باید بر فرضیه «اعتقاد به خدا از روی ترس» اندیشمندان غربی خط بطلان کشید

به گزارش خبرگزاری برنا از قم به نقل از مرکز خبر حوزه، آیت‌الله جعفر سبحانی شامگاه جمعه در چهارمین برنامه «چشمه معرفت» که از شبک یک سیما پخش شد، در پاسخ به شبهه‌ای مبنی بر اینکه اعتقاد به خداوند به دلیل ترس از حوادث طبیعی بوده است، اظهار کرد: علت اعتقاد بشر به خدا در تمام قرن‌ها جنبه آفرینشی و فطری دارد چرا که یکی از ابعاد روحی انسان علاقه به ماوراء الطبیعه است.

وی با اشاره به اینکه براساس کشف روانکاوان ابعاد روحی انسان متشکل از چند بُعد است، تصریح کرد: میل به نیکی‌ها، علم و دانش، زیبایی‌ها و ماوراء الطبیعه در خلقت و آفرینش هر بشر وجود دارد.

وی با اشاره به آیه 30 سوره روم ابراز کرد: قرآن نیز این حقیقت را بیان می‌کند که بشر از معرفت خدا آفریده شده است.

این مرجع تقلید در تشریح دلیل دوم میل به ماوراء الطبیعه گفت: در تمام جوامع چنین میلی وجود داشته و دارد و اگر این امر فطری نبود، نباید این همه جهان شمول باشد، در صورتی که بشر همه تمدن‌ها را یکی پیش از دیگری مطالعه کند متوجه می‌شود در تمام تمدن‌ها یک نوع معبد و گرایشی به ماوراء الطبیعه بوده است.

این مفسر برجسته قرآن کریم تصریح کرد: از آنجا که این علاقه، جهان شمول بوده و در تمدن‌ها موجود است و هرچه هم بشر علیه آن اقدام کند از بین نمی‌رود، متوجه می‌شویم که نشانه فطری بودن علاقه به خدا و میل به ماوراء الطبیعه است.

آیت‌الله سبحانی افزودند: اگر علاقه به خدا و میل به ماوراء الطبیعه فکری ساختگی بود، نباید دانشمندان جهان، معتقد به تفکر الهی باشند چرا که ترس از زلزله و آفات دیگر ممکن است عوام را معتقد به خدا کند در حالی که دانشمندانی نظیر ارسطو، ابن سینا و صدرالمتالهین علاقه به خدا و میل به ماوراء الطبیعه دارند و این مسئله را شامل بُعد روحی انسان می‌دانند.

وی با بیان اینکه جامعه شناسان باید درباره موضوعاتی نظر دهند که علت واقعی نداشته باشد، گفتند: جامعه شناس می‌تواند نظر دهد که چرا به گفته برخی افراد عدد 13 نحس و 14 خیر است، اما درباره مسائلی که جنبه طبیعی دارد و در آفرینش و خلقت انسان است نمی‌تواند فرضیه ارائه دهد.

استاد حوزه علمیه یادآور شدند: جامعه شناس می‌تواند در مورد مسائل مجهول و خیالی علت سازی کند، اما بر روی مسئله خداشناسی که در همه طبیعت‌ها و انسان‌ها موجود است نمی‌تواند انگشت بگذارد.

این مرجع تقلید همچنین با اشاره به نظریه‌هایی که اعتقاد به خدا را به دلیل جهل از علل طبیعی مطرح می‌کند، گفت: این نظریه پردازان می‌گویند از آنجا که انسان «علل طبیعت» را نمی‌شناخت، مجبور شد علتی به نام خدا را مطرح کند در حالی که امروز علل طبیعت مشخص شده‌اند و ما روابط طبیعی را درک کرده‌ایم و نیازی به این فرضیه نیست.

وی افزود: جامعه شناس باید برای موجودی علت و فرضیه مطرح کند که علت واقعی نداشته باشد در حالی که گرایش‌های طبیعی در همه افراد وجود دارد.

آیت‌الله سبحانی تصریح کرد: همه دانشمندان و علمایی که خداشناس هستند و علل طبیعی و روابط موجودات را کشف کرده‌اند، در مقابل نظم نظام عظیم آفرینش متحیّر هستند.

وی به یکی از جملات انیشتین در مورد نظام آفرینش اشاره کرد و افزود: این دانشمند می‌گوید «بشر همچون کودکی است که وارد کتابخانه‌ای می‌شود و نظم کتاب‌ها را به زبان‌های مختلف مشاهده می‌کند، اما فقط نظام کتاب‌ها را درک می‌کند و نمی‌تواند واقعیت آن را درک کند؛ واقعیت آن را فقط پنجه‌های علم درک می‌کند و این مسئله نشان می‌دهد که ناظمی قادر جهان را به نظم در آورده است».

این مرجع تقلید گفت: باید بر دو فرضیه برخی جامعه شناسان غربی مبنی بر اینکه علت اعتقاد به خدا ناشی ترس از حوادث یا جهل به علل طبیعی است خط بطلان کشید، چرا که علت نخست آن فطری بودن آفرینش است و برهان دوم آن نیز این است که این نظم آفرینش بدون ناظر نمی‌تواند باشد.