نخستین درمان شخصیسازیشده CRISPR در جهان انجام شد!
در یک دستاورد بیسابقه در حوزه ژنتیک پزشکی، نوزادی در ایالات متحده آمریکا به نام مستعار «KJ» نخستین انسانی در جهان است که تحت درمان شخصیسازیشده با فناوری کریسپر (CRISPR) قرار گرفت؛ درمانی که بهطور خاص برای اصلاح یک جهش ژنتیکی خاص در دیانای او طراحی شده است.
به گزارش لایو ساینس، این نوزاد با یک بیماری ژنتیکی نادر و بسیار خطرناک به نام کمبود کاربامویل فسفات سنتتاز ۱ (CPS۱ deficiency) متولد شد؛ بیماریای که میزان شیوع آن حدود ۱ در ۱٫۳ میلیون نفر در جهان تخمین زده میشود. این اختلال بهصورت اتوزومال مغلوب به ارث میرسد؛ به این معنا که برای بروز بیماری، کودک باید نسخهی جهشیافتهی این ژن را از هر دو والد خود دریافت کرده باشد.
بیماریای که مغز را هدف قرار میدهد
ژن CPS۱ مسئول ساخت آنزیمی است که در کبد نقش کلیدی در پردازش ترکیبات نیتروژندار دارد. نیتروژن بهطور طبیعی در بدن انسان از تجزیهی پروتئینها حاصل میشود و باید بهصورت اوره به بیرون دفع شود. اما در افراد مبتلا، نقص ژنی منجر به تجمع آمونیاک (یک ترکیب سمی نیتروژندار) در خون میشود؛ چیزی که میتواند آسیبهای جدی، بهویژه به مغز، وارد کند.
در شدیدترین نوع این بیماری — که نوزاد KJ به آن دچار است — هیچ اثری از آنزیم مورد نظر در بدن وجود ندارد و نشانههای بیماری بلافاصله پس از تولد نمایان میشود؛ از جمله خوابآلودگی شدید، اختلال در تنفس، امتناع از غذا خوردن، استفراغ پس از تغذیه، حرکات غیرطبیعی بدن، تشنج و حتی کما.
امیدی تازه با ویرایش ژن شخصیسازیشده
درمان KJ با استفاده از سه دوز از یک روش درمانی جدید مبتنی بر فناوری کریسپر انجام شد؛ روشی که بهطور خاص برای اصلاح جهش موجود در ژن CPS۱ طراحی شده بود. به گفتهی تیم پزشکی، نوزاد پس از پایان دورهی درمان اکنون ۹٫۵ ماهه و در سلامت کامل است و نشانههای پیشرفت بیماری در او مشاهده نمیشود.
کیران موسونورو، استاد تحقیقات ترجمهای در دانشگاه پنسیلوانیا و یکی از نویسندگان مقالهای که درباره این درمان در مجلهی معتبر New England Journal of Medicine منتشر شده، میگوید: «ما میخواهیم هر بیمار بتواند از نتایجی که در نخستین نمونه دیدیم، بهرهمند شود. رویای درمان ژنتیکی که دههها از آن سخن میرفت، اکنون به واقعیت پیوسته و مسیر پزشکی را دگرگون خواهد کرد.»
جزئیات این مطالعه در همایش سالانه انجمن ژندرمانی و سلولدرمانی آمریکا (ASGCT) نیز ارائه شده است.
فناوری کریسپر و آینده درمانهای ژنتیکی
فناوری CRISPR-Cas۹ که در سالهای اخیر در جهان علم انقلاب ایجاد کرده، نوعی ابزار دقیق برای ویرایش ژنوم است که میتواند ژنهای معیوب را شناسایی و اصلاح کند. در این پروژه، تیم تحقیقاتی موفق شد نسخهای شخصیسازیشده از این ابزار را برای KJ طراحی کند؛ یعنی درمان دقیقاً متناسب با نوع خاص جهش ژنی او برنامهریزی شد.
پیشتر نیز از کریسپر برای درمان برخی بیماریهای ژنتیکی استفاده شده بود، اما این نخستینبار است که چنین درمانی کاملاً شخصیسازیشده و تنها برای یک بیمار خاص طراحی و با موفقیت اجرا میشود. این موضوع چشماندازهای تازهای برای درمان بسیاری از بیماریهای نادر و غیرقابلدرمان میگشاید.
انتهای پیام/
