چاروق دوزی و چاقو سازی زنجان در نفسهای آخر
به گزارش برنا؛ استان زنجان در حوزه صنایع دستی بسیار غنی و پرظرفیت است و طبق آمار اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، رتبه پنجم کشور را به لحاظ تعداد و تولیدات صنایع دستی دارد که بیانگر ظرفیتهای بسیار زیاد این بخش است.
۲۹۹ رشته صنایع دستی در کشور وجود دارد که ۵۵ رشته از آنها در استان زنجان فعال است و هم اکنون ۱۲ هزار نفر در حوزه صنایع دستی استان فعالیت می کنند که از ظرفیت های بالای این بخش حکایت دارد.
استان زنجان در رشته های مختلف صنایع دستی سرآمد است که از برترین های آن می توان به چاقو و ملیله اشاره کرد؛ در این ارتباط کارهای شاخصی توسط هنرمنان صنایع دستی استان صورت می گیرد که زبانزد عام و خاص شده است.
با توجه به اهمیت این موضوع با نظرات «فاطمه عبداللهی رییس انجمن تولید کنندگان و صادرکنندگان صنایع دستی اتاق بازرگانی استان زنجان» آشنا شوید.
زنجان چه ظرفیت های در حوزه صنایع دستی دارد؟
نشانهها، ریشههای تاریخی و کاوشهای باستانشناسانی نشان می دهد که استان زنجان خاستگاه دیرینه هنر و تمدن است و چون زنجان ضمن داشتن مردمانی ذاتا هنرمند از ساختاری صنعت محور نیز برخوردار بوده، در گذر زمان، شاهد جذب و تلفیق خلاقانه این دو عنصر هنر و صنعت بوده است.
ظرفیت های قابل رشد صنایع دستی در این استان غیرقابل انکار است از سوی دیگر مردم خوش ذوقی که با تولید هنرهای دستی، ناگفتهها و شنیدنیهای تاریخ و فرهنگ غنی این خاک را با زبانی صریح و روشن بیان میکنند قابلیت توسعه و شکوفایی این هنر صنعتی را بیشتر کرده اند و در حال حاضر تحصیلات آکادمیک افراد در این زمینه و جذب علاقهمندان به صنایع، خبر خوبی در بهتر دیده شدن صنایع دستی زنجان است.
چاقو، چاروق، ملیله، مس، گیوه، گلیم و فرش از مهمترین و پر رونقترین صنایع دستی استان هستند که بعضیها نیز در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.
متاسفانه برخی از این صنایع مانند چاروق به علت نبود بازار عرضه و متمرکز نشدن در برندسازی، نفسهای آخر را می کشد و در خطر جدی منسوخ شدن قرار دارند.
ملیله کاری زنجان چه وضعیت و مشکلاتی دارد؟
در حال حاضر رشته ملیله کاری و نقره کاری در زنجان هیچ تشکل و صنف مستقلی ندارد و زیر نظر اتحادیه طلا، جواهر و ساعت اداره می شود البته این مساله بسیار عالی به نظر می رسد ولی برای نقره کاران هیچ منفعتی ندارد.
با توجه به اینکه همیشه تهیه مواد اولیه برای تولید این دو محصول مشکل بوده، تشکیل بانک نقره و تحویل نقره یارانه دار و با قیمت مناسب و مدت دار برای حفظ و بقای ملیله کاری و نقره سازی و دلگرم ساختن هنرمندان و صنعتگران استان برای ادامه حیات این رشته ضروری است.
همچنین چون زمان برای ساخت یک محصول بسیار طولانی و زمانبر بوده و گردش مالی و خواب سرمایه در این صنعت بسیار است در این راستا تشکیل بانک نقره با کمک معدن داران سرب و روی و اختصاص درصدی از استحصال و استخراج معادن به عنوان سرمایه گذاری برای توسعه و حمایت این صنعت می تواند بسیار راهگشا باشد.
هنرمندان چاقوسازی با چه موانعی مواجه هستند؟
چاقوسازی از هنرهای اصیل مردم استان زنجان است که فراز و نشیبهای زیادی را پشت سرگذاشته و اکنون با چالشهای جدی مواجه است و به عقیده فعالان این صنعت در صورت حمایت نشدن در مدت کوتاهی به رکود و فراموشی سپرده میشود.
یکی از نکات مهم این است که تزئینات تمام شمشیرها، قداره ها و قمه های تزئینی دست ساز صنعتگران و چاقوسازان زنجانی که طلاکوبی دارند در زنجان انجام نمی شود.
