دریاچه ارومیه جان گرفت

به گزارش سیاسی خبرگزاری برنا؛ ارومیه شهری با جلوه‌های زیبا و تماشایی که بازدید از هر کدام‌شان می‌تواند تجربه‌ای فراموش نشدنی را برای ساکنان و مهمانان این سرزمین خلق کند. اما بعضی از این آثار بسیار متفاوت‌تر و شاخص‌تر از بقیه هستند و حتی نام‌شان در مجامع جهانی هم آمده است.

دریاچه ارومیه معضل فراموش شده دولت‌های نهم و دهم که غم بزرگ و سنگینی را بر دل مسئولان دولتی و خبرنگاران نشانده اما از زمان آغاز به کارگیری دولت تدبیر و امید به ریاست حسن روحانی قدم‌های مثبت در این شهر (ارومیه) خصوصا در حیطه دریاچه ارومیه برداشته شده است.

با همت شورای اطلاع‌رسانی دولت، قرار بر این شد خبرنگاران برای ثبت گزارش از روند طرح‌های در حال اجرا به ارومیه سفر کنند و در کنار بازدید از دریاچه ارومیه و احیای آن از پروژه‌های ایستگاه‌های راه‌آهن که از سال 1380 کلید خورده و پروژه‌های بیمارستانی این شهر بازدیدی صورت گیرد. 

سفر هیأت خبرنگاران روز سه‌شنبه ساعت 9 صبح از فرودگاه مهرآباد به ارومیه آغاز شد. پس از ورود خبرنگاران به فرودگاه، تعدادی از مسئولان به استقبال خبرنگاران آمدند. در ادامه و پس از استراحتی کوتاه، قرار بر این شد اولین بازدید از پروژه ایستگاه راه‌آهن ارومیه صورت گیرد. اتوبوس حوالی ساعت 14:30 دقیقه به سمت راه‌آهن حرکت کرد.

از ابتدا نگاه ویژه دولت یازدهم به موضوع حمل و نقل ریلی به ویژه در استان‌های محروم در دستور کار قرار گرفت. به این ترتیب بار دیگر پروژه اتصال ریلی ارومیه به خط راه‌آهن روی غلتک افتاد، در حالی که 10 سال پیش از آن فقط حدود 70 کیلومتر از این پروژه ساخته شده بود. 

بعد از رسیدن به ایستگاه راه آهن ارومیه و گشت و گذار کوتاه «قنبر آقایی‌زاد»، مشاور رییس سازمان برنامه و بودجه ارومیه، در جمع خبرنگاران در خصوص این پروژه بیان کرد: آذربایجان غربی به دلیل هم مرز بودن با سه کشور ترکیه، عراق و جمهوری آذربایجان به عنوان شاهراه ارتباطی ایران به اروپا به شمار می‌رود. این پروژه از سال 80 کلید خورده اما به دلیل کمبود بودجه پیشرفت چندانی نداشته است. این پروژه مراغه به تبریز، مراغه به میاندوآب و نقده به ارومیه را شامل می شود که میاندوآب و نقده عملیاتی شده و ریل‌گذاری هم صورت گرفته است. 

او همچنین ادامه داد: قرار بود پروژه سال 96 افتتاح شود اما مشکلات نقدینگی اجازه نداد که به اتمام برسد. رییس سازمان برنامه و بودجه تلاش کردند بودجه مورد نیاز این پروژه ملی را تأمین و اتصال ریلی استان آذربایجان‌غربی را محقق کنند.

قنبر آقایی‌زاد گفت: کل پروژه 182 کیلومتر است که 84 کیلومتر آن در دست بهره‌برداری بوده و پیشرفت پروژه تاکنون 96 درصد بوده است. به طور کلی 834 میلیارد هزینه برای این پروژه درنظر گرفته شده که 513 میلیارد از آن هزینه شده است. قرار بر این بود پروژه خرداد پارسال افتتاح شود اما وزارتخانه و سازمان برنامه منتظر چارت تشکیلاتی هستند. اصل این پروژه اتصال ارومیه به قطار تبریز است.

