ایران در زمینه سلول‌های بنیادی، حرف برای گفتن دارد

به گزارش خبرنگار علمی-فناوری خبرگزاری برنا، امیرعلی حمیدیه، دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری های سلول های بنیادی، در نشست خبری با اصحاب رسانه در خصوص تاریخچه سلول های بنیادی گفت: حدود ده سال پیش وقتی از سلول های بنیادی صحبت می شد، افراد آشنایی چندانی با آن نداشتند اما به مرور زمان سلول‌های بنیادی ترویج شده است.

این سلول‌ها، توانایی تمایز و تبدیل به سلول‌های دیگر را دارند. همچنین قدرت تکثیر فراوانی دارند و سلامت آنها سبب سلامت بدن می شود. حدود 40 سال است که دانش سلول‌های بنیادی ایجاد شده و روز به روز توسعه یافته است. در کشور ما نیز فعالیت ها در این زمینه حدود 25 سال است که شروع شده و در دهه اخیر رشد فراوانی داشته است.

روند توسعه و شتاب فعالیت در این زمینه از سال 2010 میلادی سرعت گرفته است و به سمت عملیاتی شدن پیش می رود. در ایران آشنایی با کاربردهای این سلول‌ها هر روز بیشتر می شود. هر علمی که در سطح دنیا پیشرفت می کند، حمایت بازار جهانی را پشت سر خود دارد. امروزه پیش بینی بازار جهانی در زمینه سلول‌های بنیادی، در حال افزایش است. سهمی که سال گذشته 2 تا 3 میلیارد دلار در دنیا بود و پیش بینی می شود در سال 2020 ، 16 الی 17  میلیارد دلار و در سال 2030 ا ز 150 میلیارد دلار رد شود. بنابراین می توان نتیجه گرفت که بازار سلول‌های بنیادی بازار گسترده ای است.

حمیدیه در ادامه در خصوص کاربردهای سلول‌های بنیادی افزود: سلول های بنیادی به دو دسته کلی تقسیم می شوند دسته اول سلول های خون ساز هستند، که کاربردهای این گروه تاییدیه بین المللی گرفته و بیش از شصت نوع بیماری را درمان می کند. بیماری‌هایی از قبیل: بیماری‌های خونی بدخیم، بیماری‌های خونی غیر بدخیم،  بیماری‌های نقص ایمنی کشنده، اختلال متابولیسم بدن، برخی تومورها و بیماری های خود ایمن، که با پیوند سلول‌های بنیادی درمان می شوند.

دومین گروه از سلول‌های بنیادی سلول‌های مزانشیمال هستند، که بیشتر در فاز مطالعات بالینی قرار دارند. این سولول‌ها قابلیت تبدیل به سلول‌های مختلف از جمله چربی، کبدی، عصبی، استخوانی، و ... را دارند که در فاز سوم کارآزمایی بالینی هستند.

دبیر ستاد توسعه فناوری های سلول‌های بنیادی، در خصوص جایگاه ایران در عرصه تولید سلول های بنیادی، بیان کرد: تمام کشورهای دنیا به این دانش دست پیدا نکرده اند. امروزه علوم سلولی در طب، مانند علوم هسته ای در  صنعت هستند. همه کشورها در این زمینه دانش و فناوری ندارند اما ایران با همت مسئولان و توصیه های رهبری و فعالیت استادان و دانشجویان به دانش سلول های بنیادی دست پیدا کرده است.

در رابطه با خدمات پیشرفته سلولی، مثل پیوند سلول‌های خون ساز در کشور تمام روش های مدرن قابل انجامند و این هم در حالی است که همه ی کشورها این امکان را ندارند همچنین در حوزه ی ناباروری کشور ما علاوه بر این که دانش لازم را دارد خدمات هم ارائه می دهد.

وی گفت: توسعه کمی و کیفی مراکز تحقیقاتی با حضور نخبگان و وزارت بهداشت با همت وزیر بهداشت رخ داد و امروز این مراکز روز به روز در حال توسعه هستند و همچنین وزارت علوم ، دانشگاه آزاد و پژوهشگاه ها نیز در این زمنیه فعال شده اند که همه این ها سبب توسعه کشور در زمینه سلول‌های بنیادی می شود.

