مفاد توافق خلاف مصوبه مجلس نخواهد بود/ ما هیچ نگرانی از شفاف‌سازی، نظارت و بازرسی نداریم

عباس عراقچی در گفت‌وگوی ویژه خبری سیما، درباره بازرسی‌ها، با توجه به اهمیت و حساسیت این مساله که برخی به عنوان خط قرمز آن را می‌پندارند و به گفته وی، چنین اهمیت و حساسیتی وجود دارد، اظهار کرد: دیپلمات‌ها دقیقاً مطابق دستورالعمل‌ها رفتار می‌کنند و چارچوب‌ها برای مذاکره‌کنندگان تعریف می‌شود و در بحث هسته‌ای که موضوع امنیت ملی ماست، چارچوب و خطوط قرمز وجود دارد و توسط رهبری تعیین می‌شوند.

وی اضافه کرد: شورایی برای تدوین دستورالعمل‌ها وجود دارد که توسط رئیس‌جمهور تعیین می‌شود.

عراقچی افزود: وظیفه ماست که در چارچوب عمل کنیم. ممکن است برخی خطوط و تصمیم‌ها جابه‌جا شود اما مشکلی نیست، دوباره به خطوط برمی‌گردیم و تاکید داریم در این چارچوب در مذاکرات حرکت کنیم.

عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای تاکید کرد:‌ ما هیچ نگرانی از شفاف‌سازی، نظارت و بازرسی نداریم چراکه چیزی برای پنهان کردن وجود ندارد اما با سوءاستفاده از نظارت‌ها مشکل داریم. ما اجازه نمی‌دهیم برای دسترسی به اطلاعات سری و شناسایی دانشمندان و اطلاع از برخی سیاست‌ها سوءاستفاده صورت گیرد و این مساله از خطوط قرمز پررنگ ماست.

وی تاکید کرد: ما همواره دستور داشته‌ایم در چارچوب مشخص با آژانس همکاری کنیم و یکی از رژیم‌های متعارف بین‌المللی، پروتکل الحاقی است که در تکمیل معاهده ان‌پی‌تی نوشته شده که مبتنی بر دسترسی و بازرسی گسترده و بیشتر برای آژانس است.

عراقچی در پاسخ به اینکه نماینده ایران در آژانس در گفت‌وگوی اخیرش نسبت به درز اطلاعات دانشمندان هسته‌ای کشور در چارچوب توافق جامع اظهار نگرانی کرده است، گفت: پروتکل الحاقی، یک نظام متعارف بین‌المللی است که 124 کشور آن را اجرا می‌کنند. در این رژیم شیوه‌هایی پیش‌بینی شده تا جلوی سوءاستفاده‌ها گرفته شود و ما باید دقت کنیم که راه‌های پیش‌بینی شده به طور دقیق رعایت شود. قواعدی وجود دارد که اجازه ندهیم از بازرسی‌ها سوءاستفاده صورت گیرد.

عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای تاکید کرد:‌ پروتکل الحاقی جزو خطوط قرمز برای ما در مذاکرات نبوده است و از همان ابتدا با توجه به اینکه پروتکل الحاقی یک موافقت‌نامه متعارف است، به ما اجازه داده شد تا در مذاکرات درباره پذیرش آن گفت‌وگو شود. البته ممکن است خطوط قرمز در روند مذاکرات جابه‌جا شود اما هنوز در این رابطه تغییری صورت نگرفته است.

معاون وزیر امور خارجه کشورمان خاطرنشان کرد: من باید به مردم تاکید کنم که در پروتکل الحاقی، «دسترسی» مورد توجه است نه «بازرسی».

وی در پاسخ به اینکه مصوبه سال 1389 مجلس همکاری‌های فراپادمانی را ممنوع می‌کند، گفت: ما هنوز چیزی را نپذیرفته‌ایم که بخواهیم اجرا کنیم. قاعده و قوانین مجلس سر جای خودش است و الان هم بر همین روال صورت می‌گیرد. اگر به توافق برسیم، بر اساس نظر مجلس و روند قانونی اجرا می‌شود. ما فعلا مامور به مذاکره هستیم و اگر مفاد توافق خلاف مصوبه مجلس باشد باید نظر مجلس در این رابطه گرفته شود.

