شود، چه اتفاقی برای میلیون‌ها کودک دیگر می‌افتد؟ معلم بدون اینکه متوجه باشد کودکی را برکشیده و کودکی دیگر را به پایین رانده است و اینگونه پشت سر میدان رقابتی که حکومت و نظام آموزشی راه انداخته ایستاده است.
دکتر مرادی تاکید کرد که معلمان باید به این خودآگاهی و امر وجدانی برسند که رقابت موجود کودک را دچار آوار می‌کند و کودک نمی‌تواند آواربرداری کند؛ در نتیجه تکرار یک امر نابهنجار یعنی رتبه‌بندی‌های موجود در نظام آموزشی، آن را تبدیل به هنجار می‌کند؛ به گونه‌ای که حساسیت جامعه نسبت به رقابت موجود در مدارس از بین رفته و حتی گفتگو بر سر این مسئله‌ی غیراخلاقی هم سخت است چون در دنیای امروز همه رقابت را پذیرفته‌اند و کودک هم نمی‌تواند در مقابل والدین و نظام آموزش بایستد و از احساس خود بگوید هر چند که در همین سیستم رقابت موفقیت‌هایی هم به دست بیاورد.
این استاد دانشگاه با بیان این پرسش که آیا در لاکچری‌ترین مدارس تهران حال بچه‌ها خوب است؟ با اشاره به اینکه در رقابت موجود ملاحظات هوشی، اقتصادی، خانوادگی و اجتماعی در نظر گرفته نمی‌شود؛ در حالی که وقتی درباره یک کودک صحبت می‌کنیم باید زندگی 70 ساله‌ی او را در نظر بگیریم نه اینکه بیرحمانه و بدون در نظر گرفتن خود کودک، او را وارد بازی رقابت کنیم.
 
مداخله‌ی بزرگسالان رقابت را تبدیل به امری آسیب‌زا کرده است
دکتر مرادی در ادامه با مقصر دانستن عوامل غیرانسانی بسیاری در دامن زدن به جریان رقابتی حاکم بر نظام آموزشی گفت: چون این سیستم بسیار درآمدزاست؛ بنابراین درباره‌ی آن صحبت نمی‌شود اما پرسش این است حیات طیبه‌ای که جمهوری اسلامی نظام آموزشی را به آن تشبیه می‌کند چه نسبتی با رقابت موجود دارد؟
این استاد دانشگاه در تعریف خوشبختی انسان گفت: خوشبختی این است که انسان در حوزه و موضوعی کار کند که علاقه دارد؛ استعداد دارد و سنخیت روانی هم دارد و دل و ذهن و دست او در یک رشته باشند.

مرادی با تقبیح آدرس‌های غلطی که در کشور به وفور وجود دارد و ثروتمندان نیز بر آن دامن می‌زنند رسانه‌ی ملی را مسئول دانست و گفت: رسانه‌ی ملی نه تنها روشنگری نمی‌کند بلکه خودش با تبلیغاتی که موجب به گردش درآمدن میلیاردها تومان می‌شود به این سونامی دامن نیز می‌زند و در نتیجه کوه یخ بی‌عدالتی آموزشی بزرگتر هم می‌شود.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه بشر در تلاش برای دستیابی به اصول تربیتی است، با اظهار خوش‌بینی نسبت به آینده‌ی امر تربیت، این امر را در ایران نگران‌کننده توصیف کرد و افزود: بودجه اختصاص‌یافته به امر آموزش در ایران سرانه 300 دلار است که در مقایسه با سرانه جهانی 10 هزار دلاری قابل تامل است؛ به گونه‌ای که ایران در 3 تا 4 دهه اخیر در مقایسه با جهان نعل واژگون زده است.
ایشان در پایان با تایید حسِ طبیعیِ رقابت‌ در کودکان و انسان افزود: موضوع ریشه‌کن ساختن امر غریزی رقابت نیست بلکه موضوع حذف الگوهای رقابتی از فضای آموزش کودکان است؛ چراکه این مداخله بزرگسالان است که رقابت را تبدیل به امری آسیب‌زا می‌کند؛ مرادی بر اهمیت کانالیزه کردن رقابت و ایجاد محیط امن آموزشی برای کودکان تاکید کرد که بر مبنای همکاری باشد و نه رقابت؛ چرا که کودکان نسبت به آسیب‌های ناشی از فضای رقابتی بی‌پناه‌‍‌‌‌اند و این فضا نیاز به بازاندیشی از سوی وجدان عمومی جامعه دارد.

انتهای پیام/