حمیدیه ادامه داد: جایگاه ایران در سطح منطقه، در  حوزه علوم سلولی، باید مورد توجه قرار گیرد. بیماران و محققان کشورهای عراق، آذربایجان و کشورهای حوزه خلیج فارس، از ما درمان های سلولی را طلب می کنند، چرا که در منطقه ما به این دانش دست یافته ایم.

مورد بعدی که باید به آن توجه کرد، روند رو به رشد  تولید و ترویج سلول‌های بنیادی است. امروزه محققان کشور ما به عنوان سخنران معطوف به کشورهای آمریکا، اروپا و اقیانوسیه دعوت می شوند و در این زمینه صاحب کرسی هستند.

ایران جز کشورهایی است که در زمینه سلول‌های بنیادی حرفی برای گفتن دارد. ما در این زمینه مقالات علمی فراوانی چاپ می کنیم، کنگره ی بین المللی برگزار می کنیم و به کنگره کشورهای دیگر دعوت می شویم و همه این‌ها نشان د هنده حضور موفقیت آمیز ایران در این زمینه است.

وی در ادامه اعلام کرد بعضی صنایع و علوم ، علومی هستند که در سطح بین المللی جا افتاده اند و ورود به تجارت در آنها دشوار است اما علوم سلولی امروزه در مرزهای دانش است و جز برتری های کشور به حساب می آید چرا که در حوزه درمان باید فعال شویم، مرجعیت علمی پیدا کنیم و این برای کشور تولید ثروت می کند و سبب می شود سهمی از بازار جهانی پیدا کنیم که باعث اقتدار ملی ایران می شود. این علم باعث قدرت ما می شود و قدرت که بالا رود توانایی چانه زنی مسئولان در عرصه بین المللی بالا می رود. قطعا علوم سلولی علمی استراتژیک است.

دبیر ستاد توسعه فناوری های سلول های بنیادی در ادامه به ارائه فعالیت های این ستاد جهت توسعه علوم سلولی پرداخت و گفت: سندی در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید از پنج ماه گذشته یک نقشه راه یکساله، 5 ساله و 7 ساله مطابق با برنامه ششم و هفتم توسعه برنامه ریزی کردیم که ارائه و تصویب شده است و طبق آن سعی کردیم نیروهای داخلی و خارجی کشور را به کار بگیریم و در قالب یک تیم قوی به نام ایران فعالیت کنیم.

اقدام بعدی ستاد اجرایی کردن مفاد این سند است. باید زیرساخت های آموزشی، پژوهشی، درمانی و تجاری سازی را ایجاد کنیم و همچنین باید برای کاربردی سازی و ترجمان این دانش نیز تلاش کنیم که در این راستا بیش از 15 کار گروه با حضور دانشمندان برتر تشکیل شده است.

نکته آخر فرهنگ سازی و ترویج در این حوزه است. افرادی که قرار است آینده ایران را بسازند جوانانی هستند که امروز در سن پایین قرار دارند. برای آن‌ها باید برنامه ریزی و فرهنگ سازی کنیم شعار ما در این رابطه این است سلول‌های بنیادی امید امروز و نوید سلامتی فردا .

حمیدیه بیان کرد در حال حاضر 8 مرکز در حوزه سلول‌های بنیادی خون ساز فعالیت می کنند و سالانه هفتصد تا هشتصد بیمار ایرانی از خدمات آنها بهره می برند. اما این تعداد مراکز باید توسعه یابد امروز در کشور ما انواع پیوندهای دشواری که در دنیا انجام می شود، انجام می گیرد.

در حوزه ی سلول‌های بنیادی مزانشیمال یک یا دو مورد مرکز داریم که یکی از آن‌ها پژوهشگاه رویان است مراکز مزانشیمال نیاز به توسعه دارد طی ده سال آینده باید در ده قطب فعالیت کنیم و ده مرکز بزرگ داشته باشیم.

در حاشیه مراسم اعلام شد اولین المپیاد دانش آموزی و دانشجویی در راستای ترویج سلول های بنیادی منجر به اقتصاد دانش بنیان در زمستان سال جاری و نیز جشنواره سلول های بنیادی توسط ستاد توسعه سلولهای بنیادی در اردیبهشت سال آینده، برگزار می شود.