عراقچی در همین راستا تاکید کرد:‌ اگر توافقی ان‌شاءالله در کار باشد، اجرای پروتکل الحاقی چه داوطلبانه و چه قطعی، منوط به طی روند قانونی در مجلس است.

وی با بیان اینکه در پروتکل الحاقی دسترسی به سایت‌های غیر هسته‌ای پیش‌بینی شده است، اظهار کرد: در پروتکل، «دسترسی مدیریت شده» به سایت‌های غیر هسته‌ای از جمله سایت‌های نظامی پیش‌بینی شده است یعنی اگر بازرسی از آژانس بخواهد در مرکز غیرهسته‌ای وارد شود، می‌تواند، اما باید به ترتیبی وارد شود که اطلاعات غیر از آن‌چه نیاز دارد در اختیارش قرار نگیرد. فعالیت‌های هسته‌ای شاخص‌های خاص خود را دارد. بازرسان می‌توانند از مراکز غیرهسته‌ای - در صورتی که مدارکشان اثبات کند که ادعایشان در رابطه با آن مرکز درست است - بیایند و صرفاً نمونه‌برداری محیطی کنند یعنی دستمال‌هایی وجود دارد که با کشیدن آنها در جاهای مختلف بررسی می‌کنند چه میزان مواد رادیواکتیو در آنجا استفاده شده است و این با آن‌چه برخی در ذهنشان به عنوان بازرسی دارند، متفاوت است. در این روند، هیچ عکس، تصویربرداری یا حتی وسیله الکترونیک وجود ندارد و حتی می‌توانیم بازرسان را با چشمان بسته به آن نقطه مورد نظر ببریم تا از محیط موردنظرش نمونه برداری کند.

عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ادامه داد:‌ حتی اگر نخواهیم از امکانات و وسایل آن محیط اطلاعی منتشر شود، می‌توانیم روی آن‌ها را بپوشانیم و این‌ها تکنیک‌هایی است که وجود دارد و از سوی بسیاری از کشورها در حال اجراست.

وی با اشاره به دیدگاه مقام معظم رهبری مبنی بر مخالفت با بازرسی از مراکز نظامی و مصاحبه با دانشمندان کشور، گفت: اگر دسترسی مدیریت‌ شده‌ای که در چارچوب پروتکل الحاقی از آن صحبت می‌کنیم در چارچوب نظر رهبری تعریف نشود، ما این دسترسی‌ها را رد می‌کنیم اما من فکر نمی‌کنم این دسترسی‌ها در آن چارچوب قرار گیرد. در عین حال مقامات نظامی،‌ شورای مد نظر رهبری و مقامات مسئول می‌توانند در این رابطه نظر دهند که آیا این دسترسی‌ها در زمره بازرسی‌های مدنظر رهبری قرار دارد یا خیر، و ما همان را اجرا می‌کنیم.

عراقچی در پاسخ به اینکه ممکن است آژانس با یک بار نمونه‌گیری قانع نشود و اقدام ایران در ممانعت از دسترسی‌های بیشتر را نقض توافق اعلام کند نیز گفت: در این نوع نمونه‌گیری‌ها دو دستمال وجود دارد که یکی از آن‌ها در اختیار کشور مقصد قرار می‌گیرد و آن‌ها نمی‌توانند ادعایی جعلی را مطرح کنند. در عین حال ما نمی‌خواهیم به هر طریقی پروتکل الحاقی را بپذیریم. براساس کار کارشناسی بررسی شده است که امکان زیاده‌خواهی در اجرای پروتکل را می‌توان کنترل کرد. علاوه بر این دو سال و نیم ما پروتکل الحاقی را به طور داوطلبانه قبلا اجرا کرده‌ایم و در آن مقطع گزارشی از بخش‌های نظامی‌مان مبنی بر اینکه آژانس از دسترسی‌هایش سوءاستفاده کرده باشد نداریم.