او در پایان در خصوص تأثیر پروژه در فرآیند کل استان افزود: مسافران از طریق اتوبوس و هواپیما به این استان سفر می‌کنند. این پروژه هم از مسافر و هم از نظر ترانزیت کالاهایی که مبدأ و مقصدشان عراق است، کمک کننده خواهد بود خصوصا اینکه با هزینه کمتر به بازار مصرفی کشور فرستاده می‌شوند. 

همچنین «ابراهیم مبارک قدم»، مدیرکل راه و شهرسازی استان ارومیه، در توضیحاتی اظهار کرد: ارومیه یکی از مرزی‌ترین استان ها در حوزه شمال‌غربی کشور است. پروژه راه‌آهن مراغه و ارومیه بخشی از اجرای طرح جامع حمل و نقل است.

او گفت: اگر ترکیه آمادگی داشته باشد خط ریلی این پروژه از ارومیه به سمت ترکیه می رود. 

«مبارک قدم»، روابط عمومی اداره کل راه و شهرسازی استان آذربایجان‌غربی، در خصوص پیشرفت این پروژه در دولت تدبیر و امید گفت: با مساعدت دکتر نوبخت و حمایت وزارت راه 50 درصد از پیشرفت این پروژه در سه سال اخیر محقق شده است. به این گونه که 98 کیلومتر ریل گذاری در این سه سال به پایان رسیده و همه پل‌های مسیر و تقاطع غیرهمسطح به مرحله انجام رسیده است. آب، برق و سایر انشعابات پروژه نیز احداث شده است.

او افزود: زمان تقریبی بهره برداری نیمه اول سال 97 خواهد بود البته با هماهنگی وزارت راه، ساختمان‌هایی مثل مسجد براساس اصول معماری ایرانی-اسلامی در مسیر طراحی شده است.

روابط عمومی اداره کل راه و شهرسازی استان آذربایجان غربی گفت: اتصال ایستگاه به جاده ارومیه- اشنویه در دستور کار بوده و این ایستگاه در 6 کیلومتری غرب ارومیه مورد بازبینی و بهسازی است. پیشرفت کل ایستگاه بیش از 82 درصد و خود ساختمان بالغ بر 95 درصد پیشرفت داشته و مسیر این ایستگاه تک خطه است. آنچه که در دستور کار وزارت مربوطه است بحث برقی کردن قطار مشهد به تهران، تهران به تبریز و تبریز به ارومیه است که در بخش‌هایی قابلیت دو خطه شدن وجود دارد. 

او در خصوص تردد مسافربری در این پروژه گفت: تردد مسافربری در این پروژه بالغ بر 85 میلیون نفر و ظرفیت جابجایی کالا 12 میلیون است. 

روابط عمومی اداره کل راه و شهرسازی استان آذربایجان‌غربی گفت: در سفر رئیس مجلس شورای اسلامی و وزیر راه قرار شد، ایستگاه آتی شهر ارومیه در جوار ایستگاه قطار بین شهری ارومیه در نظر گرفته شود تا هزینه مضاعف از داخل به خارج برای مسافرین لحاظ نشود که اگر این اتفاق بیفتد، این ایستگاه تبدیل به ایستگاه باری خواهد شد.

او در پایان افزود: موضوع توسعه مبتنی به ریل را پیش‌بینی کردیم و کاربری متناسب با آن پیش‌بینی شده مانند کاربری تجاری. با تکمیل زیرساخت راه‌آهن می توان علاوه بر اتصال ریلی ترکیه، ایران و نخجوان منطقه آزاد ارس و ماهور را به یکدیگر متصل کرد که این نقش به‌سزایی در اقتصاد دارد.

طبق مشاهدات خبرنگاران تلاش‌ها در دولت روحانی در زمینه ریلی در ارومیه شتاب بیشتری گرفته است. ایستگاه راه‌آهن ارومیه در مراحل نهایی ساخت است و این ایستگاه به عنوان یکی از زیباترین ایستگاه‌های راه‌آهن با مجموع ساختمان‌های مسافری و خدماتی به مساحت 16 هزار و 638 مترمربع در زمین 30 هکتاری به زودی به بهره‌برداری می‌رسد.

