کشف ژن معیوب پشت یک بیماری نادر چند اندامی

یک تیم پژوهشی بین‌المللی به رهبری دانشکده پزشکی Duke-NUS موفق شد علت یک بیماری نادر و ناشناخته را که چندین اندام بدن را درگیر می‌کند، شناسایی کند. این یافته‌ها که در نشریه Journal of Clinical Investigation منتشر شده جهش‌های ژنی در SPNS۱ را به‌عنوان عامل اصلی این اختلال معرفی می‌کند؛ بیماری‌ای که با اختلال در بازیافت چربی‌ها در سلول‌ها موجب تجمع غیرطبیعی چربی و کلسترول و در نهایت آسیب پیشرونده در کبد و عضلات می‌شود.

این بیماری تازه‌شناسایی‌شده در گروه بیماری‌های ذخیره‌ای لیزوزومی قرار می‌گیرد؛ گروهی از بیش از ۷۰ بیماری نادر که با نقص در سیستم بازیافت سلولی ارتباط دارند.

ردیابی علت ژنتیکی

پژوهشگران با بررسی دو خانواده غیرمرتبط که فرزندانشان دچار بیماری کبدی ناشناخته، ضعف عضلانی و علائم دیگر بودند، توانستند به سرنخ اصلی برسند. آزمایش‌های ژنتیکی نشان داد هر دو خانواده دارای جهش در هر دو نسخه ژن SPNS۱ هستند. این ژن مسئول انتقال فسفولیپید‌های تجزیه‌شده از لیزوزوم‌ها به خارج سلول است تا دوباره برای ترمیم غشا‌های سلولی یا تولید انرژی ذخیره‌ای مورد استفاده قرار گیرد. نقص در این فرآیند چرخه بازیافت چربی‌ها را مختل کرده و منجر به آسیب بافتی می‌شود.

هه منگ‌لان، دانشجوی دکترای پزشکی و نویسنده اول مقاله گفت: فسفولیپید‌ها یکی از مهم‌ترین اجزای غشای سلولی هستند. در افراد سالم، ژن SPNS۱ این فسفولیپید‌های شکسته‌شده را از لیزوزوم خارج می‌کند تا دوباره مصرف شوند، اما در بیماران دارای جهش، این چرخه مختل می‌شود و آسیب جدی به عضلات و کبد وارد می‌گردد.

پیامد‌ها برای سلامت سلولی

تیم تحقیق دریافت که مشکلات ناشی از این جهش‌ها در شرایطی که سیستم حسگر مواد مغذی سلول‌ها نیز مختل می‌شود، تشدید خواهد شد. این موضوع نشان می‌دهد SPNS۱ نقش کلیدی در پاسخ سلول‌ها به استرس‌های تغذیه‌ای و حفظ تعادل انرژی دارد.

دیوید سیلور، معاون برنامه اختلالات قلبی متابولیک Duke-NUS و نویسنده ارشد مطالعه، گفت: SPNS۱ در تمام سلول‌های انسانی وجود دارد و وظیفه بازیافت فسفولیپید‌ها را بر عهده دارد. یافته‌های ما نشان داد این فرآیند نه تنها برای حفظ سطوح طبیعی فسفولیپیدها، بلکه برای تنظیم تعادل سایر چربی‌ها و کلسترول نیز حیاتی است. این موضوع فرصت‌هایی برای بررسی نقش SPNS۱ در بیماری‌هایی مانند سرطان ایجاد می‌کند.

گام به سوی درمان‌های شخصی‌سازی‌شده

در ادامه این یافته‌ها، تیم تحقیقاتی با همکاری سازمان N=۱ Collaborative که بر توسعه درمان‌های فردمحور برای بیماری‌های فوق‌العاده نادر متمرکز است، تلاش می‌کند نتایج پژوهش را به راهکار‌های درمانی عملی تبدیل کند.

مارلن لافر، پژوهشگر ارشد مرکز درمان‌های RNA در دانشگاه لیدن هلند و از نویسندگان مقاله، توضیح داد: ما در حال طراحی درمان‌های اختصاصی برای کودکان مبتلا در این مطالعه هستیم. هدف ما اصلاح نقص انتقال فسفولیپید‌ها با استفاده از روش‌های نوین ژن‌درمانی است. این گام می‌تواند زندگی بیماران را متحول کرده و امید تازه‌ای برای خانواده‌ها ایجاد کند.

امید خانواده‌ها و بیماران

دالیلا ساباریدزوویچ، مادر دو کودک مبتلا در این مطالعه گفت: از اینکه امروز می‌دانیم مشکل از کجاست و تحقیقات برای یافتن درمان آغاز شده، بسیار سپاسگزاریم. این یافته‌ها به ما امید تازه‌ای داده و آرزو داریم که این پژوهش راهی برای درمان بیماری فرزندانمان و سایر کودکان مشابه باشد.

پزشکی دقیق در عمل

پاتریک تان، معاون ارشد تحقیقات در Duke-NUS درباره اهمیت این یافته‌ها گفت: این مطالعه قدرت پزشکی دقیق را نشان می‌دهد. با ربط دادن علائم ناشناخته بیماران به جهش‌های خاص ژنی، می‌توان مسیر‌های بیماری جدید را کشف و درمان‌های هدفمند طراحی کرد. این پیشرفت نه‌تنها به خانواده‌های بیماران پاسخ می‌دهد، بلکه افق‌های تازه‌ای در پزشکی می‌گشاید.

این کشف تازه نه تنها معمای یک بیماری نادر و پیچیده را حل کرده، بلکه گام مهمی در جهت توسعه درمان‌های نوین ژن‌محور برای اختلالات ذخیره‌ای لیزوزومی محسوب می‌شود. پژوهشگران امیدوارند این یافته‌ها به ایجاد درمان‌های شخصی‌سازی‌شده و ارتقای کیفیت زندگی بیماران منجر شود.

انتهای پیام/