ویتامین خورشید تا چه میزان برای بدن نیاز است؟

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا، در سال­‌های اخیر ویتامین د مورد توجه زیادی واقع شده است. در چند ماه اخیر مستندات زیادی نشان داده ­اند که «ویتامین خورشید» نه تنها در سلامتی استخوان­ها و عضلات تاثیر دارد، بلکه در پیش­گیری از انواعی از سرطان­ها، کاهش احتمال ابتلا به روماتیسم مفصلی، پیش­گیری از ام اس و کاهش ریسک سرماخوردگی و آنفولانزا نیز نقش دارد.

ولی آیا واقعا ویتامین د درمان همه دردهاست؟ و اگر این مزایا حقیقت دارند، آیا همه ما باید مکمل­های ویتامین د مصرف کنیم و یا خوراک خود را با آن غنی کنیم؟

ویتامین د به تنهایی یک ماده شیمیایی نیست، بلکه به گروهی از مواد از جمله ویتامین د2 و د3 اطلاق می­شود. ویتامین­های د2 و د3 گونه­ هایی هستند که پس از تابش آفتاب بر پوست ایجاد شده و در بدن حیوانات هم یافت می­شوند.

منابع غیرحیوانی مانند قارچ­ها و مخمرها بیشتر گونه د2 را تولید می­کنند. این مواد هنگامی که وارد بدن می­شوند، به استروئیدهای فعال بیولوژیکی تبدیل شده که در خون گردش می­کنند.

یکی از تاثیرات آشکار ویتامین د بر سلامتی، نقش آن در تقویت استخوان و دندان­ها و بهبود قدرت عضلات است. هلن باند، یکی از سخنگویان انجمن تغذیه بریتانیا معتقد است: ویتامین د در جذب کلسیم و فسفات نقش مهمی دارد.

کمبود ویتامین د بسیار خطرناک است و از دلایل اختلالات استخوانی مانند نرمی استخوان و راشیتیسم شناخته شده است. آمار ابتلا به راشیتیسم در انگلستان رو به افزایش است، که بسیاری آن را مربوط به تغذیه نامناسب می­دانند.

آیا نظرات درباره تاثیرگذاری گسترده این ویتامین حقیقت دارند؟

جولیا نیوتون بیشاپ، استاد درماتولوژی و متخصص ویتامین د در دانشگاه لیدز می­گوید: «اگر کمی تامل کنیم متوجه خواهیم شد که همه این تاثیرات نمی­توانند حقیقت داشته باشند». در حالی که بازنگری مستندات کمیته مشاوره علمی تغذیه، مدارک مستدلی درباره تاثیر ویتامین د بر سلامت استخوان و عضلات یافته است، نیوتون بیشاپ می­گوید پژوهش­های بیشتری درباره دیگر بیماری­ها در حال انجام است.

او معتقد است که گیرنده ­های ویتامین د در سلول­های بسیار زیادی در بدن وجود دارند که نشان می­دهد این ماده باید نقشی اساسی در سلامت ما داشته باشد. وی اضافه می­کند که تاریخ مدارک دیگری را نیز در اختیار ما قرار می­دهد. با مهاجرت انسان­ به عرض­های جغرافیایی مرتفع­تر، رنگ پوست او روشن­تر شد. او می­گوید: «[یک] توضیح این است که ویتامین د چنان اهمیتی دارد که این تغییر یک فشار انتخابی بوده است. این که اینوئیت­ها پوست سفیدی ندارند و رژیم غذایی هزاران ساله آن­ها ماهی بوده است، بحثی درباره محرک بودن ویتامین د ایجاد می­کند، اگر نه دلیل تفاوت آن­ها با دیگران چیست؟»

مارتین هویسون، استاد غدد درون­ ریز مولکولی در دانشگاه بیرمینگهام اخیرا پژوهشی درباره ویتامین د و آرتروز مفصلی انجام داده است. او می­گوید نتایج پژوهشات بر روی سلول­ها اهمیت این ویتامین را تایید می­کنند.

وی هم چنین بیان داشته است: « به نظر می­رسد در بیشتر مدل­ها ویتامین د تاثیر مثبتی داشته باشد. اگر از خطوط سلولی سرطان یا سلول­های سرطانی استفاده کرده باشید متوجه می­شوید ویتامین د تاثیرات ضدسرطانی دارد، هم­چنین ویتامین د در سلول­هایی که به عنوان مدل­های اختلالات عفونی و ایمنی استفاده شده­ اند تاثیرات آشکار ضدباکتری و ضدالتهابی داشته است».

ولی در پژوهش­های مربوط به انسان­ها، نتایج به هیچ عنوان آشکار نیستند. در حالی که برخی مطالعات ارتباطاتی بین ویتامین د با بیماری­ها پیدا کرده ­اند، مطالعات دیگر موفق به یافتن آن­ها نشده­ اند.

متخصصان معتقدند این اختلاف در پژوهش­ها ممکن است به دلیل چگونگی انجام آن­ها مربوط شود. برای مثال، همه مطالعات سطوح اولیه ویتامین د در شرکت­کنندگان را اندازه ­گیری نمی­کنند، یا ممکن است پژوهش در جمعیت­هایی انجام شده باشد که عوامل مختلف ژنتیکی موثر بر تاثیرات ویتامین د در نظر گرفته نشده­اند.