حوالی ساعت 17 بازدید از این پروژه به پایان رسید. تیم خبرنگاران آماده رفتن به دریاچه ارومیه شدند. کارشناسی که در اتوبوس به همراه ما بود در خصوص دریاچه ارومیه گفت: ارومیه در شمال غربی کشورمان و میان دو استان آذربایجان غربی و شرقی و در ارتفاع 1267 متری از سطح آب های آزاد است. ارومیه بزرگترین دریاچه داخلی ایران شناخته شده و پیش از آنکه خشکسالی گریبان گیرش شود، دومین دریاچه بزرگ آب شور دنیا بوده است. این دریاچه از اواسط دهه 80 شروع به خشک شدن می‌کند و حدود 88 درصد از مساحت خود را از دست می‌دهد. خشکسالی احداث بزرگراه روی دریاچه و استفاده بی‌رویه از منابع آب حوزه آبریز دریاچه از عوامل موثر بر خشکسالی آن بوده؛ البته که عوامل انسانی بیش از عوامل طبیعی تاثیرگذار بوده است.

او همچنین ادامه داد: دریاچه ارومیه 100 جزیره دارد. این دریاچه به مانند کاسه‌ای می ماند و از این کاسه به مساحت 16 میلیارد متر مکعب، 2 میلیارد متر مکعب آن بیشتر نمانده است. این دریاچه در زمان پرآبی 24 میلیارد متر مکعب بوده است.

گیاهان اطراف دریاچه آبیاری قطره ای می‌شوند. همچنین گوزن زرد ایرانی از گونه‌های نادری است که در بخشی از این دریاچه ارومیه نگهداری می‌شوند. البته قرار بود این‌گونه در جزیره کبودان نگهداری شود اما به دلیل منقرض شدن نسل و شرایط آب و هوایی در آنجا نگهداری نمی‌شود.

خبرنگاران حوالی ساعت 18 به ساحل رسیدند و پس از ثبت عکس و چند دقیقه قایق سواری به این نتیجه رسیدیم، دریاچه ارومیه در حال پشت سر گذاشتن شرایط بحرانی است. اما با همه این‌ها خلأ صداهای مرغ‌های آبی و فلامینگوهای در حال پرواز بر روی دریاچه حس می‌شود.

«پرویز آراسته»، مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌غربی، درباره احیای دریاچه در جمع خبرنگاران گفت: نزدیک به 1800 میلیارد مترمکعب آب در دریاچه ارومیه تثبیت شده و در 10 سال آینده تثبیت بیولوژیکی و احیا در حدی انجام خواهد شد که به طراز بیولوژیکی 1274/1 خواهیم رسید. در این صورت 13 تا 14 میلیارد مترمکعب آب در دریاچه خواهیم داشت که در سال 78 در زمان پرآبی، دریاچه 30 میلیارد متر مکعب آب داشته است که هیچ وقت دیگر به آن نخواهیم رسید.

آراسته در خصوص رودخانه‌ها بیان کرد: در جنوب دریاچه ارومیه 500 میلیون متر مکعب رسوب رودخانه وجود دارد. تراز بیولوژیکی دریاچه 1269 بوده که سعی بر این است به 1274/1 برسد. ستاد احیا موفق شده است که تثبیت و احیا را انجام داده و تا 10 و 12 سال آینده احیا صورت گیرد.

او در خصوص کمک‌های بین‌المللی گفت: ژاپن نزدیک به 4 سال است کمک می‌کند که سالانه حدود 1 میلیون دلار می‌شود اما از نظر فنی نیاز  به کمک نداریم کارشناسان خودمان هستند.

آراسته در خصوص پروژه انتقال آب به دریاچه ارومیه گفت: این انتقال به دریاچه ارومیه و حوزه به حوزه در حال انجام است. تا الان تونل اصلی تا 36 کیلومتر پیش رفته و مقداری از آن باقی مانده که در نهایت 650 میلیون مترمکعب آب به دریاچه می ریزد. 

آراسته در مورد مسائل زیست محیطی استان و مصرف آب توضیح داد: جهاد کشاورزی در حال تغییر الگوی کشت در استان آذربایجان‌غربی است که کشت چغندر در حوزه آبریز دریاچه ارومیه کاهش یابد. در خصوص تغییر الگوی کشت هم باید بگویم سازمان محیط زیست موافق کشت سیب در این استان نیست و در تلاش است نحوه آبیاری را تغییر دهد.

