کشکان ؛ رودخانه ای که می گذشت / وقتی همه چیز در بالادست یک رودخانه متوقف می شود

خبرگزاری برنا  لرستان  ؛  ظاهراً  پس از رنجی مضاعف و تحمیل شده بر مردم مناطقی از جنوب لرستان  به خاطر خشکیدگی کشکان پس از  برچیدن و برداشت بساط شلتوک های برنج و دیگر کشت های آبدوست  در بالا دست رودخانه که در طی یک تابستان گرم و طاقت فرسا ،  پایین دست رودخانه را به نیستی و  خشکیدگی کشانده بود، اینک یک هفته ای ست که آب در بستر تشنه و خشکیده  رود به جریان افتاده و از  دروازه های  پلدختر  نیز گذشته است؛  اما به راستی  رودخانه ای دائمی با باری سنگین از شکل گیری تاریخ و تمدن بر امواج خروشان آن  ، سرکش و طغیان گر در تنگه های تو در توی زاگرس که از حیث برکت و بخشش  چون گذشته‌های دور، تا همین چند سال قبل هم  شاهرگ حیاتی زندگی هزاران نفر بر کرانه خود بود چگونه به یک باره خشک گردید و از جریان طبیعی و دائمی خود جدا شده و  به یک رودخانه فصلی تبدیل شد؟ 
در  تیرماه  ۹۴ رسانه ها تجمع  اعتراضی مردم کشاورز و جمعی از فعالان محیط زیست  بومی در جلو درب فرمانداری پلدختر  به خشکیدگی رودخانه کشکان در این شهرستان را  بازتاب دادند.  اعتراض مردم پلدختر به کشت وفور محصولات آب دوست خصوصا  برنج در بالادست  رود و به ویژه در منطقه ویسیان بود که منجر به خشکیدگی  کشکان در پایین دست رودخانه و آسیب جدی به  کشت و کار آنان مانند باغات انجیر و دیگر محصولات کشاورزی و کلا به اقتصاد محلی مردمی شده بود  که تنها منبع معیشت شان کشاورزی است. علاوه براین  مردم خصوصا فعالان محیط زیستی که حساسیت بیشتری به  حیات رودخانه داشتند برای اولین بار شاهد از بین رفتن حق آبه محیط زیستی  و در پی آن محو زندگی آبزیانی بودند که  پیش از هر چیزخطر نابودی همیشگی یک  اکوسیستم  را اعلام می کرد. خشکیدگی  رود و قتل عام هزاران ماهی ودیگر گونه های آبزی منظره ای وحشتناک از رودخانه ای مرده و بی نفس را پیش چشم همگان قرار می داد که در حقیقت  حیات رو‌ به‌ مرگ‌ آن به دست عوامل انسانی و بحران مدیریت در بالادست رود  رخ داده بود و نه فقط کمبود بارندگی های ظاهراً معمولی . 

با اعتراض مدنی مردم  شهرستان  پلدختر مقامات ارشد لرستان و ازجمله  آب منطقه‌ای استان به حل بحران  ورود کرده و بااقدامات صورت گرفته جهت رهاسازی آب رمقی به رودخانه کشکان در پایین دست داده شد.
اما تابستان های بعدی بی جانی کشکان جنبه ای متوالی گرفت و آنچنان بی رمق شد که حتی بارش های سنگین و سیلاب های زمستانی و بهاری که اوج آن در فرردین سال ۹۸ رخ داد و ویرانی های بسیار نیز به بار آورد نتوانست روزگار پرآب و دل انگیزی  که کشکان‌ در گذشته ها داشت را احیا کند.

اینک مردم مانده بودند و رودخانه ای که دیگر نه حیاتی دائمی بلکه شرایطی فصلی و نیمه جان  یافته بود، خالی از برکت و بدون نیرویی زندگی بخش؛  و بدتر از همه تابستان امسال  که اگر کشکان رود در سالهای گذشته رمقی داشت این بار  به طور کامل و در تمام  فصل تابستان به خشکی نیستی گرایید و مردم  تنها بستری چندش آور و خشکیده از کشکان مرده را نظاره کردند.

این شرایط آنچنان بود که در اواسط شهریور ماه امسال نیز مدیر مطالعات شرکت آب منطقه‌ای لرستان به ظاهر  مرگ کامل رودخانه کشکان را در پلدختر اعلام کرد. 
مظفر زیودار با اشاره به کاهش چشمگیر بارش و جریان رودخانه‌های لرستان و همچنین خطر تداوم افت منابع آب، گفت: کاهش بارش‌ها و تغییر الگوی بارش باعث افت شدید منابع زیرزمینی و کاهش بی‌سابقه آبدهی رودخانه‌ها شده است.
او‌ بیان کرد: استان لرستان در حوضه آبريز درجه دو رودخانه های كرخه و کارون بزرگ واقع شده است. مطابق آمار شرکت آب منطقه ای لرستان، در حوضه آبریز کرخه، متوسط بارش در بازه زمانی مهر تا ۳۱مرداد ۱۴۰۴، ۳۷۲ میلی‌متر بوده که نسبت به سال آبی گذشته (۶۵۴ میلی‌متر) حدود ۴۳ درصد و نسبت به بلندمدت (۵۵۲ میلی‌متر) حدود ۳۳ درصد کاهش نشان می‌دهد. درحوضه آبریز کارون بزرگ نیز متوسط بارش ۵۱۸ میلی‌متر گزارش شده که در مقایسه با سال آبی گذشته و میانگین بلندمدت هر دو حدود ۲۱ درصد کاهش دارد.

