آفت کش هایی که خود آفت می شوند!

مستندی تکان دهنده و تاسف بار از کودکانی که نه قربانی مواد شیمیایی سمی که بیش از این قربانی سیاست های سمی و سوداگری کسانی هستند که حتی سلامتی کودکان را فدای مصالح و منافع اقتصادی خود می کنند. «مستند مواد شیمیایی سمی: کودکان در معرض خطر» که از شبکه هیسپان تی وی و البته قبل تر از این از شبکه پرس تی وی روی آنتن رفت روایت همین ماجرای تلخ است. با این حال این مستند را می توان مستندی پزشکی و سلامت محور هم دانست که واجد توصیه ها و هشدارهای آموزشی به والدین هم است. 

واقعیت این است که به دلیل افزایش استفاده از آفت کش ها در منازل مسکونی، دانشمندان و پزشکان زنگ خطر را در این زمینه به صدا در آورده اند و افزایش بروز سرطان در کودکان، نارسایی های مادرزادی آنها و حتی رواج اوتیسم در کودکان را به معرض قرار گرفتن مواد شیمیایی در آفت کش ها نسبت می دهند. مستندی که می تواند برای هر مخاطبی در هر کجای جهان دیدنی و آموختنی باشد. علی رغم تفاوت هایی که در زیست بوم انسان ها در جهان وجود دارد سبک زندگی مدرن چنان بسط یافته و بر همه جا سایه گسترانده که از جمله استفاده از مواد شیمیایی سمی در زندگی اغلب مردم جوامع مختلف وجود دارد.

 از سوی دیگر در یک دهه اخیر شاهد رشد بیماری اوتیسم در کودکان هستیم که حالا در این مستند معلوم می شود که یکی از دلایل آن استفاده بی رویه و غلط از مواد شیمایی آفت کش است. در واقع مستند واجد دو لایه است. یک لایه بیرونی که سویه سلامت و پزشکی سوژه را بازنمایی می کند و یک لایه درونی که سوژه را فراتر از دلایل ظاهری به مناسبات پشت پرده ای نسبت داده و کنکاش می کند که عده ای برای تامین منافع اقتصادی خود حتی با سلامت مردم به ویژه سلامت کودکان هم معامله می کنند. تماشای مستند اگرچه از یک سو یک رمزگشایی افشاگرانه است و به دلیل هشدار نسبت به سلامت کودکان آموزنده اما واقعیت تلخی را رو می کند که فهم و هضم آن برای مخاطب آزاردهنده است. 

این مستند با اسناد و مدارک نشان می دهد همه این موارد در حالی است که ۶ شرکت اروپایی و آمریکایی پرچمدار بازار ۵۰ میلیارد دلاری آفت کش ها هستند و تا به امروز علی رغم همه تلاش ها، اعتراض ها و شکایت ها نسبت به خطرناک بودن مواد تولیدی آنها، هنوز هیچ اقدام قانونی علیه این اقدامات اتخاذ نشده است. سود بالایی که در این تجارت وجود دارد رقم کمی است و این می تواند برای آنها که تجارت را بر سلامت و اخلاق ترجیح می دهند وسوسه کننده باشد. مستند مواد شیمایی.... در کنار طرح این موضوع تلخ و آزار دهنده به عنوان یک فکت بیرونی و قابل مشاهده به طور ضمنی و تلویحی به طرح این پرسش دامن می زند و آن را به یک تامل جدی برای مخاطب بدل می کند که مرز بین اخلاق و اقتصاد چیست و کجاست. 

در واقع مستند از یک امر انضمامی به یک پرسش انتزاعی می رسد و بسیاری از فعالیت های علمی و تجاری در دنیا را که می تواند سلامت انسان را به خطر بیاندازد در دایره چالش خود قرار می دهد. واقعیت این است که اگرچه ردپای سیاست در این مستند هویداست اما اصل ماجرا را نباید به سیاست و نگاه سیاسی تقلیل داد. به این معنی که حتی اگر نگاه سیاسی در مقام موافق هم به شرکت های تولید کننده این سموم و آفت کش ها داشته باشیم اما نگاه انسانی و فراسیاسی حکم می کند تا نسبت به این مساله نگاه انتقادی داشته باشیم. 

جایی که پای سلامت انسان ها در میان است هیچ نظریه سیاسی و اقتصادی نمی تواند توجیه کننده وضع موجود باشد. به نظر می رسد شبکه های برون مرزی ما از جمله هیسپان تی وی و پرس تی وی باید اهتمام بیشتری در پخش چنین مستندهایی داشته باشند. فارغ از موضوع و سوژه مستند، نگاه آسیب شناختی و سلامت محوری که پشت آن درباره انسان ها فارغ از هویت ملی و سیاسی شان وجود دارد می تواند اعتماد مخاطبان جهانی را به رویکرد انسانی این شبکه ها بیشتر کند. 

مستند مواد شیمایی سمی ...محصول سال 2016 است و نشان می دهد این خطر همچنان در جهان امروز وجود داشته و سلامت اکثر جوامع را تهدید می کند. مارتین بودات کارگردان این مستند را می توان مستندساز دغدغه مندی دانست که توانسته با ساخت این مستند 75 دقیقه ای، خطرات استفاده از این سموم را با روایتی تاثیرگذار و هشداردهنده به تصویر بکشد. مستندی که می توان  از منظر حقوق بشری به آن نگریست و نیازمند طرح در محافل و سازمان های بین المللی است تا درباره آن تصمیم گیری صورت بگیرد. نگرانی درباره آفت کش هایی که خودشان به آفت بدل می شوند، یک دغدغه جهانی است.