در زنجان هیچ هنرمند و صنعتگری آشنا به این رشته از صنایع دستی نیست و یا بهتر است اظهار کنیم که هیچ چاقوسازی در زنجان برای تزئین کارهای لوکس، فاخر و سفارشی خود قادر به کوفتگری نیست و کارهای سفارش شده در زنجان برای کار نهایی دواتگری به اصفهان منتقل می شود.
این موضوع، معضلی بسیار بزرگ برای استان زنجان به عنوان مهد چاقوسازی است و باید تدبیری برای رفع این مشکل و گشایش در این حوزه اتخاذ شود.
در این راستا پیشنهاد من، دعوت از اساتید بنام این رشته و برگزاری دوره انحصاری برای آموزش این صنعت به تولیدکنندگان این محصول است که در صورت اجرای این طرح، اساتید معروف این هنر نیز معرفی خواهند شد.
در خصوص میناکاری زنجان و مشکلات آن توضیح دهید.
بر خلاف تصور، موضوع میناکاری زنجان چند قدم پیشروتر از میناکاری اصفهان است. اصفهان با میناکاری، مس پردازی و فیروزه کوبی شهرت جهانی دارد اما نکته جالب توجه اینکه میناکاری زنجان با کیفیتتر و نقوش ظریفتر از نقوش اصفهان طراحی و تولید می شود و به اصفهان ارسال شده و در آنجا داخل کوره پخته می شود و در نهایت با نام مینای اصفهان فروخته می شود.
در این خصوص نیز ایجاد یک کارگاه و نصب و راه اندازی کوره میناپزی و آموزش طریقه استفاده از آن، یکی از واجبات این صنعت است.
در مجموع احداث یا ایجاد یک گالری هنری منحصر به فرد و عرضه محصولات هنری و صنایع دستی و تجمیع صنعتگران، ایجاد یک محل مستقل با معماری و طراحی سنتی و جذاب، راه اندازی کارگاه های مستقل برای هر رشته به شکل حجره در یکی از کاروانسراهای سنتی داخل بازار، استقرار هر رشته از صنایع دستی در این محل و به تصویر کشیدن تمام هنرهای زیبای استان در یک قاب تماشایی می تواند اثرگذاری بالایی را به دنبال داشته باشد.
صنایع دستی استان چه مشکلات و معضلاتی دارد؟
مسائل و مشکلات عدیده و مشترک صنایع دستی عبارت است از مشکلات اخذ کارت صنعتگری، مصائب اخذ بیمه مشاغل صنعتگران، سختی تهیه مواد اولیه مس و نقره، پیدایش اختلاف قیمت از دریافت سفارش تا تحویل محصول و نداشتن اتحادیه و تشکل مستقل صنایع دستی از جمله این مشکلات است که البته با تشکیل انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع دستی اتاق بازرگانی برخی از موانع مرتفع خواهد شد.
حفظ و احیای صنایع دستی در حال منسوخ شدن مانند چاروق دوزی، راه اندازی وبسایت انحصاری صنایع دستی استان و به روز رسانی بسته بندی صنایع دستی می تواند در این حوزه راهگشا باشد.
صنایع دستی زنجان با ظرافت بسیاری که دارد باید جایگاه بهتری در جهان داشته باشد و باید از ظرفیتهای بین بخشی و همچنین همکاری بخش خصوصی و دولت در این زمینه بهره بگیریم.
خالی بودن ۵۰ درصد ظرفیت های تولیدی بخش صنایع دستی استان و کافی نبودن ظرفیت ها و امکانات فروش محصولات صنایع دستی در بازارهای داخلی و خارجی به جهت نبود تجار تخصصی از مسایل و مشکلات صنایع دستی استان از موضوعات و مشکلات دیگر این بخش است.
تقویت توان فروش محصولات صنایع دستی با پرداخت به موقع تسهیلات کم بهره و جذب تجار تخصصی می تواند محصولات صنایع دستی را به صورت جهشی در بازارهای داخلی وخارجی به فروش برسانند.
فراهم نمودن زمینه بیمه همگانی هنرمندان و صنعتگران و پرداخت تسهیلات در قالب تبصره ۱۸ و مشاغل خانگی و حمایت و تقویت صادرات صنایع دستی جهت دسترسی به بازارهای جهانی از آرزوهای استان در بخش صنایع دستی است که میتواند به دست مسوولان اجرا شود.