براساس گزارش این مسئول در آب منطقه ای لرستان کمترین حجم بارندگی‌ها به ترتیب در محدوده‌های مطالعاتی کوهدشت، رومشگان و پلدختر رخ داده و بیشترین بارش در محدوده انوج ثبت شده است.

مظفر زیودار افزود: کاهش بارش و تغییر شکل توزیع آن در سال آبی جاری تأثیر مستقیم بر منابع آب زیرزمینی و آبدهی رودخانه‌ها داشته است؛ متوسط دبی اندازه‌گیری شده رودخانه‌های استان در مرداد ماه سال آبی جاری حدود ۰.۴ مترمکعب بر ثانیه بوده که نسبت به مرداد سال گذشته (حدود ۱.۳ مترمکعب بر ثانیه) حدود ۶۶ درصد و نسبت به متوسط بلندمدت مرداد (حدود ۲ مترمکعب بر ثانیه) حدود ۸۱ درصد کاهش نشان می‌دهد.

- جزییات حوضه های آبریز کرخه و خشکیدگی کامل کشکان در پلدختر  

او‌ درباره جزئیات حوضه‌ها نیز توضیح داده: در حوضه کرخه که از تلاقی سیمره و کشکان در جنوب پلدختر تشکیل می‌شود متوسط دبی سرشاخه‌ها در مرداد سال آبی جاری حدود ۰.۲ مترمکعب بر ثانیه بوده که نسبت به مرداد سال قبل (حدود ۱.۶ مترمکعب بر ثانیه) حدود ۸۹ درصد و نسبت به متوسط بلندمدت (حدود ۳ مترمکعب بر ثانیه) حدود ۹۴ درصد کاهش داشته است. دبی رودخانه کشکان در محل پلدختر در مرداد امسال کاملاً خشک گزارش شده که نسبت به سال گذشته (حدود ۶.۵ مترمکعب بر ثانیه) و نسبت به بلندمدت (حدود ۱۳ مترمکعب بر ثانیه) ۱۰۰ درصد کاهش نشان می‌دهد.

در حوضه کارون بزرگ که از تلاقی بختیاری و سزار شکل می‌گیرد، متوسط دبی سرشاخه‌ها در مرداد حدود ۰.۷ مترمکعب بر ثانیه بوده که نسبت به مرداد پارسال (حدود ۰.۹ مترمکعب بر ثانیه) حدود ۲۹ درصد و نسبت به میانگین بلندمدت (حدود ۲ مترمکعب بر ثانیه) حدود ۶۰ درصد کاهش داشته است. رودخانه تیره در دورود با دبی حدود ۰.۷ مترمکعب بر ثانیه نسبت به سال گذشته تقریباً ثابت مانده اما نسبت به بلندمدت حدود ۶۹ درصد کاهش داشته و رودخانه ماربره در دورود با دبی حدود ۱ مترمکعب بر ثانیه نسبت به بلندمدت حدود ۶۵ درصد کاهش را نشان می‌دهد.

مدیر مطالعات شرکت آب منطقه ای لرستان تاکید کرد: کاهش شدید دبی رودخانه‌ها و خشک شدن بخشی از آنها می‌تواند تأمین آب شرب، کشاورزی و صنعت را تهدید کند و خطر خشکسالی گسترده را افزایش دهد.بنابر این مدیریت مصرف آب، کنترل برداشت از سفره‌های زیرزمینی، و اصلاح الگوی کشت ضروری است.

با این توضیحات از طرف یک مسئول در آب منطقه ای استان باید پرسید به راستی چه عواملی باعث این شرایط اسفبار برای رودخانه های لرستان وازجمله رودخانه دائمی کشکان شده است . کمبود بارندگی ؟ برداشت نامطلوب از آب به واسطه کشت محصولات آب دوست ؟ مکیدن سرچشمه های رودخانه ؟ سوء مدیریت کهنه ؟ کدام عامل یا عوامل جدی بی رحم اینچنین رودخانه ای تمدن ساز و هویت بخش به مردم لر را از جریان انداخته است؟ 

ـ به صدا در آمدن زنگ خطر بحران آب در لرستان 

در اواخر بهار امسال با توجه به کمبود بارندگی و کاهش دبی رودخانه ها مسئولین استانی زنگ خطر کم‌آبی را در لرستان به صدا درآوردند و بر ممنوعیت کشت‌های آب دوست و برنامه‌ریزی دقیق تأمین آب در این استان تاکید کردند. 