معاون وزیر امور خارجه تاکید کرد: ما حاضر نیستیم اسرار کشور را به خاطر توافق بفروشیم و اگر به این دلیل توافقی صورت نگیرد، آخر دنیا نیست و اتفاقی نمی‌افتد. معتقدیم می‌توانیم پروتکل الحاقی را اجرا کنیم اما با رعایت برخی مسائل که اجازه سوءاستفاده به بازرسان را ندهد.

وی درخصوص درخواست‌های آژانس درباره سایت مریوان، گفت: موضوع مریوان مثال خوبی است از اینکه آژانس نمی‌تواند بدون مدرک دقیق و درست و صرفاً بر اساس اطلاعات از سایت‌های ما بازرسی کند. ما در قضیه مریوان به آن‌ها گفتیم بیایید و ببینید اما مدارک مورد ادعا را هم قبل از آن ارائه کنید که هنوز چنین مدارکی را ارائه نکردند و درخواستشان برای مریوان را هم تکرار نکردند. ما در رابطه با پارچین دوبار دسترسی به آژانس دادیم و آقای عباسی رییس پیشین سازمان انرژی اتمی هم این بازرسی را تایید کرد و گفتند چشم بازرسان را بستیم و بردیم تا نمونه‌برداری کنند.

عراقچی ادامه داد: ما باید نسبت به مدارکی که آژانس ارائه می‌دهد، مطمئن شویم که اولا درخواستشان معقول و ثانیا براساس اسنادی معتبر است و علاوه بر این با اسرار نظامی ما ارتباط ندارد. چنانچه احساس کنیم هر نوع دسترسی به آژانس ممکن است اسرار نظامی ما را فاش کند، این اجازه را نخواهیم داد، حتی اگر توافق نقض شود و همه‌چیز به هم خورد. این کار به هر قیمتی صورت نمی‌گیرد چراکه امنیت و منافع ملی قابل مصالحه و معامله با هیچ‌چیز نیست؛ این دستورالعمل اول و نهایی ماست. ما در قضیه برنامه موشکی‌مان که در مذاکرات مطرح می‌شد آن‌قدر جدی برخورد کردیم که دیگر این بحث را کنار گذاشتند. اساسا مسائل سیستم دفاعی کشور قابل مذاکره نیست چه برسد به اینکه بخواهیم در این رابطه دسترسی دهیم یا مصالحه کنیم.

وی در پاسخ به اینکه اگر به هر دلیلی نقضی در توافق صورت گیرد شرایط چگونه خواهد شد؟ گفت: ما باید نقاط ضعف خود را پوشش دهیم و مراقب باشیم، چراکه آن‌ها سعی می‌کنند از هر نقطه ضعفی استفاده کنند؛ در عین حال اگر توافق فسخ شود - که امیدواریم به آن‌جا نرسیم - به این شکل نیست که در بحث تحریم‌ها به سرعت همه چیز به حالت اول بازگردد. آن‌ها بیش از هشت سال تلاش کردند تا این تحریم‌ها را علیه ما شکل دهند اما در رابطه با فعالیت‌های هسته‌ای ما ما می‌توانیم همه ظرفیت‌های موجودمان را دوباره از سر بگیریم. البته ممکن است در یک فاصله زمانی صورت گیرد اما در برخی فعالیت‌ها می‌توانیم ظرف یک ساعت دوباره همه‌چیز را باز گردانیم.

عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کلید پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران را تحقیق و توسعه دانست و افزود: همان‌طور که برای ما محدودیت‌های زمانی در بازگشت وجود دارد، برای آن‌ها هم برای بازگرداندن تحریم‌ها محدودیت‌های جدی وجود دارد.

عراقچی در رابطه با زمان اجرای توافق نیز خاطرنشان کرد: 11 تیر مهلتی است که خودمان در نظر گرفته‌ایم و ممکن است تغییر کند ما به هیچ وجه کیفیت را فدای سرعت نمی‌کنیم و کمال دقت را در توافق خواهیم کرد و هر چقدر طول بکشد مهم نیست، چراکه به دنبال یک توافق خوب هستیم که خواسته‌های ما را تامین کند. البته این خواسته‌ها در قالب داد و ستد است.

