شبکه ای عظیم و پیچیده از سازه های آبی زیر زمینی در شهر اصفهان

به گزارش برنا و به نقل از سایت اداره کل میراث فرهنگی اصفهان، فریدون اله یاری صبح امروز در جریان بازدید از آخرین تحولات در محور معبر جدید کشف شده در مسجد تاریخی امام اصفهان، با اعلام این مطلب افزود: بی شک اصفهان از نظر جغرافیائی در دشت زاینده رود قرار گرفته است، لذا در پیرامون شهر اصفهان کوه های بلند چندانی وجود ندارد، با این وصف با توجه به کمی بارش باران در این محدوده، از ازمنه گذشته تا کنون این جلگه وابستگی تامی به آب رودخانه زاینده رود داشته است.

وی ادامه داد : با عنایت به اینکه اصفهان از ازمنه قدیم به صورت باغ شهر طراحی شده بود، و با عنایت به کمی بارش های جوی در این جلگه، مردمان این شهر تاریخی همواره از زاینده رود جهت رفع نیازهای آبی خود استفاده می کردند. روی همین اصل شبکه گسترده ای از نهرهایی که از بخش های مختلف زاینده رود منشعب می شدند در پهنه دشت اصفهان وجود داشته که معروفترین آن مادی نیاصرم می باشد.

مدیر کل میراث فرهنگی استان در ادامه سخنانش درباره تاریخچه این نهرها تاکید کرد : سوابق و اسناد تاریخی نشان می دهد که قدمت این شهرها به دوران حکومت شاهان آریائی تبار (ماد) می رسد، لذا این نهرها در گویش محلی اصفهان با لفظ (مادی) خوانده می شود که محققین معتقدند این نام بر گرفته شده از نام قوم (ماد) از اولین اقوام آریائی تبار ایرانی است.

اله یاری اضافه کرد : بدون شک کشف چندین آبراهه زیرزمینی هدایت آب به ویژه در قلب بافت تاریخی اصفهان، همچون کشف دو آبراهه رو باز و سر پوشیده در مرکز میدان امام حسین (دروازه دولت) و همچنین کشف آبراهه هایی در میدان امام علی(ع) (عتیق) و سپس کشف این معبر منحصر به فرد در مسجد امام، و همچنین آبراهه های هدایت آب در تفرجگاه عظیم چهارباغ ، این ایده را در ذهن باستان شناسان تقویت می کند که به احتمال بسیار زیاد در ادوار پیش از صفوی یعنی حداقل از سده پنجم هجری قمری به بعد و سپس در عصر صفوی در سده یازدهم هجری قمری شبکه ایی پیچیده و عظیم از سازه آبی ویژه هدایت آب به صورت زیر زمینی در بخشهای مختلف شهر اصفهان جهت انتقال آب شرب، و یا دفع آبهای سطحی و مواردی از این دست ایجاد شده بود که در هماهنگی کامل با شبکه آبرسانی در روی زمین (مادی ها) قرار داشت. با این وصف با تفکر جدیدی مواجه هستیم که در صورت اثبات آن رهیافت های جدیدی از تاریخ معماری و شهرسازی اصفهان به عنوان یکی از کهن ترین شهرهای ایران و جهان را که ناشی از تفکر والای نیاکان بوده است را می تواند به ما بنمایاند.

وی اظهار داشت: هم اینک مسیری در حدود 200 متر از این آبراهه کشف شده است و این درحالی است که در فاصله اندک از این سازه آبی زیرزمینی، نهری بزرگی در داخل میدان امام قرار داشت که آب را از طریق باغ های پیرامون کاخ چهلستون به میدان امام و سپس به محور شرق اصفهان در روی زمین هدایت می کرد. با این وصف بعید نیست با شبکه ائی عظیم و پیچیده از سازه هائی آبی زیر زمینی در شهر اصفهان مواجه باشیم که احتمالا آب شرب مردم را به بخشهای مختلف شهر انتقال می داده است و یا اینکه آبهای سطحی را جمع آوری و از طریق این شبکه زیر زمینی در عین حال که سفره های آب زیرزمینی شهر تغذیه می شد، آب مازاد به صورت منظم به رودخانه انتقال می یافت.

شایان ذکر است طرح مرمت و در عین حال ادامه کاووش این آبراهه در دستور کار اداره میراث فرهنگی استان اصفهان قرار گرفته است.