زجر می کشند اما توان سخن ندارند !

این روزها اخبار منتشر شده درباره کودک آزاری، همسرآزاری و تجاوز و تعرض به ویژه به کودکان کم نیستند اما آنچه که در میان اخبار کمتر دیده و شنیده می شود موضوع آزار جنسی افراد دارای معلولیت وبه ویژه کم توانان ذهنی است، مساله ای که به دلیل عدم توانایی فرد آزار دیده برای بیان مشکل، کمتر ثبت شده و کمتر نیز به آن پرداخته می شود.

سهیل معینی- مدیر عامل انجمن باور- درگفت وگو با  خبرنگار برنا درباره تعرض به افراد دارای معلولیت گفت: به طور قطع افراد دارای معلولیت که توانایی کمتر مراقبت از خود و قدرت دفاعی کمتری دارند در معرض تعرض و تجاوز قرار دارند.

وی با تاکید براینکه آزار جنسی افراد دارای معلولیت در تمام جهان وجود دارد و مختص به ایران نیست، ادامه داد: اما کمیت این موضوع در کشورهای مختلف متفاوت است، یعنی کشورهایی که دارای سازمان های متولی و سازمان های مدنی هستند که به طور دقیق تر وضعیت افراد دارای معلولیت را رصد می کنند نسبت به مسائل از جمله میزان آزار جنسی این افراد آگاه تر ویده و امکانات و ابزار حقوقی لازم را نیز برای دفاع از قربانیان در اختیار دارند.

ضعف رصد خشونت علیه افراد دارای معلولیت

مدیرعامل انجمن باور افزود: این درحالی است که در کشورهای در حال توسعه ضعف بیشتری درباره رصد، ضبط وثبت خشونت و آزار افراد دارای معلولیت و نیز دفاع از قربانیان وجود دارد.

وی با بیان اینکه کشور ما نیز با مساله آزار جنسی مواجه است و دلیلی هم برای  انکار این مساله وجود ندارد، خاطرنشان کرد: در رسانه های گروهی ،اخبار زیادی درباره کودک آزاری داریم و وقتی با چنین مساله ای مواجه می شویم باید بدانیم افرادی که آسیب پذیرترند بیشتر هم در معرض خطر قرار دارند.

معینی با اشاره به اینکه زنان قربانی اصلی تعرض و سوءاستفاده جنسی هستند و در درجه بعد کودکان و عمدتا کودکان دختر هستند که در معرض چنین خطری قرار دارند و البته پسر بچه ها نیز با آزار جنسی مواجه می شوند،  اظهار کرد: درمیان افراد دارای معلولیت نیز افرادی وجود دارند که کمتر قادر به مراقبت و دفاع از خود بوده و به مراتب بیشتر در معرض آزار جنسی قرار دارند که از آن جمله می توان به افراد کم توان ذهنی اشاره کرد که اساسا کمتر می توانند از خود دفاع کنند،  کم توانان ذهنی شدید اصلا متوجه نمی شوند که مورد آزار جنسی قرار گرفته اند و فریب می خورند مگر اینکه آزار جنسی همراه با آزار جسمی باشد  که در این صورت نیز قادر به بیان و متهم کردن فرد آزار دهنده نیستند.

رئیس هیات مدیره کانون سراسری تشکل‌های معلولان کشور اضافه کرد: اگر آزار جنسی از سوی بستگان باشد، خانواده دیرتر متوجه می شوند و با توجه به فرهنگ پنهان کاری که در خانواده های ما وجود دارد بسیاری از آنها پس از اطلاع از موضوع سعی می کنند خودشان مساله را حل کنند تا آبروی خانواده حفظ شود.

وی تاکید کرد: بیشترین آسیب زمانی رخ می دهد که فرد دارای معلولیت ذهنی سن کمی داشته باشد و چون کودک قادر به بیان مشکل نیست خانواده هم دیرتر متوجه می شود و نمی تواند متهم را بشناسد به ویژه آنکه معمولا تعرض و تجاوز به افراد دارای معلولیت در خارج از موسسه محل نگهداری یا خارج از منزل صورت می گیرد و حتی اگر این چنین فردی گم شود تا زمان پیدا شدن ممکن است مورد آزار و سوءاستفاده جنسی قرار بگیرد.

معینی با بیان اینکه کودکان معلولی که کمتر از حمایت های خانوادگی برخوردارند بیشتر در معرض آزار جنسی قرار دارند، عنوان کرد: حال اگر کودک معلول کودک کار هم باشد به طریق اولی احتمال آزار جنسی وی بیشتر است.

ناتوانی کم توانان ذهنی برای بیان آزار جنسی

وی عدم توانایی افراد دارای معلولیت ذهنی برای بیان مساله و شناسایی متجاوز و نیز پنهان کاری خانواده ها و مراکز نگهداری از معلولان پس از اطلاع از تجاوز برای حفظ آبرو را از مهم ترین علل عدم ثبت این موارد و تبدیل آنها به آمار خواند و اظهار کرد: مراکز نگهداری وقتی متوجه می شوند کودکی درون مرکز مورد آزار جنسی قرار گرفته برای حفظ آبروی مرکز سعی می کنند موضوع را داخل مرکز حل کرده و آن را به مراجع ذیربط گزارش نمی کنند، لذا کمتر آمار ثبت شده ای در این زمینه داریم.