رضا آریایی معاون وقت امور عمرانی استانداری لرستان در ۱۱ خرداد ماه ۱۴۰۴ در جلسه شورای حفاظت از منابع آب استان که با دستور کار بررسی وضعیت تنش آبی در سال جاری، کاهش بی‌سابقه ذخایر آبی سدهای استان و خشکیدگی زودهنگام رودخانه‌های اصلی لرستان برگزار شده بود با اشاره به کاهش شدید میزان بارش در سال آبی جاری و تداوم خشکسالی در سطح استان به‌واسطه تغییر اقلیم، بر ضرورت برنامه‌ریزی دقیق دستگاه‌های متولی تأمین آب تأکید کرد و خواستار همکاری جدی شرکت آب منطقه‌ای و سازمان جهاد کشاورزی در زمینه رعایت الگوی کشت و جلوگیری از کشت‌های پرمصرف شد.

او‌ با بیان اینکه پیش‌بینی‌های بلندمدت سازمان هواشناسی کشور از کاهش میزان بارندگی‌ها در فصل پاییز و افزایش دمای هوا در ماه‌های آینده حکایت دارد، افزود: با توجه به شرایط اقلیمی پیش‌رو، لازم است برنامه‌هایی دقیق، منسجم و کارشناسی‌شده از سوی دستگاه‌های مسئول برای تأمین آب و مدیریت بهینه منابع آبی در بخش کشاورزی تدوین و اجرا شود.

آریایی همچنین بر نقش رسانه‌ها در فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی عمومی نسبت به ضرورت سازگاری با پدیده‌های طبیعی به‌ویژه خشکسالی تأکید کرد و از صداوسیمای استان خواست با همکاری نهادهای مسئول، موضوع «ایمن زیستن در کنار پدیده‌های طبیعی» را برای مردم تبیین و اطلاع‌رسانی کند.

داریوش حسن نژاد مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان نیز در این جلسه ضمن ارائه گزارشی از وضعیت بحرانی ذخایر پشت سدهای مخزنی استان، بر ضرورت کاهش سطح زیر کشت و رعایت الگوی مصرف در تولید محصولات کشاورزی تأکید کرد.

او‌ همچنین خواستار برخورد قانونی با بهره‌برداران غیرمجاز منابع آبی شد و اعلام کرد: میزان فعلی ذخایر سدهای ایوشان و سایر سدهای استان تنها پاسخ‌گوی تأمین آب اراضی دارای مجوز، حق‌آبه‌های زیست‌محیطی رودخانه‌ها و باغات پایین‌دست است.

در پایان این نشست نیز مقرر شد شرکت آب منطقه‌ای لرستان با همکاری سازمان جهاد کشاورزی و با بهره‌گیری از نظرات کارشناسی، نسبت به تدوین برنامه‌ای جامع برای مدیریت تنش آبی، تأمین منابع آبی اولویت‌دار و هدایت الگوی کشت در استان اقدام کرده و تمهیدات لازم را هرچه سریع‌تر به مرحله اجرا درآورد.

اما تیرماه که علائم بروز بحران به اوج رسید مسئولین به حل مقطعی بحران ورود کردند تا همچون چند سال گذشته به رودخانه بی رمق ، جانی برای حرکت ببخشند. اما این موهبت فقط نصیب باغات و شالیزارهای برنج و کشت و کار مردم بالادست رودخانه کشکان شد و در پایین دست و البته در پلدختر، رودخانه از نفس و جریان افتاد و در مرداد ماه خشکیدگی کامل آن در پلدختر اعلام شد.

ـ رهاسازی ۷ میلیون مترمکعب آب از سد ایوشان برای حفظ معیشت مردم و باغات منطقه  

۱۷تیرماه ۱۴۰۴ استاندار لرستان نیز در جریان بازدید از سد ایوشان از رهاسازی ۷ میلیون مترمکعب آب ذخیره شده در پشت سد ایوشان برای حفظ معیشت مردم، باغات منطقه و ...خبر داد و اظهار کرد: این حجم از آب طی ۸ مرحله رهاسازی می شود تا مشکلات مردم منطقه رفع شود.

سید سعید شاهرخی افزود: باتوجه به اهمیت مسأله آب و خشکسالی موجود، روند ورودی، توزیع و بهره برداری از این آب را از نزدیک مورد بررسی قرار دادیم زیرا مشکلاتی از سوی امور آب استان،کشاورزان و بهره برداران و ...در این زمینه مطرح شده بود که در جریان بازدید از این سد حرف مردم و مسیولین را شنیدیم تا تصمیم مناسبی برای رفع مشکل مردم و دغدغه های مسولین، اتخاذ شود. 

