نیازمند تحول بنیادین در علوم انسانی هستیم
حجتالاسلام والمسلمین سعیدرضا عاملی دبیر پیشین شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران صبح سهشنبه ۹ دی ۱۴۰۴ در «پنجمین کنگره بینالمللی بزرگداشت علامه مصباح یزدی و نکوداشت روز علوم انسانی» که در مرکز همایشهای بینالمللی صداوسیما برگزار شد، با بیان اینکه «واقعیت این است که فکر، منشاء نوآوری و خلاقیت است»، اظهار کرد: شاید همین گذرگاه فکر و اندیشیدن است که میتواند کارآمدی جمهوری اسلامی ایران را که شجره طیبهای است که میراث خون شهدای عزیز انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و شهدای دفاع از حرم است، تقویت کند.
وی با اشاره به ویژگیهای شخصیتی آیتالله مصباح یزدی گفت: آیت الله مصباح چند خصوصیت بارز داشتند؛ نخستین خصوصیت شخصیتی او استواری در اندیشه و دقت در حفاظت از اسلام ناب بود. ما نباید در مسیر تحمیل اندیشه ناب الهی قرار بگیریم و آیت الله مصباح به دنبال آن بود که بتواند حق را با استدلال دلیل و برهان منعکس کند.
رئیس دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران با بیان اینکه «آیات سید محمدباقر صدر، علامه طباطبایی، مطهری و مصباح یزدی در جهان فکر زندگی میکردند»، تصریح کرد: آنها در این جهان با تکیه بر اندیشههای الهی حضور خلاقانهای داشتند و باکی از طرح اندیشههای دیگران نداشتند. وی افزود: علامه مصباح خصیصه تعامل و تقابل و تبیین را در اندیشه سکولار و اندیشههای غیر داشتند. او همچنین مکتب علوم انسانی اسلامی را عرضه و طبقهبندی جدیدی از علوم انسانی ارائه کرد؛ چیزی که امروز به عنوان ضرورت توسط متفکرین طرح میشود که ما باید در نظام طبقهبندی علوم بازنگری کنیم و این طبقهبندی علوم بر یک مبانی نگرش الهی تبیین شود.
عاملی در ادامه تاکید کرد: نگاه اندیشه الهی، برخلاف نگاه مادی به انسان، به جاودانگی انسان و زندگی اعتقاد دارد. نگاه ما بر این است که علوم انسانی اسلامی علومی کارآمد باشد. اگر امروز به معضلات جمهوری اسلامی ایران توجه کنیم، تمام آنها به حوزههای علوم انسانی و اجتماعی برمیگردد؛ این دو علم باید از توان عمیقی برخوردار و مطابق با هدفگذاری رهبری انقلاب در بیانیه گام دوم که رسیدن به تمدن نوین اسلامی است، باشد.
وی ادامه داد: در نگاه کارآمدی مطلوبگرا، باید ضرورت دائمی نگاه تحولی در اولویت قرار بگیرد؛ نگاه تحول بر نوآوری و خلاقیت تاکید میکند و ضمن اینکه زیرساخت این تحول و و نوآوری توحیدگرایی و اندیشه الهی است، تلاش میکند بر این مبنا، راه حل جدیدی برای سیر کردن مسیر درست پیدا کند.
دبیر پیشین شورای عالی انقلاب فرهنگی با تاکید بر اینکه ما در علوم انسانی نیازمند تحولی بنیادین هستیم، گفت: شالوده علوم انسانی که امروز در دانشگاههای دنیا تدریس میشود بر یک تفکر غیر الهی و تفکری که دین را از سیاست، نهادهای اجتماعی و علم و فناوری جدا کرده، استوار است و این جداییها بسیار خطرناک هستند. اگر امروز در جهان سلاح کشتارجمعی تولید میشود و ۱۲ هزار کلاهک هستهای وجود دارد، از یک علم بدون هدف الهی بیرون آمده است.
عاملی با بیان اینکه «امروز نیرنگ جنگ جای عقلانیت صلح، آرامش، سازگاری و امنیت را در تفکر نظام سلطه گرفته است و این بی هدفی در حوزه علم بسیار خطرناک است»، عنوان کرد: برای رسیدن به هدف پیشرفت تمدنی ایران اسلامی، علوم انسانی اسلامی باید دارای ویژگیهایی از جمله «توحیدگرایی و عدالت گرایی»، «فایدهمندی و بهبود زندگی مردم»، «پرهیز از آزار دیگران»، «بهرهگیری خلاقانه از فناوری پیشرفت»، «تامین امنیت فراگیر» و «مشارکت همگانی» باشد و این هدف نمیتواند محقق شود مگر در پیوند روشنفکری دانشگاهی و حوزوی.
عاملی در پایان گفت: امیدوارم این همایش بزرگ بتواند راهی را برای نظاممند کردن علوم انسانی اسلامی ایجاد و این علوم را به مرجع و منبعی برای فایدهمندی و تقویت کارآمدی و رسیدگی بیشتر به حال مردم عزیز ایران تبدیل کند.