دیگر متخصصان درباره تاثیر ویتامین د تردید دارند. پروفسور تیم اسپکتور، نویسنده کتاب «افسانه رژیم» در مقاله­ای در روزنامه ایندیپندنت نوشته است: «تاکنون مدارک نشان داده­ اند سطح پایین ویتامین د یا به بیماری مربوط نیست و یا تنها نشانه­ای از بیماری است (به استثنای ام اس و برخی از انواع سرطان)».

هویسون می­گوید با این که ویتامین د به پیش­گیری از برخی بیماری­ها مانند سل، عفونت­های ریوی و بیماری­های خود ایمنی بدن کمک می­کند، نباید آن را درمان در نظر گرفت. او می­گوید: «این ویتامین در پیش­گیری از بیماری­ها موثر است، ولی اگر بیماری وارد بدن شود، احتمال کمی وجود دارد که به کسی که به سرطان پروستات مبتلا شده است ویتامین د بدهید و ناگهان حال او بهتر بشود».

مکمل­های ویتامین د چگونه عمل می­کنند؟ نیوتون بیشاپ معتقد است از آن­جایی که تاثیرا زیان­بار برخی از این مکمل­ها بیشتر از تاثیرات مثبت آن­ها بوده است، جای تعجب ندارد که دربرابر این اکسیر محتاطانه عمل کنیم. او می­گوید: «هر کسی که قدم در دنیای سرطان گذاشته است درباره استفاده از مکمل­ها اضطراب دارد. من به بیماران توصیه می­کنم از مکمل­ها استفاده نکنند».

پایین­ترین سطح مجاز ویتامین د چقدر است؟

کمیته مشاوره علمی تغذیه معتقد است با وجود تفاوت در میزان نور خورشید مورد نیاز، ژنتیک، رنگ پوست، ساعت در شبانه روز، نوع پوشش و عوامل بسیار دیگر، تعیین دقیق میزان مورد نیاز نور خورشید برای اطمینان از سطح استاندارد ویتامین د آسان نیست. در هر صورت از اکتبر تا مارس میزان تابش نور خورشید برای تامین این میزان کافی نیست.

در نتیجه، طبق توصیه ­های ملی انگلستان افراد باید در پاییز و زمستان برای افزایش مصرف ویتامین د از مکمل استفاده کرده و یا مصرف غذاهای سرشار از ویتامین د را افزایش دهند تا 10 میکروگرم ویتامین در روز به بدن برسد. به افراد در معرض ریسک بالاتر از جمله برخی اقلیت­های قومی توصیه می­شود در تمام سال از این دستور­العمل پیروی کنند.

اگرچه باند معتقد است تنها با رژیم غذایی نمی­توان به مقادیر کافی ویتامین دست پیدا کرد.

او می­گوید: «منابع طبیعی ویتامین د فراوانی زیادی ندارند و بیشتر منابع غنی منشا حیوانی دارد که برای گیاه­خواران و وگان­ها مناسب نیست. یک وعده ماهی روغنی مانند ماکارل به راحتی 10 میکروگرم روزانه ویتامین د شما را فراهم می­کند، ولی اگر یک تن ماهی مصرف کنید این میزان به 1.5 میکروگرم کاهش پیدا می­کند».

همان­طور که آدریان مارتینو، استاد بالینی عفونت­های ریوی و ایمنی بدن در دانشگاه کوئین ماری در لندن اشاره می­کنید، حتی در تابستان «آفتاب راه حل مناسبی نیست، به خصوص که ریسک سرطان پوست را نیز به همراه دارد».

اگر استفاده از مکمل­های دارویی را در نظر دارید، میزان ویتامین د موجود در آن­ها را کنترل کنید.

هویسون می­گوید: « برخی افراد گونه­های حیوانی ویتامین د را نمی­پسندند. اگرچه، پژوهش­ها نشان­داده ­اند که اگر تصمیم دارید ویتامین خون خود را افزایش دهید، د3 تاثیرگذاری بیشتری دارد».

دکتر بنجامین جاکوبس، مشاور اطفال و سخنگوی رویال کالج اطفال و سلامت کودکان می­گوید مکمل­ها کافی نیستند چرا که نمی­توان از مصرف مداوم و یا قطعی آن­ها اطمینان حاصل کرد. او پیشنهاد می­دهد دولت انگستان غنی­ سازی مود غذایی را در نظر بگیرد.

برخی کشورها از جمله کانادا و فنلاند؛ از غنی­ سازی شیر استقبال کرده­ اند. ولی اگرچه در انگلستان شیر خشک و برخی غله­ های صبحانه، شیرهای گیاهی و آبمیوه­ ها غنی­ سازی می­شوند، بیشتر غذاها هنوز در این فرآیند وارد نشده ­اند.

هویسون معتقد است دولت باید یک برنامه غن ی­سازی کشوری را در نظر بگیرد و ریسک بالا رفتن خطرناک مصرف ویتامین د در نتیجه آن بسیار کم است.

او می­گوید: «فکر می­کنم بیشتر افراد فعال در این حوزه موافقند که اگر می­خواهید سطح ویتامین د در بدن مردم یهیود چشمگیری داشته باشد، این کار فقط از طرق غنی­ سازی غذایی ممکن خواهد بود».