استاندار لرستان با اشاره به اینکه ظرفیت سد ایوشان ۵۲ میلیون مترمکعب است، گفت: به علت خشکسالی سال آبی گذشته فقط ۳۷ میلیون متر مکعب آب پشت سد جمع شده و اکنون نیز ۳۱ و نیم میلیون مترمکعب از آب باقی مانده است که باید آن را برای سه ماه مدیریت کنیم تا کشت کشاورزان با مشکل مواجه نشود.

او تصریح کرد : در این زمینه لازم است که همه به قانون مقید باشند و اجازه بدهند امور آب براساس قوانین و مقرارت، عادلانه توزیع کند.

به گفته شاهرخی در حال حاضر سه هزار هکتار از آب پشت سد ایوشان بهره برداری می شود و ۱۷۰۰ هکتار هم به صورت شبکه گذاری و منسجم ، آبیاری می شود.

او یادآور شد: سه هزار هکتار از اراضی منطقه باید از آب سد ایوشان استفاده کنند و تاکنون یک هزار و ۷۰۰ کیلومتر شبکه احداث شده است.

استاندار لرستان تصریح کرد: به رغم داشتن تعهدات در دست بالادست سد ایوشان مانند بحث معیشت، حفظ باغات مردم و... رهاسازی این حجم از آب صورت می گیرد.

شاهرخی تصریح کرد: شرایط برای میزان رهاسازی آب و حقابه زیست محیطی که باید رهاسازی شود و مقدار آبی که با برنامه باید در طول مسیر در اختیار کشاورزان قرار بگیرد، بررسی شده است.

او بیان کرد: باوجود تقاضای مکرر مردم در پایین دست سد ایوشان، علیرغم تعهداتی که در بالادست داشتیم، مقرر شد برای حفظ معیشت و باغات مردم و بحث رهاسازی آب برای مسایل زیست محیطی، امور آب استان از بیستم جاری مجموعا در ۸ مرحله میزان ۷ میلیون مترمکعب آب رهاسازی کند تا معیشت مردم تامین شود تا مشکلات مردم برطرف شود.

شاهرخی ضمن قدردانی از همکاری های امور آب و جهادکشاورزی در این زمینه گفت: از مردم می خواهیم که قدر این آب را بدانند و آن را بهینه مصرف کنند زیرا با برنج کاری یک خانواده ده خانواده دیگر از آب محروم می شود.

او‌ تاکید کرد: رعایت الگوی کشت مورد توجه مردم و مسولین باشد و همکاری مناسب با متولیان امر در امور آب و جهادکشاورزی داشته باشند. 

استاندار لرستان گفت : فرمانداری خرم آباد هم پیگیری های لازم را به عمل آورند تا از این ظرفیت به نفع همه مردم استفاده شود.

احتمالا در تلاش استاندار لرستان برای رهاسازی آب سد ایوشان حق آبه پایین دست نیز مد نظر بوده است ؛ مردم پلدختر نیز با اطلاع از دستور مقام عالی دولت در استان به اراده مدیران برای نجات رودخانه امیدوارشدند ولی با رهاسازی مرحله به مرحله آب سد با دستور استاندار ، مردم پایین دست رود هیچ جریانی از آب را مشاهده نکردند بلکه تنها مرگ رودخانه را به چشم دیدند. کمک کم کم انتظار آنان از اقدامات مسیئولین در نجات رودخانه رنگ باخت و خشکیدکی کامل کشکان را پذیرفتند زیرا اراده استاندار ودیگر مقامات استانی در بالادست متوقف شده بود.

ازبین رفتن جریان طبیعی رودخانه کشکان و نابودی این منبع زیست محیطی و معیشتی مردم پلدختر ومعمولان به عنوان یک چالش هرساله باعث واکنش های متعدد مقامات شهرستانی و خصوصا نماینده مردم این شهرستان ها در مجلس شورای اسلامی شده وامسال نیز واکنش سید حمیدرضا کاظمی نماینده مردم پلدختر و معمولان در مجلس شورای اسلامی را در پی داشت. اما مردم شاهد هیچ تاثیری در بهبود اوضاع نبوده و نیستند .

کاظمی امسال نیز در قالب بیانیه های رسمی ، مصاحبه ها و تذکرات متعدد به وزرای نیرو و کشاورزی خواستار ورود جدی دولت به جلوگیری از وقوع بحران خشکیدگی رودخانه کشکان و پیشگیری از کشت محصولات آب دوست در بالادست رودخانه ها (کشکان و چولهول) و احترام به حق آبه زیست محیطی مردم حوزه انتخابیه خود شده بود.

