دشت یزد–اردکان با فرونشست ۱۵ سانتیمتری در سال در مرز بحران
جواد محجوبی در گفتوگو با خبرنگار برنا در یزد اظهار داشت: در حالیکه استاندارد جهانی فرونشست زمین حداکثر چهار میلیمتر در سال است، دشت یزد–اردکان با نرخ فرونشست ۱۴ تا ۱۵ سانتیمتر در سال، به یکی از بحرانیترین نقاط کشور تبدیل شده است.
وی افزود: این پدیده نتیجه مستقیم برداشت بیرویه از آبخوانها و افت شدید سطح آبهای زیرزمینی است؛ بهگونهای که سالانه بهطور میانگین ۲۴۰ میلیون مترمکعب بیش از ظرفیت تجدیدپذیر از آبخوانهای استان برداشت میشود.
مدیرعامل شرکت سهامی آب منطقهای یزد تصریح کرد: برداشتهای فراتر از توان سفرههای زیرزمینی موجب فشردگی خاک، از بین رفتن زمین و در نهایت مرگ آبخوانها شده است.
محجوبی ادامه داد: هنگامی که آبخوان دچار فرونشست میشود، حتی بارشهای مطلوب نیز دیگر امکان تغذیه مجدد سفره را ندارند و بارندگیها بهجای نفوذ به زمین، به روانآب و سیلاب تبدیل میشوند که خسارتزا هستند.
وی با اشاره به اینکه بیشترین میزان فرونشست در محدوده رستاق، بین اشکذر تا اردکان ثبت شده است، بیان کرد: نرخ سالانه ۱۴ تا ۱۵ سانتیمتر در این منطقه زنگ خطر جدی برای نابودی منابع زیرزمینی محسوب میشود.
مدیرعامل شرکت آب منطقهای یزد یکی از راهکارهای اصلی کنترل بحران را اجرای «سند سازگاری با کمآبی» دانست و افزود: این سند که از سال ۱۳۹۹ تصویب و از ۱۴۰۰ اجرایی شده، چارچوبی برای تنظیم برداشتها بر اساس ظرفیت تجدیدپذیر هر منطقه است.
وی اظهار داشت: در اجرای این سند، تاکنون ۸۵ درصد چاههای صنعتی و ۹۶ درصد چاههای کشاورزی استان به کنتور هوشمند مجهز شدهاند تا میزان برداشت بهصورت دقیق پایش شود.
محجوبی خاطرنشان کرد: برای تغییر الگوی کشت و سازگاری کشاورزان با شرایط جدید، بازه زمانی ۱۰ ساله در نظر گرفته شده است تا جامعه کشاورزی بتواند به تدریج با برنامه برداشت مجاز منطبق شود.
وی افزود: در بخش صنعت نیز اقدامات مثبتی در حال انجام است و بسیاری از صنایع به سمت استفاده از پساب و بازچرخانی آب حرکت کردهاند که نقش مؤثری در کاهش فشار بر منابع زیرزمینی دارد.
مدیرعامل شرکت آب منطقهای یزد در پایان تأکید کرد: فرونشست زمین پدیدهای برگشتناپذیر است، اما میتوان از گسترش آن جلوگیری کرد؛ تنها با کاهش برداشت، اجرای دقیق سند سازگاری و رعایت سهم واقعی منابع آبی میتوان سفرههای زیرزمینی را برای نسلهای آینده حفظ کرد.