آراسته با اشاره به میان گذرا گفت: یکی از علت‌های اصلی خشکی دریاچه ارومیه میان گذارا هستند. جاده شهید کلانتری زمانی که در حال اجرا بود، معترض شدیم و به‌رغم اعتراض‌ها احداث شد. براساس پیگیری‌های مکرر قرار شد مهندسین و مشاورین مسأله سازی کنند و بازبینی صورت گیرد.

او افزود: چاه‌های غیرمجاز 40 هزار تا بوده که هر ساله تعداد بیشتری از آن بسته می‌شود و این بستن تاثیر زیادی به بازگشت آب به دریاچه ارومیه را داشته است. سدهای احداث دور رودخانه های منتهی به دریاچه 4 عدد بوده است که در آذربایجان‌شرقی جلوی آن گرفته شد. امسال 320 میلیون متر مکعب آزادسازی آب سدها را داشته‌ایم از مجموع 5 هزار و 700 کیلومتر مربع دریاچه حدود 2 هزار و 250 کیلومتر مربع عرصه آبی دریاچه بوده که رقم خوبی است. ستاد احیا به‌رغم تحقق تنها 30 درصد اعتبارات، خوب عمل کرده است. اعتبارات تخصیص یافته سالانه هزار میلیارد برای دو استان بوده که 30 درصد آن تحقق یافته است.

در این سفر روند تشکیل ستاد احیا دریاچه ارومیه از نخستین روزهای آغاز به کارگیری دولت تدبیر و امید و مصوباتش در بازده زمانی کوتاه و بلندمدت مرور شد. آنچه پیش روی ما بود تنها به دریاچه ختم نمی‌شود و دیدنی‌های دیگری هم چشم را به سمت خود کشید. پل دریاچه ارومیه به رانندگان امکان می‌دهد از روی دریاچه عبور کنند که آلودگی‌های ناشی از آن خطرات جدی برای محیط زیست و این دریاچه دارد.

در قسمت دیگر دریاچه کریستال‌های نمکی است که جذابیت منحصر به فرد دیگر در دریاچه به‌وجود آورده است. تپه‌های سفید رنگ که چهره برفی به دریاچه داده است.

در حین قایق سواری و لذت بردن از دریاچه تصاویری به چشم می‌خورد که به رنگ سرخ و نارنجی و این تغییر رنگ در اثر فعالیت موجودات میکروسکوپی داخل دریاچه اتفاق می‌افتد.

خواص آب دریاچه ارومیه باعث شده تا گل و لای کف آن برای درمان انواع بیماری‌های روماتیسمی، پوستی و بیماری‌های زمان مناسب باشد.

غلظت بالای نمک دریاچه باعث می‌شود تا شناور ماندن روی آب اعصاب آرام را برای افراد به ارمغان بیاورد.

دولت روحانی امید را در دریاچه ارومیه بازگردانده است. تاکنون هیچ دولتی به اندازه دولت یازدهم به مشکلات زیست محیطی از جمله احیای دریاچه ارومیه توجه نداشته است البته که این اقدامات حداقل انتظاراتی است که دولت برآورده کرده و این دریاچه نیازمند توجه بیشتر و تداوم در طرح‌ها برای احیاست. باید گفت دولت حسن روحانی در احیای نگین آبی آذربایجان موفق عمل کرده است.

در ادامه بازدید از پروژه‌ها بنا بر این شد از پروژه انتقال آب به دریاچه ارومیه بازدید صورت گیرد.

بهادری، معاونت شرکت توسعه، در حین بازدید از پروژه انتقال آب به خبرنگاران گفت: حجم آب دریاچه ارومیه با تدبیر دولت حسن روحانی افزایش یافته است. قرار است در طول سال با بهره برداری این تونل حدود 650 میلیون مترمکعب آب به دریاچه منتقل شود. 

او در خصوص پیشرفت این طرح گفت: طرح 59/2 درصد پیشرفت فیزیکی داشته و سد 43 درصد اما پیشرفت تونل 62 درصد بوده است. 