وی ادامه داد: تحریم‌های اقتصادی و مالی همزمان باید با اجرای توافق لغو شوند. البته به خاطر قانون کنگره و روندی که در مجلس شورای اسلامی ما طی خواهد شد، یک وقفه پس از امضای توافق خواهیم داشت. باید منتظر باشیم تا کنگره بررسی‌های خود را داشته باشد. ممکن است توافق را رد کند که البته بعید هم نیست؛ بنابراین ناچاریم 30 روز برای بررسی کنگره صبر کنیم و در صورت رد توافق، رئیس‌جمهور آمریکا این اقدام را وتو خواهد کرد و این روند هم مدت زمانی طول می‌کشد که در مجموع 52 روز است که تقریبا اواخر شهریور می‌شود.

عراقچی در پاسخ به اینکه به نظر می‌آید کنگره و دولت آمریکا در قالب یک برنامه با یکدیگر همکاری می‌کنند و اوباما در اقدامی عجیب با مصوبه کنگره موافقت کرد، گفت: اوباما هم چاره‌ای نداشت چون برخی نمایندگان دموکرات با جمهوری‌خواهان و تصویب مصوبه مذکور همراه شده بودند. به علاوه آن‌ها وقتی بعد از بیانیه لوزان دیدند آنچه به دست آمده خیلی به نفع آن‌ها نیست، تلاش کردند تا این مصوبه را تصویب کنند.

معاون وزیر امور خارجه تاکید کرد:‌ طرف ما در توافق، شش کشور هستند و یک توافق بین‌المللی چند جانبه را که مورد تایید شورای امنیت است، داریم. تا وقتی کنگره نظر ندهد و مجلس ما هم اقدامات خود را صورت دهد و تا وقتی دولت آمریکا آمادگی خود را برای اجرای توافق اعلام نکند، به سمت اجرای آن نخواهیم رفت. اینکه بین کنگره و دولت آمریکا برای اجرای توافق چه می‌شود، مشکل آنهاست. ما با دولت آمریکا طرفیم و آنها باید آمادگی خود را اعلام کنند. ما صبر می‌کنیم تا روال کار طی شود و تا آن زمان هیچ کاری انجام نمی‌دهیم.

وی در رابطه با تفاوت اقدامات ایران و 1+5 نیز اظهار کرد: کارهایی که ما باید انجام دهیم کمی زمان می‌برد. باید سانتریفیوژها با دقت جمع شود و در انبار گذاشته شود یا مواد هسته‌ای به میزان موردنظر تقلیل یابد یا برای تغییر در اراک باید قراردادهای بین‌المللی تنظیم و امضا شود و اینها زمان‌بر است.

عراقچی در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌شود اقدامات آنها (1+5) و ما در یک زمان صورت گیرد؟ گفت: تا وقتی آنها تحریم‌ها را لغو نکنند، ما کاری نمی‌کنیم و آنها هم می‌گویند تا وقتی ما اقداماتمان را انجام ندهیم چیزی را لغو نمی‌کنند و این به خاطر بی‌اعتمادی متقابل است. برای حل این مساله در حال بحث روی راه‌حل‌هایی هستیم و راه‌حل‌هایی برایش پیدا شده است و جدول زمانی که اقدامات متقابل در آن صورت گیرد در حال بحث است و ممکن است لغو تحریم‌ها را مقداری با زمان بیشتری مواجه کند اما برای ما اصل همزمانی خیلی مهم است و اختلاف زمانی را باید حل کرد.