مدیرعامل انجمن باور درخصوص اینکه آیا قانونی درخصوص حمایت از افراد دارای معلولیت در مقابل آزار جنسی وجود دارد یا خیر توضیح داد: به طور مستقیم چنین قانونی وجود ندارد اما در قانون جدید حمایت از معولان ماده ای است که براساس آن وقتی فرد دارای معلولیت به واسطه معولیت مورد تبعیض و سوء استفاده قرار می گیرد حامیان یا والدین وی یا سمنی که متوجه موضوع شده می توانند در دستگاه قضایی طرح دعوی کرده و سازمان بهزیستی مکلف است هزینه ها مرتبط را پرداخت کند.

وی خاطر نشان کرد: در کنوانسیون حقوق افراد معلولیت که در حال حاضر جزو قوانین ما نیز هست بیشتر بر این قضیه تاکید شده و در موارد گوناگون بر ضرورت رصد سوءاستفاده از افراد دارای معلولیت به ویژه کودکان و زنان تاکید شده است، در این کنوانسیون دولت ها مکلف شده اند که مکانیزمی طراحی کنند تا  سوءاستفاده و آزار و تعرض به افراد دارای معلولیت ثبت شود و همچنین مراکز مداخله ای طراحی شود که این افراد بتوانند دراین خصوص طرح مساله کنند همچنین باید دولت ها شرایطی را فراهم کنند که اگر فرد در مکانی زندگی می کند که مورد سوءاستفاده قرار می گیرد به سرپناه امن منتقل شده، خدمات بهداشتی و سلامت دریافت کرده همچنین از نظر حقوقی از وی دفاع شده و متجاوز مجازات شود.

جلب همکاری دستگاه قضا برای رصد تعرض به معولان

رئیس هیات مدیره کانون سراسری تشکل‌های معلولان کشور با اشاره به اینکه دبیرخانه ای برای پیگیری اجرای کنوانسیون حقوق افراد دارای معولیت در انجمن باور مستقر است، عنوان کرد: دراین دبیرخانه بهزیستی و بنیاد شهید که مراجع ملی اجرای کنوانسیون هستند و نمایندگان دستگاه های دیگر عضو هستند، در این دبیرخانه همکاری های خوبی با قوه قضائیه آغاز شده است از جمله مباحثی که در این همکاری پیگیری می شود آن است که رصد کنیم چقدر افراد دارای معلولیت به ویژه زنان و کودکان معلول در معرض سوءاستفاده و تعرض قرار دارند که دستگاه های زیرمجموعه قوه قضائیه می توانند این اطلاعات را جمع آوری کنند.

وی حساس تر شدن اورژانس اجتماعی بهزیستی در راستای پیگیری دقیق تر تعرض و سوءاستفاده از زنان و کودکان معلول و طراحی بسته های حمایتی و مداخله ای را از دیگر فعالیت های این دبیرخانه عنوان کرد.

معینی با تاکید براینکه بیش از گذشته رصد تعرض و سوءاستفاده از افراد دارای معلولیت پیگیری می شود ، اظهار کرد: در حال حاضر بزرگترین مشکل کشف وقوع جرم تجاوز و تعرض است که اگر این موضوع انجام شود دستگاه ها می توانند مداخله کرده و از قربانیان حمایت کنند.

وی موضوع تشدید مجازات علیه ا فرادی که از افراد دارای معلولیت، زنان و کودکان معلول که در بسیاری از کشورها جهان اجرا می شود را از دیگر موضوعات مورد پیگیری در دبیرخانه پیگیری اجرای کنوانسیون عنوان کرد و افزود:  اکنون در حال گفت و گو برای اجرای چترهای حقوقی و حفاظتی مضاعف برای برای افراد دارای معلولیت به ویژه کودکان و زنان هستیم که امیدواریم به مرحله اجرا برسد.

مدیرعامل انجمن باور خاطرنشان کرد: باید به جامعه آموزش دهیم که مخفی کردن تجاوز و عدم گزارش آن حمایت از مرتکبان است، همچنین در تمام جهان تلاش بر آن است که به افراد در معرض آسیب به ویژه کودکان آموزش خودمراقبتی داده و به کم توانان ذهنی نیز برحسب بهره هوشی آنها آموزش دهیم که کدام حرکت تعرض به وی بوده و نباید انجام شود.

وی اضافه کرد: باید به خانواده ها آموزش دهیم که چگونه می توانند بیشتر از فرد دارای معلولیت مراقبت کنند و همچنین باید مراکز مداخله تخصصی برا ارائه خدمات مشاوره و مددکاری به زنان و کودکان دارای معلولیت که در معرض تعرض قرار دارند راه اندازی شود.

معینی تاکید کرد: باید نسبت به این موضوع در کشور اهتمام شود که برای فرد مورد تعرض یا تجاوز علاوه بر مداخلات اولیه و ارائه خدمات بهداشتی و سلامتی و روانشناسی مداخلات ثانویه  صورت گرفته و بسته حمایتی برای این افراد طراحی شود، همچنین بدون نیاز به طی مراحل دادرسی طولانی بتوانیم برای متجاوز یا متعرض به فرد دارای معلولیت سریعا حکم بگیریم.

وی خاطرنشان کرد: باید به گونه ای از فرد آزار دیده حمایت شود که وی از چرخه آسیب به سرعت خارج شده و جرات ابراز آسیب را داشته باشد و مطمین باشد که اطلاعات وی مخفی خواهد ماند، این فرد باید مطمئن باشد که چرخه حمایت معیوب نیست و این چرخه باید برای  وی کامل شود یعنی فرد به این اطمینان برسد که اگر تجاوز را گزارش کند واقعا چرخه آسیب  قطع و وی مورد حمایت قرار  می گیرد تا زمانی که امنیت وی به طور کامل برقرار شود.