ـ کاظمی : معیشت مردم پلدختر و معمولان وابسته به رودخانه کشکان؛از طریق مجلس پیگیری می کنم 

نماینده مردم پلدختر ومعمولان در مجلس شورای اسلامی در ۱۶ تیرماه امسال در شورای برنامه ریزی شهرستان معمولان با بیان اینکه امرار معاش مردم پلدختر و معمولان وابسته به رودخانه کشکان است،گفت:با خشک شدن کشکان زحمات چندین ساله کشاورزان و باغداران منطقه از بین می رود و در صورت عدم پیگیری وضعیت این رودخانه به طور جدی از طریق مجلس پیگیری می کنم 

سیدحمیدرضا کاظمی با بیان اینکه برگزاری جلسه شورای برنامه‌ریزی از نتایج شهرستان شدن معمولان است، عنوان کرد: بزرگترین سرمایه کشور مردم هستند و باید با اقدامات اثربخش، امیدواری را در بین مردم افزایش داد.

او ادامه داد: از محل اعتبارات نزد نماینده، ۳ میلیارد برای راهداری، ۳ میلیارد تومان شهرداری، ۳ میلیارد تومان آب روستایی و ۲ میلیارد به آموزش و پرورش شهرستان اختصاص خواهد یافت. 

نماینده مردم پلدختر و معمولان در مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: باید با حداقل امکانات بیشترین بازدهی را داشته باشیم و اعتبار پرداختی به درستی و با اولویت هزینه شده تا مشکلات موجود شهرستان برطرف شود.

او با تاکید بر اینکه با بررسی‌ها فنی باید اعتبارات را به درستی مصرف کرد تا کارهای خوبی انجام شود، ادامه داد: ورزشکاران شهرستان به دلیل ناکافی بودن امکانات مجبور به طی مسافت طولانی تا شهرستان‌های دیگر هستند که بروز مشکلاتی برای آنها و همچنین فوت چند ورزشکار شهرستان به دلیل تصادف شده است.

کاظمی بر نظارت و جدیت بر اعتبارات و بودجه‌ها تاکید کرد و بیان داشت: احداث سالن‌ ورزشی و طرح‌های آبرسانی روستایی و شهری می‌تواند موجب رضایتمندی مردم شود

نماینده مردم پلدختر و معمولان در مجلس در ادامه با اشاره به خشک شدن رودخانه کشکان، تصریح کرد: در همین رابطه با استاندار و وزیر نیرو جلساتی داشتیم و با تدبیر و برنامه‌ریزی می‌توان این مشکل را برطرف کرده و فصل گرما و خشکسالی را با خسارت کمتری بگذرانیم.

کاظمی با تاکید بر اینکه امرار معاش مردم شهرستان‌های معمولان و پلدختر وابسته به رودخانه کشکان است، عنوان کرد: کاشت محصولات آبدوست در بالادست، بستن راه آب و برداشت با پمپ‌ها و تلمبه‌های متعدد باعث شده سطح آب رودخانه کشکان بسیار پایین بیاید.

او با بیان اینکه مسئولان قبل از خشک شدن رودخانه کشکان باید برنامه‌ریزی کنند نه بعد از خشک شدن به فکر چاره باشند، ادامه داد: در صورت عدم پیگیری وضعیت رودخانه کشکان، به طور جدی از طریق مجلس پیگیری می‌کنم.

کاظمی با اشاره به اینکه حدود ۷۰۰ پمپ و تلمبه‌خانه در پلدختر درحال فعالیت هستند، افزود: با قطع برنامه‌ریزی شده برق پمپ‌ها و تلمبه‌خانه‌ها در بالادست می‌توان مقداری از وضعیت خشکسالی رودخانه کشکان را کاهش داد.

نماینده مردم پلدختر و معمولان در مجلس شورای اسلامی بر عدم کاشت محصولات آبدوست در بالادست رودخانه کشکان تاکید کرد و یادآور شد: با از خشک شدن باغات معمولان و پلدختر‌، زحمات چندساله باغداران از بین خواهد رفت اما می‌توان یک سال از کاشت برنج و سایر محصولات آبدوست جلوگیری کرد.

او با بیان اینکه باید رواناب‌ها را مهار و در فصل گرما و خشکسالی رها کرد، گفت: شهرستان‌های معمولان و پلدختر سهم ۷۲/۵ میلیون مترمکعبی از سد معشوره دارد و اتمام ساخت سدهای چولهول، بنیان و معشوره از اهمیت زیادی برخوردار است.

کاظمی همچنین در ۸ مرداد ماه ۱۴۰۴ در گفت‌وگو با رسانه خانه ملت با اشاره با بیان اینکه امسال خشکسالی خسارات و صدمات بسیار زیادی به کشور، به‌ویژه بخش کشاورزی و باغداری وارد کرده است؛ گفت: استان لرستان که در کشور بیشتر به یک استان کشاورزی_ دامداری شناخته می‌شود هم از این آسیب در امان نبوده است.

نماینده مردم پلدختر ادامه داد: ما از گذشته دور از طریق وزارت نیرو پیگیر بودیم که در فصول زمستان و بهار به علت عدم کنترل آب‌های سطحی در استان سیل جاری می‌شود و به مردم، کشاورزان و سکونتگاه خسارت وارد می‌شود. نمونه آن سیل سال ۹۸ استان لرستان است، که به عنوان یک خسارت جدی که در سطح ملی هم مطرح شد و بیش از ۱۰ هزار میلیارد خسارت به زیرساخت‌ها، کشاورزی و زندگی مردم وارد کرد؛ این درحالی است که اگر سدهای چول‌هول و بونلار در منطقه پلدختر احداث و تکمیل شده بودند، این میزان آسیب نمی‌دیدیم.