او در خصوص هزینه‌ها بیان کرد: طبق برنامه‌ریزی‌های به عمل آمده 950 میلیارد برای کل طرح هزینه شده است و برآورد اولیه باید تا 2 هزار میلیارد برسد و نیاز به تأمین نقدینگی است. بودجه طرح از 2 میلیارد صندوق توسعه ملی که مقام معظم رهبری فرمودند، هزینه می‌شود و تا به حال مشکل بودجه نداشته‌ایم.

او در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است مسائل سیاسی ایران و عراق در این طرح اثرگذار باشد گفت: اگر دریاچه متاثر شود، کشورهای همسایه هم متأثر خواهند شد.

او با اشاره به اینکه چنین پروژه‌های انتقال آب در ایران را داشته‌ایم گفت: در کنار این پروژه‌ها، برای کل منطقه در راستای احیای دریاچه باید اهتمام ویژه داشته باشند از جمله کشاورز، مردم و مسئولین که ان‌شاءالله این پروژه در سال 99 اجرایی می‌شود.

پس از پایان صحبت‌های بهادری قرار بر این شد از کارخانه تولید سگمنت حفاری برای این تونل بازدیدی صورت گیرد.

در روند بازید از این کارخانه «پژمان صدقی»، مدیر EQC و مشاور کارفرما، در توضیحاتی گفت: روزانه دو قطعه ورودی و خروجی در این کارخانه تولید می‌شود و به‌طور متوسط 21 متر طول خارجی و 15 متر طول قسمت داخلی است و هر کدام از قطعه‌ها یک رینگ کامل از تولید را تشکیل می‌دهند.

او در خصوص بتون‌ریزی‌ها گفت: بتون‌ریزی کاملا مکانیزه و با ویبره‌های بدنی است و یک شیفت صبح و یک شیفت شب بتون‌ریزی داریم. بتون به صورت سیستم بخاردهی تولید می‌شود.

صدقی در خصوص میزان سرمایه گذاری گفت: تجهیز کارخانه (شامل سگمنت) نزدیک به 100 میلیارد تومان هزینه اولیه شده است. سیمان این پروژه در گذشته از ارومیه تهیه می شد اما الان از بوکان.
استارت کار از سال 92 خورده است اما از سال 89 هم تیمی در پی این کار بوده‌اند. 

در بازدیدی که از پرتال خارجی این پروژه صورت گرفت بیان شد آب روباز از این قسمت به سمت دریاچه ارومیه می‌رود.

بنابر پیش بینی‌ها آب از سال 98 راهی دریاچه ارومیه می‌شود و با وجود همه اظهارات ضد و نقیض مسئولان و استدلال‌های مخالفان اما باید دید آیا در نهایت این اقدام دریاچه ارومیه را نجات می‌دهد یا خیر.

طبق دیده ها، بازدید از قسمت‌های مختلف صورت گرفت و تلاش و پشتکار دولت و مسئولان در زمینه احیا به طور جدی در حال اجرا بود. 

یکی دیگر از بازدیدها، بازدید از پروژه بیمارستان بود.

«محمود ساری نمانی»، مشاور مالی اقتصادی رییس دانشگاه امام خمینی، در جمع خبرنگاران گفت: پروژه توسعه بیمارستان امام در سال 75 با 279 تخت به بهره‌برداری رسید و سپس به 533 تخت رسید و 220 تخت دیگر برای افتتاح آماده است. 

او گفت: این بیمارستان در روز شنبه مورخ 23 تیرماه آماده پذیرش بیماران است و بعد از آن با حضور وزیر بهداشت افتتاح خواهد شد.

او در خصوص هزینه بیمارستان گفت: هزینه‌ها برای بیمارستان 650 میلیارد تومان است. در دولت آقای روحانی اقدامات زیادی در حوزه بهداشت و درمان در ارومیه صورت گرفته است از جمله افزودن تخت به بیمارستان‌ها و افتتاح پروژه‌های بیمارستانی.

تور بازدید دو روزه خبرنگاران از شهر ارومیه با بدرقه رئیس سازمان برنامه و بودجه این شهرستان به پایان رسید.

آنچه مسلم است، دولت حسن روحانی در حوزه حمل و نقل در احیای دریاچه ارومیه و بهداشت و درمان و به‌ویژه دریاچه ارومیه گام‌های موثری برداشته است.