وی درباره جداکردن موضوع لغو تحریم‌ها از بخش انرژی با تحریم‌های اقتصادی، اظهار کرد: در توافق ژنو که در بیانیه لوزان تکرار شده، این است که با توافق تمام تحریم‌ها به طور جامع برداشته خواهد شد و ضمنا دسترسی ایران به بازارهای تجاری، مالی و انرژی و فن‌آوری ایجاد خواهد شد و در لوزان هم به همین شکل تکرار شده است. آنچه در عمل اتفاق می‌افتد این است که تمام تحریم‌های اقتصادی و مالی از جمله انرژی، نفت و گاز، پتروشیمی، بانکی، مالی، سویفت، بیمه، حمل و نقل، کشتیرانی، بنادر و غیره مرتبط با هسته‌ای در روز اجرای توافق برداشته خواهد شد. الان متنی که داریم جزئیات همه اینها نوشته شده است و به طور صریح اشاره می‌شود که هیچ کشوری برای خرید نفت ایران مشکل نخواهد داشت و صادرات و واردات در این عرصه در توافق خواهد آمد.

این عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان، متن اصلی توافق را 20 صفحه عنوان کرد که پنج ضمیمه دارد و در ادامه گفت: اگر توافق شود، یک توافق بیش از 50 تا 60 صفحه‌ای خواهد بود.

معاون وزیر خارجه کشورمان درباره چشم‌انداز برنامه هسته‌ای ایران در چارچوب توافق هسته‌ای نیز خاطرنشان کرد: برنامه هسته‌ای ما در فاصله 10 الی 15 ساله، یک غنی‌سازی صنعتی حداقل با یک میلیون سو که پنچ راکتور را تامین سوخت کند، خواهد بود.

عراقچی درباره تحریم‌های اولیه و ثانویه از سوی آمریکا گفت: آمریکا از بعد انقلاب تحریم‌هایی را وضع کرد که مختص اتباع و شرکت‌های آمریکایی است و این تحریم‌ها از ابتدا بوده است و برای ما هم لغوشان مهم نبود. اما وقتی مساله هسته‌ای به وجود آمد آمریکا تحریم‌هایی را گذاشت که کشورها و شرکت‌های دیگر را از معامله با ایران منع کرد و منظور از ثانویه، این تحریم‌هاست. تحریم‌های اولیه در زمانی رفع می‌شود که ایران و آمریکا وارد مذاکرات روابط دو جانبه شوند که شخصا هیچ چشم‌اندازی برای آن روابط نمی‌بینم. از همین حالا اعتراض شرکت‌های آمریکایی به دولت این کشور شروع شده که محصول و نتیجه مذاکرات به جیب اروپایی‌ها خواهد رفت و خبر داریم که مثلا شرکت بوئینگ نسبت به این مساله اعتراض کرده که چرا اروپایی‌ها از این منظر نفع ببرند.

وی درباره تحریم‌های ترکیبی نیز با بیان اینکه "بخشی از تحریم‌ها ترکیبی هستند که یکی از کارهای سخت ما در نگارش، مشخص کردن همین تحریم‌های ترکیبی است"، افزود: فهرستی از قوانینی که با مساله هسته‌ای مرتبط است و باید برداشته شود هم در ضمیمه می‌آید و در این متن اصرار داریم که تاثیرات این تحریم‌ها مشخص شود. مهم نیست کدام قانون را برمی‌دارند بلکه مهم برای ما این است که در نهایت، به طور مثال فروش نفت ما مشکلی نداشته باشد.

این عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای درباره اختلاف نظرها بر سر لغو قانون یا لغو اجرای قانون در بحث اجرای تحریم‌ها گفت: ما اصرار داریم قانون تحریم‌ها باید لغو شود اما آنها اصرار به لغو اجرای تحریم دارند. در مورد آمریکا، اجرای تحریم‌ها لغو می‌شود چون لغو آن در اختیار دولت آمریکا نیست و ما هم می‌خواهیم تحریم‌ها را متوقف کنند و متعهد شوند مادامی که توافق جریان دارد هیچ‌یک از تحریم‌های کنگره را اجرا نکنند؛ البته بحث‌های حقوقی در این باره وجود دارد و تا وقتی خیال ما از بابت مسائل سیاسی و حقوقی راحت نشود توافقی صورت نمی‌گیرد.