کاظمی در ادامه با اظهار تأسف از خشکیدن سرشاخه اصلی این دو رود؛ گفت: ما در پلدختر یک رودخانه کشکان داریم که همیشه جاری و ساری بوده، اما متأسفانه الان خشکیده است. ان رودخانه ۲ سرشاخه اصلی در شهرستان‌های ما دارد؛ یکی مادیان‌رود و دیگری چولهول که از گذشته‌های دور مطالعه‌ دو سد روی این دو سرشاخه انجام شده، اما متأسفانه وزارت نیرو کاری انجام نداده است.

او با تأکید بر اینکه البته نقد اصلی بنده به وزارت جهاد کشاورزی است، تصریح کرد: متأسفانه اداره جهاد کشاورزی استان لرستان هیچگونه برنامه‌ای برای مدیریت خشکسالی و کم‌آبی و خسارت به باغداران و کشاورزان ندارد. مثلاً امسال که ما می‌دانیم بارندگی کم و وضعیت خشکسالی حاکم است، جهاد کشاورزی می‌بایست اوضاع را مدیریت و آب را در بالادست استان کنترل کند و اجازه ندهد کشت‌های آب‌دوست انجام شود؛ اما متأسفانه به علت بی‌توجهی، بی‌تدبیری و بی‌برنامگی جهاد کشاورزی شاید بیشتر از سال‌های گذشته در استان برنج‌کاری و دیگر کشت‌های آبدوست انجام شده است.

نماینده مردم پلدختر تصریح کرد: حتی برخی افراد از خارج از استان آمده و زمین‌های کشاورزی در استان لرستان اجاره کرده و و به‌صورت گسترده برنج‌کاری، چغندرکاری، سیب‌زمینی کاری و هندوانه کاری و دیگر کشت‌های آبدوست انجام داده‌اند ‌که متأسفانه باعث سد کردن مسیر رودخانه شده است. در نتیجه به‌ علت بی‌برنامگی و بی‌توجهی جهاد کشاورزی و اینکه تدبیری برای وضعیت فعلی [که یک وضعیت سخت و بحرانی برای کشاورزان است] نداشتند؛ رودخانه‌ها خشک شده‌اند. با این وجود همچنان در بالادست استان کشت‌های آب‌دوست برقرار است و هیچگونه برنامه‌ای برای پایین‌دست ندارند.

کاظمی در ادامه ضمن ابراز ناراحتی از آسیب جدی خشکسالی به باغات انجیر حوزه انتخابیه خود، گفت: شهرستان‌ پلدختر در استان لرستان را به‌عنوان یکی از قطب‌های انجیر سیاه کشور می‌شناسند؛ اما براثر همین عدم تدبیر و بی‌برنامگی و مدیریت نادرست جهاد کشاورزی، قریب به ۲ هزار هکتار انجیر سیاه کشور خشکیده است.

اودر ادامه با اشاره به فاصله معنادار هزینه عدم کاشت برخی محصولات کشاورزی فصلی با هزینه آسیبی که کاشت آن‌ها به باغات وارد می‌کند، عنوان کرد: اگر ما جلوی کشت‌های آبدوست مانند سیب‌زمینی، برنج و چغندر را بگیریم، قطعاً یک خسارت به کشاورزی که این محصولات را به صورت فصلی می‌کارد، وارد می‌شود و دولت هم می‌تواند آن را جبران کند؛ اما اگر آب باغ را مدیریت نکنیم و خشکیده سود، اولا انگیزه باغداری که بیش از ۲۰ تا ۳۰ سال آن درخت را کاشته، نگهداری کرده و به ثمر رسانده است، از بین می‌رود؛ ثانیاً ۲۰ تا ۳۰ سال دیگر وقت و انرژی می‌خواهد تا بتواند یک باغ انجیر دیگر سر پا کند.

نماینده مردم پلدختر در مجلس با تأکید مجدد بر اینکه الان در شهرستان پلدختر بیش از ۲ هزار هکتار باغات انجیر و زمین‌های کشاورزی پایین‌دست، حتی آبزیان در بستر رودخانه‌ها به علت عدم مدیریت و بی‌توجهی و بی‌برنامگی جهاد کشاورزی از دست رفته است، تصریح کرد: می‌خواهم صدای مظلومیت قشر کشاورز و باغدار که تمام نیازها و مخارج زندگی‌شان از قِبَل همین کشاورزی و از درآمد همین باغات تأمین می‌شود، باشم و داد این مردم را به گوش مسئولان، وزیر جهاد کشاورزی، وزیر نیرو و رئیس جمهور برسانم.

