دوپامین پیچیدهتر از آن است که فکر میکردیم
دوپامین یکی از شناختهشدهترین پیامرسانهای شیمیایی مغز انسان، سالهاست که بهصورت گسترده توسط دانشمندان مطالعه میشود، با این حال هنوز هم پژوهشگران در تلاشاند تا نحوه عملکرد دقیق آن را درک کنند.
به گزارش science alert تا پیش از این تصور رایج آن بود که دوپامین پس از آزاد شدن، بهتدریج در بافت مغز پخش میشود و مانند یک بلندگوی شیمیایی، اطلاعات را بهطور گسترده و عمومی به سلولهای هدف منتقل میکند.
اما پژوهشهای جدید دیدگاه تازهای را مطرح کردهاند: دوپامین نهتنها قادر به انتقال پیامهای کند و گسترده است، بلکه میتواند در عرض چند میلیثانیه، سیگنالهایی سریع، دقیق و هدفمند به سلولهای مجاور ارسال کند؛ پیامهایی که بیشتر به نجواهایی موضعی شباهت دارند تا به پخش گسترده.
پژوهشگران معتقدند این نوع سیگنال کوتاهبرد میتواند بهعنوان جزء سازندهی بنیادین در سیستم دوپامینی مغز مطرح باشد که تاکنون نادیده گرفته شده است.
نقش دوپامین در مغز با عملکرد آن در سایر نقاط بدن تفاوت دارد. در جریان خون دوپامین در تنظیم عملکرد اعضای مختلف بدن و پاسخهای ایمنی نقش دارد، اما در مغز، این ماده شیمیایی در فرآیندهای متنوعی از جمله حرکت، خلقوخو، خواب، حافظه، پاداش و انگیزش نقشآفرینی میکند.
اگرچه مدتهاست که مشخص شده نورونهای ترشحکننده دوپامین الگوهای شلیک متفاوتی دارند، اما اینکه این الگوها دقیقاً چه پیامهایی را منتقل میکنند و چرا به این صورت عمل میکنند، هنوز روشن نیست.
توانایی ارسال همزمان پیامهای سریع و کند توسط دوپامین میتواند توضیح دهد که چگونه سیستم دوپامینی مغز قادر است طیف وسیعی از رفتارهای خاص را بهصورت دقیق تنظیم کند.
در مطالعهای که در ایالات متحده و توسط دانشمندان دانشگاه کلرادو و دانشگاه آگوستا انجام شد، محققان با استفاده از میکروسکوپی پیشرفته که مناسب تصویربرداری از بافتهای زنده است، موفق شدند آزادسازی دوپامین را بهطور موضعی در مغز موشهای زنده تحریک کنند.
آنها با استفاده از رنگهای فلورسنت مشاهده کردند که این دوپامین موضعی تنها در چند ناحیه بسیار کوچک از نورونهای مجاور گیرندهها را فعال میکند و به دنبال آن، پاسخ عصبی سریعی ایجاد میشود.
در مقابل انتشار گستردهتر دوپامین باعث فعالسازی وسیعتری میشود که با پاسخی کندتر همراه است.
کریستوفر فورد، داروشناس دانشگاه کلرادو و نویسنده مسئول این پژوهش میگوید: پژوهش ما نشان داد که انتقال و سیگنالدهی دوپامین در مغز بسیار پیچیدهتر از آن چیزی است که پیشتر تصور میکردیم. ما میدانستیم که دوپامین در رفتارهای گوناگونی نقش دارد، اما این پژوهش چارچوب اولیهای را برای درک نحوه تنظیم این رفتارهای متنوع توسط دوپامین فراهم میکند.
نورونهایی که در این پژوهش بررسی شدند، متعلق به بخشی از مغز بهنام «استریاتوم» هستند؛ بخشی از عقدههای قاعدهای مغز که در سامانههای حرکتی و پاداش نقش دارد و سرشار از نورونهای ترشحکننده دوپامین است.
استریاتوم ورودیهای دوپامینی خود را از بخشهای مختلف مغز دریافت میکند و در بیماریهای عصبی-روانی متعددی از جمله اسکیزوفرنی، اعتیاد و اختلال کمتوجهی-بیشفعالی (ADHD) نقش دارد.
بهعنوان مثال، بیماری پارکینسون با از بین رفتن نورونهای دوپامینی که با استریاتوم در ارتباط هستند، مشخص میشود. بنابراین، درک بهتر از چگونگی ارسال سیگنال دوپامین در این بخش از مغز، میتواند نقش مهمی در توسعه درمانهای جدید برای انواع بیماریها داشته باشد.
فورد در ادامه میافزاید: ما فقط در آغاز مسیر درک این موضوع هستیم که اختلال در عملکرد دوپامین چگونه میتواند به بیماریهایی مانند پارکینسون، اسکیزوفرنی یا اعتیاد منجر شود. پژوهشهای بیشتری لازم است تا بتوانیم بفهمیم این تغییرات خاص در سیگنالدهی دوپامینی چگونه بر بیماریهای عصبی و روانی مختلف تأثیر میگذارند.
نتایج این مطالعه در نشریهی معتبر Science منتشر شده است.
انتهای پیام/