وی با بیان اینکه "مرجع تایید اقدامات هسته‌ای ما آژانس است و مرجع دیگری سراغ نداریم"، افزود: امکان دغل‌کاری همیشه وجود دارد و ما هم حواسمان هست. اما در بحث راستی‌آزمایی اقدامات خیلی نیاز نیست که کار کیفی انجام دهد بلکه یک کار کمی است و ما این تجربه را با آژانس در اجرای توافق ژنو داشتیم و نقطه منفی در عملکرد آژانس در راستی‌آزمایی توافق ژنو نداشتیم.

عراقچی همچنین درباره موضوع ابعاد احتمالی نظامی (PMD) تصریح کرد: این موضوع از توافق کاملا جداست و ادعاهایی درباره گذشته برنامه هسته‌ای ایران را مطرح می‌کند. بنابراین ربطی به آینده ندارد و در 12 حوزه ادعاهایی را مطرح کرده است و آژانس همواره می‌خواسته ایران ثابت کند که ادعاها بیهوده است.

وی افزود: موضوع ابعاد احتمالی نظامی بسیار پیچیده است و غربی‌ها به راحتی دست از سرش برنمی‌دارند چون مبنای همه فشارها بر ایران همین مساله است. در قالب مدالیته‌ای که در زمان آقای لاریجانی شکل گرفته، شش سوال پاسخ داده شد که در این چارچوب، دسترسی‌هایی داده شد، ملاقات‌هایی صورت گرفت و مساله حل شد اما مطالعات ادعایی را مطرح کردند که از دل آن 12 سوال دیگر بیرون کشیدند. در زمان آقای جلیلی مطالعات ادعایی دنبال شد.

این عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای با بیان اینکه "اراده سیاسی برای حل «PMD» هیچ‌گاه قبل از این وجود نداشت که عامل اعمال فشار بود"، در پاسخ به اینکه طرف مقابل مسایل حال و گذشته را مطرح می‌کند، نه صرفا مسایل گذشته را، گفت: ما هیچ وقت PMD را به رسمیت نشناختیم و همیشه می‌گوییم PPI (موضوعات حال و گذشته).

وی ادامه داد: فرض کنید که مذاکرات شکست خورد و ما توافقی نداریم؛ باز هم مساله مطالعات ادعایی وجود دارد و این سوالات در جای خود باقی است که برنامه نظامی در گذشته و حال داری یا نه. کاری که در این دور از مذاکرات صورت گرفت این بود که مطالعات ادعایی به نوعی با مذاکرات گره زده شد که در مذاکرات اراده سیاسی ایجاد شود، برای حل آن و در مذاکره با آژانس قسمت فنی انجام شود و در قالب بیانیه تهران بین آژانس و ایران همکاری برای حل این مساله آغاز شود و تاکنون آژانس درباره چاشنی انفجاری به این جمع‌بندی رسیده که برای کاربرد نظامی استفاده نشده است.

عراقچی در پایان گفت: توافق را به اراده سیاسی آنها منوط نمی‌کنیم بلکه توافق باید ساز و کاری داشته باشد که اراده سیاسی آنها را موجب شود. مطالعات ادعایی بهانه قوی بوده که در دست آنها بوده است و باید آن را از دستشان خارج کنیم. شرایطی را ایجاد کردیم که در چارچوب توافق جامع هسته‌ای مطالعات ادعایی حل شود و راه‌حل‌هایی برای آن بحث شد اما در تهران با آن موافقت نشد؛ بویژه با مصاحبه با برخی افراد و دسترسی به برخی مکان‌ها که در قالب لیستی که به ما دادند ارائه شد و گفتند که اگر این لیست اجرایی شود، مساله حل می‌شود اما این مساله با مخالفت قاطع مقام معظم رهبری مواجه شد و همین‌جا باید از ایشان تشکر کنم که در طول مذاکرات در مقاطعی وارد صحنه شدند و کمک‌های زیادی به ما کردند که بسیار ما را کمک کرد. مثلا در بحث غنی‌سازی صنعتی و 190 هزار سو ایشان وارد شدند و این موضوع همان‌جا قطعی شد.