کاظمی در ادامه پیشنهاداتی برای حل این مشکل هم ارائه و عنوان کرد: در حال حاضر یک راه‌حل و اقدام درازمدت داریم، که وظیفه وزارت نیرو است. کنترل آب‌های سطحی، سدسازی و تغییر الگوی کشت از جمله این اقدامات است. اما بخش کوتاه‌مدت آن برعهده وزارت جهاد کشاورزی است که می‌تواند با مدیریت کشت و منع کاشت گیاهان آبدوست در فصل خشکسالی، اجازه ندهد مردم با مشکل مواجه شوند. 

این نماینده مجلس با بیان اینکه در سال‌های اخیر خسارات زیادی به کشاورزان و مردم استان لرستان وارد شد و همچنان هم وارد می‌شود؛ تأکید کرد: اگر به‌صورت اورژانسی فکری به حال کشاورزان و باغداران نشود، قطعاً خسارات جبرانناپذیری به قشر کشاورز و باغداران استان وارد می‌شود و مسئول آن هم جهاد کشاورزی است.

نماینده مردم پلدختر در مجلس در ادامه با اعلام اینکه در روزهای آینده از طریق رئیس جمهور، وزارتخانه جهادکشاورزی و سایر دستگاه‌های ذی‌ربط این موضوع را پیگیری خواهم کرد؛ اضافه کرد: البته از دیگر سو قطعا باید مسئولانی که اهمال و بی‌توجهی کردند و با بی‌تدبیری و بی‌برنامگی آن‌ها این خسارات در این شرایط سخت اقتصادی به کشاورزان وارد می‌شود، هم تحت پیگرد قانونی قرار بگیرند.

کاظمی با بیان اینکه دستگاه‌های قضایی هم باید در این موضوع ورود کنند؛ تصریح کرد: حتما نباید بایستیم که یک اتفاق ناگوار بیفتد، بعد آنهایی که مورد خسارات واقع شدند، شکایت کنند تا دستگاه‌های قضایی وارد شوند. با توجه به اینکه وقتی خسارت وارد می‌شود دیگر کار چندانی از ما ساخته نیست، باید همین الان که وقت هست، با تدبیر ویژه‌ای جلوی خطای افراد گرفته شود.

طبق تأکید این نماینده مجلس، باید تا فرصت هست با کنترل بالادست و رهاسازی آب با برنامه ریزی درست از خسارت بیشتر به باغات و خشکیدن کشاورزی و باغات در پایین دست استان که شهرستان پلدختر است، جلوگیری کرد.

نماینده مردم پلدختر در مجلس شورای اسلامی در پایان با بیان اینکه سالانه ۱۲ و نیم میلیارد متر مکعب روان‌آب از استان ما خارج می‌شود، تصریح کرد: ‌اگر این روان‌آب را کنترل نکنیم، نتیجه آن سیل ۹۸ می‌شود. اما اگر آن را کنترل کنیم، یعنی در فصل بارندگی آن را مهار و در فصل خشکی رهاسازی کنیم، مشکل کشاورزان، باغداران و دامداران و مردم پایین‌دست استان حل می‌شود.

برپایه این گزارش ؛ کاظمی در حالی مدیریت جدید کشاورزی استان را به خاطر کشت های آبدوست و مکنده آب مورد انتقاد قرار داده بود که روند کشت های آب دوست ازجمله برنج در بالادست رودخانه کشکان در مدیریت قبلی جهاد استان شروع شده بود و حتی می توانیم بپذیریم فراتر از بحث انتصاب مدیران قدیم وجدید جهاد کشاورزی استان الگوی کشت برنج از سالها قبل به یک سنت کشاورزی در این منطقه از استان به قیمت نابودی جریان طبیعی یک رودخانه تبدیل شده است. به‌ طوریکه در ورودی شهر ویسیان که برنج آن به یمن مکیدن شیره جان کشکان ، شهره عام و خاص شده است این جمله نقر گردیده است که « به ویسیان شهر شالیزارها خوش آمدید »؛ آن هم در استانی که بر طبق آمایش سرزمینی مستعد کشت برنج نیست.

تنها سرزنشی که می توان اینجا متوجه مدیران ارشد استان به حل این بحران کرد این است که چرا اراده آنان در برابر این الگوی کشت و هر عامل مکنده آب کشکان از سرچشمه ها تا کرانه رودخانه ، اینچنین شکننده است و هیچ اقدامی برای حل و فصل دائمی برای احیای رودخانه انجام نمی گیرد تا هرساله شاهد بحران خشکیدگی آن نباشیم.

 در دوم مهرماه ۱۴۰۴نیز دکتر عباس علی آبادی وزیر نیرو جهت افتتاح چند پروژه به لرستان سفر کرد ولی متاسفانه هیچ گونه بازدیدی از وضعیت رودخانه کشکان توسط مقامات ارشد وزارت نیرو صورت نگرفت و انگار  آنان نیز در بالادست رودخانه متوقف شدند.

