اعمال شب و روز اول ماه رجب چیست؟

ماه رجب یکی از ماه‌های حرام است که میلاد امام علی (ع) و مبعث پیامبر (ص) در آن واقع شده است و عبادت و شب‌زنده‌داری در شب اول این ماه بسیار مورد تأکید است.

پیامبر اکرم (ص) در اهمیت ماه رجب می‌فرماید: در آسمان هفتم فرشته‌اى با نام «داعى» وجود دارد که در هر شب این ماه تا صبح مى‌گوید: خوشا بحال تسبیح‌کنندگان خدا، خوشا بحال فرمانبرداران خدا. خداى متعال مى‌فرماید: همنشین کسى هستم که با من همنشینى کند، فرمانبردار کسى هستم که فرمانبردارم باشد و بخشنده خواهان بخشایش هستم. ماه ماه من بنده بنده من و رحمت رحمت من است. هر کسى در این ماه من را بخواند او را اجابت مى‌کنم و هر کس از من بخواهد به او مى‌دهم و هر کس از من هدایت بخواهد او را هدایت مى‌کنم. این ماه را رشته‌اى بین خود و بندگانم قرار دادم که هر کس آن را بگیرد به من مى‌رسد.

ادعیه شب اول رجب

مستحب است هنگام رؤیت هلال ماه رجب این دعا خوانده شود: «اللّهُمَّ بارِکْ لَنا فِی رَجَبٍ وَ شَعْبانَ، وَ بَلِّغْنا شَهْرَ رَمَضانَ، وَ أَعِنَّا عَلَی الصِّیامِ وَ الْقِیامِ، وَ حِفْظِ اللِّسانِ، وَ غَضِّ الْبَصَرِ، وَ لا تَجْعَلْ حَظِّنا مِنْهُ الْجُوعَ وَ الْعَطَشَ» (لإقبال بالأعمال الحسنة (ط - الحدیثة)، ج‌۳، ص: ۱۷۳) و همچنین مستحب است انسان بعد از نماز عشا بگوید: اللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِأَنَّکَ مَلِیکٌ، وَ أَنَّکَ عَلی‌ کُلِّ شَیْ‌ءٍ مُقْتَدِرٌ، وَ أَنَّکَ ما تَشاءُ مِنْ أَمْرٍ یَکُونُ، اللّهُمَّ إِنِّی أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِنَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ نَبِیِّ الرَّحْمَةِ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، یا مُحَمَّدُ یا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّی أَتَوَجَّهُ إِلَی اللَّهِ رَبِّی وَ رَبِّکَ‌ لِیُنْجِحَ بِکَ طَلِبَتِی، اللّهُمَّ بِنَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ، وَ بِالأَئِمَّةِ مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ أَنْجِحْ طَلِبَتِی، (الإقبال بالأعمال الحسنة» (ط - الحدیثة)، ج‌۳، ص: ۱۷۵) و سپس حاجات خود را از خداوند درخواست کند. همچنین خواندن دعای «یا من ارجوه لکل خیر...» در روز‌ها و شب‌های این ماه سفارش شده است.

نمازهای شب اول ماه رجب

برای این شب نماز‌هایی نقل شده که در این‌جا به دو نماز آسان در این شب اشاره می‌کنیم: اول: بعد از نماز مغرب ۱۰ نماز دو رکعتی بخواند که در هر رکعت یک مرتبه سوره «فاتحه» و «اخلاص» خوانده شود، همچنین از پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم روایت شده است که فرمودند: این نماز را روح‌الامین به من آموخته و کسی که آن را بجا بیاورد خود و خانواده و مال و فرزندانش محفوظ مانده و از عذاب قبر پناه داده می‌شود و از صراط، بدون حساب، مانند برق می‌گذرد.

دوم: دو رکعت نماز بعد از نماز عشا خوانده شود که در رکعت اول آن سوره «فاتحه» و «الم نشرح» را یک مرتبه، «قل هو اللّه احد» را سه مرتبه و در رکعت دوم سوره «فاتحه» و «الم نشرح» و«قل هو اللّه احد» و «معوذتین» را هر کدام یک مرتبه بخواند سپس تشهد خوانده و سلام دهد و بعد از آن سی مرتبه «لا اله إلا اللّه»گفته و سپس سی مرتبه بر پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم صلوات بفرستد.

پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمودند: کسی که در شب اول ماه رجب این نماز را بخواند گناهان گذشته او آمرزیده شده و او مانند روزی می‌شود که از مادر متولد شده‌ است.

اعمال روز اول ماه رجب

روز شریفى است و در آن چند عمل است:

اوّل:

روزه گرفتن؛ روایت شده: حضرت نوح(علیه‌السلام) در این روز سوار کشتی شد و به کسانی که با او بودند امر فرمود روزه بگیرند؛ و هرکه در این روز، روزه بگیرد، آتش دوزخ به فاصله یک سال راه از او دور می‌شود.

دوّم:

غسل کردن.

سوّم:

زیارت امام حسین(علیه‌السلام)؛ شیخ از بشیر دُهّان از امام صادق(علیه‌السلام) روایت کرده: هرکه روز اوّل رجب حسین بن علی(علیه‌السلام) را زیارت کند بی‌تردید خدای عالم او را بیامرزد.

چهارم:

خواندن دعای طولانی و مفصّلی که سید در کتاب «اقبال» روایت کرده.

پنجم:

خواندن «نماز سلمان» به این صورت که: ده رکعت نماز بخواند، بعد از هر دو رکعت سلام دهد و در هر رکعت «یک مرتبه» سوره «حمد»، «سه مرتبه» «توحید» و «سه مرتبه» «قُلْ یٰا أَیُّهَا الْکٰافِرُونَ» را خوانده و پس از هر سلام دست‌ها را بلند کند و بگوید: لَاإِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ، وَلَهُ الْحَمْدُ، يُحْيِي وَيُمِيتُ، وَهُوَ حَيٌّ لَايَمُوتُ، بَيَدِهِ الْخَيْرُ وَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ. معبودی جز خدا نیست، یگانه و بی‌شریک است، فرمانروایی و سپاس فقط ویژۀ اوست، زنده می‌کند و می‌میراند و اوست زنده‌ای که نمی‌میرد، خیر به دست اوست و او بر هر کاری تواناست. سپس بگوید: اللّٰهُمَّ لَامانِعَ لِما أَعْطَيْتَ، وَلَا مُعْطِيَ لِما مَنَعْتَ، وَلَا يَنْفَعُ ذَا الْجَدِّ مِنْكَ الْجَدُّ. خدایا! از آنچه عطا کردی بازدارنده‌ای نیست و آنچه را بازداری‌دهنده‌ای ندارد و شخص کوشا را کوشش از تو بی‌نیاز نمی‌کند. سپس دست‌ها را بر چهره خود بکشد. و نیز در «روز نیمه ماه رجب» این نماز را با همین کیفیت بخواند، ولی پس از:  «عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ»  بگوید: إِلٰهاً واحِداً أَحَداً فَرْداً صَمَداً، لَمْ يَتَّخِذْ صاحِبَةً وَلَا وَلَداً. معبود، یگانه، یکتا، فرد، مقصود نیازمند، آن‌که همسری و فرزندی نگرفته است. و نیز در «روز آخر ماه» این عمل را انجام دهد و بعد از:  «عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ»  بگوید: وَصَلَّى اللّٰهُ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الطَّاهِرِينَ، وَلَا حَوْلَ وَلَا قُوَّةَ إِلّا بِاللّٰهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ. خدایا! بر محمّد و خاندان پاکش درود فرست و هیچ نیرو و توانى نیست جز به خداى بلندمرتبه و بزرگ. پس دست‌ها را بر چهره خود کشیده و حاجتش را بخواهد؛ از فواید این نماز که بسیار است نباید غفلت کرد. و آگاه باش که برای سلمان در روز اوّل ماه رجب نماز دیگری است که آن ده رکعت است: در هر رکعت سوره «حمد» «یک مرتبه» و سوره «توحید» «سه مرتبه» خوانده شود با فضیلت بسیار که چکیده‌اش آمرزش گناهان و در امان ماندن از فتنه قبر و عذاب قیامت و سلامت یافتن از جُذام و پیسی و بیماری ذات الجنب برای خواننده آن است؛ و همچنین سید ابن طاووس برای این روز، چهار رکعت نماز نقل کرده که هرکه می‌خواهد به کتاب «اقبال» مراجعه کند.