احساس خرسندی جمعی در پرتو نظریه هویت اجتماعی
متین رمضانخواه در یادداشتی نوشت: امروز یک رویداد تاریخی به وقوع پیوست، انتخاب نخستین شهردار مسلمان در تاریخ شهر نیویورک و انتشار خبر آن فراتر از یک رخداد سیاسی محلی بود؛ این اتفاق در سطح جهانی بازتابی عاطفی و نمادین میان مسلمانان سراسر جهان ایجاد کرد.
شادی و غرور بسیاری از مسلمانان نسبت به این رویداد را میتوان با تکیه بر نظریه هویت اجتماعی (Social Identity Theory) جان ترنر تفسیر کرد. نظریهای که معتقد است، افراد بخش معناداری از هویت خود ( و در نتیجه احساسات وابسته به آن) را از گروههایی میگیرند که بدان تعلق دارند، خواه این گروه یک ملت، دین، قوم یا هر اجتماع نمادین دیگری باشد.
هنگامی که یکی از اعضای این گروه در صحنهای بینالمللی به موفقیتی دست مییابد( و یا شکستی را تجربه میکند)، سایر اعضا آن را بهمنزله ارتقای جایگاه( یا شکست)جمعی خود تلقی میکنند. به عبارتی موفقیت فرد، موفقیت «ما» در برابر «دیگران» تعبیر میشود. ما و دیگری ای که پایه و مبنای تمایز در تعریف هویت است.
در رویداد انتخاب یک فرد مسلمان بهعنوان شهردار نیویورک، مسلمانان در سراسر جهان این رویداد را نشانهای از پذیرش و اعتبار اجتماعی خود در یکی از مهمترین شهرهای جهان میبینند( رقابت و تخریب معنادار رئیس جمهور ترامپ و شکست او نیز این حس را تقویت کرده است).
این موفقیت احساس افتخار و تعلق بیشتری به هویت دینی و فرهنگی را در افراد ایجاد میکند؛ احساسی که نظریه هویت اجتماعی آن را «درخشش در پرتو افتخار دیگران» (Basking in Reflected Glory) مینامد.
این شادی جمعی نه فقط ناشی از موفقیت یک فرد، بلکه بازتابی از آرزوی تاریخی مسلمانان برای دیدهشدن، مشارکت برابر و شکستن کلیشههای منفی در جوامعی با تبعیض دینی است. از منظر روانشناسی اجتماعی، این رویداد سبب افزایش عزتنفس جمعی و احساس انسجام هویتی میان مسلمانان میشود، زیرا نشان میدهد که عضویت در گروهی که پیشتر در حاشیه بوده، اکنون میتواند به قدرت، نفوذ و مشروعیت برسد و البته نمادین برای تلاش و استمرار تا رسیدن به موفقیت ناممکن(در تعریف عمومی) است.
از اینرو واکنش احساسی مسلمانان جهان تنها نوعی همدلی نیست؛ بلکه بازتابی از سازوکار عمیقتری در ذهن و روان انسان است: میل به تعلق، بهرسمیتشناختهشدن و سهیم بودن در افتخاری که به گروه هویتی خود نسبت میدهیم.
انتهای پیام/