حجت‌الاسلام و المسلمین غلام‌رضا حاجی‌وند امام جمعه پلدختر نیزروز گذشته یعنی یازدهم مهرماه ۱۴۰۴ در خطبه‌های نمازجمعه این شهربا اشاره به جاری شدن دوباره آب در رودخانه کشکان خواستار حل بحران خشکیدگی هرساله این رودخانه از همین امسال،شده بود.

 وی گفت: هفته گذشته آب وارد رودخانه کشکان و دوباره وارد پلدختر شد و همه دیدید زمانی که آب وارد می‌شود با خود طراوت، نشاط، حیات و زندگی را به ارمغان می‌آورد.

امام جمعه پلدختر با بیان این که مشکل ما کاشت محصولاتآب‌دوست در بالادست و سوء مدیریت است، افزود: امسال که بارندگی نداشتیم جاری‌شدن آب نشان می‌دهد آب در بالادست بسته و مدیریت نشده است. 

 حجت الاسلام والمسلمین حاجی وند عنوان کرد: امسال تا سال آینده فرصت است تا جهاد کشاورزی و آب منطقه‌ای علاج واقعه را قبل از وقوع کنند و اگر بنا است فرهنگ اصلاح الگوی مصرف و کشت و در حوزه کشاورزی آموزش و ترویج صورت گیرد، سازوکاری تضمینی را اجرا کنند و جلوی کشت گیاهان آب‌دوست در بالادست را بگیرند تا فرصت باقی است.

وی تاکید کرد: سال گذشته همه دیدید در بعضی از مناطق در بالادست حتی کف و بستر رودخانه به کشت گیاهان آب‌دوست اختصاص یافت، الان وقت آن رسیده  دست روی دست نگذاریم و دراین‌رابطه برنامه‌ریزی و مدیریت کنیم و جلوی کشاورزی غیراصولی و کاشت بی‌رویه محصولات آب‌دوست در بالادست کشکان و برداشت‌های بی‌رویه و غیرمجاز در مسیر این رودخانه گرفته شود  تا سال آینده از آب این رودخانه محروم نشویم.
امام جمعه پلدختر تاکید کرد: باغ‌های شهرستان پل‌دختر بر اثر بی‌آبی دچار خسارت و آسیب جدی شدند، بنابراین اگر این حادثه در آینده تکرار شود آسیب‌هایش به‌مراتب بیش از گذشته خواهد بود.

ـ آبی که می گذرد:آمدی جانم به قربانت ولی حالا چرا؟ 

تمامی این سخنان ، انتقادات ، تذکرات ، اقدامات مقطعی مدیران ارشد و ... نشان می دهد که کشکان رود سرنوشتی تلخ پیدا کرده است.‌ سرنوشتی که تبعات اقتصادی ، اجتماعی بسیاری  نیز بروز داده است و زندگی  هزاران نفر را نیز در کرانه خود به تلخی  کشانده است.
مردم پلدختر به عنوان  مردمی که بیشتر از مردم بالادست  رودخانه از بحران رودخانه کشکان خسارت دیده اند در  چند روز گذشته که آب در بستر خشکیده رود به جریان افتاده  خیلی ساده از خود و یکدیگر می پرسند با این نبود بارندگی چگونه است که رودخانه دوباره به جریان افتاده است . طبیعتاً پاسخی که در پی می آید همه عوامل ناشی از سوء مدیریت و  همان وفور برداشت بی رویه  به همراه کشت های آب دوست در سرچشمه های کشکان  و کرانه های بالادست رودخانه است . 
لاجرم نباید به جاری شدن کنونی رودخانه دل خوش بود این رودخانه دیگر آن رودخانه ای نیست که در گذشته ها گذر می کرد و به مردم برکت و روحیه و تازگی می بخشید . عدم مسئولیت در مدیریت آب و حفاظت از رودخانه های کشور واستان این رودخانه  دائمی و تاریخی را به یک رودخانه فصلی و بی رمق تبدیل کرده است. در واقع رودخانه کشکان نه رودخانه ای که می گذرد بلکه رودخانه ای است که می گذشت؛ چون هرساله پیش چشم مردم و تناقض در اقدامات مسئولین این بحران تکرار می شود بحرانی که نشان می دهد همه چیز حتی اراده مسئولین برای نجات آن در بالادست رودخانه متوقف می شود  ؛ اما با این همه تنها راه نجات برای طبیعی شدن جریان آن ، مطالعات جامع برپایه پژوهش علمی و استفاده از تجربه های جوامع پیشرفته در مدیریت رودخانه ها  برای تعریف یک مدیریت بهینه و موثر توسط نخبگان و متخصصینی است که بیش از هرچیز به واقعیتی  به نام حق آبه محیط زیستی رودخانه ، حیات معنوی سیاره زمین و طبیعت تشنه معتقد باشند . 

گزارش : رضا جودکی نژاد