تاثیرات ویرانگر تصمیمات ضد ایرانی ترامپ بر اقتصاد جهانی

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری برنا، یک روز بعد از اعلام تحریم یک جانبه ترامپ خرید نفتی ایران قیمت های جهانی نفت برنت به 04/74 دلار و نفت وست تگزاس اینترمدییت نیز به 70/65 دلار رسید. این دو قیمت که شاخص تعیین نفت در بازارهای جهانی هستند به ترتیب 80/2% و 59/2% نسبت به روز قبل رشد داشته اند. به اعتقاد کارشناسان بازارهای بین المللی نفت، معتقدند تصمیم برای پایان معافیت نفتی ایران بر عرضه تاثیر گذاشته و سبب افزایش بهای جهانی نفت شده است. بطوریکه رشد قیمت نفت در سه ماه گذشته بی سابقه ترین افزایش این بازار در دهه های اخیر بوده است.

 از ابتدای ۲۰۱۹ میلادی تاکنون بهای نفت روند صعودی داشته و به بالای ۷۰ دلار در هر بشکه رسیده است. قیمت نفت برنت در آبان ماه سال 97 (اکتبر سال2018) پیش از اعلام اعطای معافیت به خریداران نفت ایران، به بالاترین رقم چهار سال اخیر یعنی بالای ۸۶ دلار رسید.

سخنگوی روابط خارجی اتحادیه اروپا نیز روز سه شنبه 3 اردیبهشت از اقدام روز گذشته ایالات متحده در عدم تمدید معافیت خریداران نفتی ایران ابراز تاسف کرد. مایا کوتسیانچیچ سخنگوی فدریکا موگرینی نماینده روابط خارجی و امنیتی اتحادیه اروپا، با بیان این مطلب گفت: «این حرکت آمریکا می‌تواند خطر تضعیف اجرای برجام را که مورد تایید شورای امنیت سازمان ملل است و نقشی حساس در امنیت منطقه و جهان دارد، به همراه داشته باشد.»

وی که در کنفرانس مطبوعاتی اتحادیه اروپا در بروکسل حضور یافته بود در ادامه افزود: «اتحادیه اروپا تا زمانی که ایران به برجام احترام بگذارد و به اجرای کامل و موثر تعهدات خود ادامه دهد از توافق اتمی تبعیت خواهد کرد.»

درهمین حال "فیر" سابق بریتانیا در ترکیه و آمریکا درباره تبعات فوری جدیدترین اقدام ضدایرانی دونالد ترامپ اعلام نظر کرده و گفته است؛ این اقدامات یک جانبه آمریکا باعث عصبانیت سایر کشورها از تحمیل همراهی با سیاستهای کاخ سفید میشود درحالیکه که آنها را قبول ندارند.

همینطوراین اقدامات واشنگتن باعث تشدید ریسک مسابقه تسلیحاتی در منطقه خاورمیانه و بی‌ثباتی منطقه‌ای خواهد شد. از سوی دیگر بیشترین ضرر به ترکیه و دیگر اقتصادهایی وارد خواهد شد که وابسته به نفت ایران هستند.

درعین حال گروهی دیگر از کارشناسان توسعه نیز معتقدند سیاست های یکجانبه گرایانه ترامپ که بیشتر به نفع متحدان منطقه او مانند اسرائیل و عربستان است، باعث میشود که اقتصاد های ضعیف جهان و کشورهای در حال توسعه که نیازمند خرید نفت هستند، از این افزایش قیمت نفت بشدت زیان کنند.

ایالات متحده با این اقدامات خود عملا نه تنها به مردم و اقتصاد ایران لطمه میزند، بلکه به اقتصاد جهان نیز لطمه زده و بیش از همه به کشورهای دارای اقتصاد ضعیف زیان وارد میکند.

تصمیمات اخیر کاخ سفید حتی کشورهای اروپایی را نیز دچار مشکل میکند و باعث میشود تا هزینه خرید انرژی آنها نیز افزایش یافته و عملا رشد اقتصادی آنها را نیز با هزینه های گران به زحمت بیاندازد. متخصصان اقتصاد بین الملل معقتدند آمریکا با توجه به توانایی های اقتصادی خود و تاثیر گذاری بر مبادلات بین المللی عملا بخش بزرگی از اقتصاد را گروگان خود کرده است.

البته نباید فراموش کرد که تا قیمت جهانی نفت گران نشود، نفت شیل تولید آمریکا نیز توجیح اقتصادی نخواهد داشت. بنابراین بخشی از اهداف پشت پرده آمریکا مقرون به صرفه کردن نفت شیل است.

این اقدامات کاخ سفید طی سالهای اخیر باعث شده است تا بسیار از کشورها تلاش کنند برای رهایی از سلطه دلار در مبادلات بین المللی به ارزهای دیگر متوسل شوند. یا با پیوستن به پیمانهای منطقه ای با پول رایج خود و همسایگانشان به تبادلات تجاری اقدام کنند.

ولی زیاده خواهی های اخیر ترامپ و فشارهای بی منطق او بیش از پیش کشورهای جهان را به ایستادگی در مقابل قلدری و خودخواهی ایالات متحده سوق میدهد.

ناظران آگاه بین المللی معقدند تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران و ونزوئلا از یک سو و بروز درگیری و بحران در برخی کشورهای صادرکننده نفت بویژه لیبی، موجب افزایش 40 درصدی بهای نفت در بازارهای جهانی از ابتدای سال جاری میلادی شده است. تحلیل‌گران می‌گویند اجرای تحریم‌های نفتی آمریکا، قیمت های جهانی نفت را در کوتاه‌مدت حداقل 10 دلار دیگر افزایش خواهد داد و به‌راحتی از مرز 80 دلار در هر بشکه عبور خواهد کرد.

اما تصمیمات ترامپ تا سطح مصرف کنندگان خرد را نیز تحت فشار قرار میدهد. بسیاری از کارشناسان مسائل نفتی و مراکز تحقیقات بین المللی معتقدند که فشار حداکثری بر ایران و ونزوئلا استراتژی مناسبی نیست. زیرا باعث افزایش قیمت بنزین و سایر حامل های انرژی در سایر کشورهای جهان خواهد شد.

آمریکا در اواسط آبان ماه 97 (اوایل ماه نوامبر 2018) با هدف جلوگیری از رشد بی‌رویه قیمت نفت، هشت کشور از جمله چین و هند را به مدت شش ماه از اجرای تحریم‌های نفتی علیه ایران معاف کرد و از آنها خواست طی این مهلت شش‌ماهه واردات نفت از ایران را در مقایسه با ماههای قبل کاهش دهند. با این حال چین و هند که به دلایل متعدد تمایل زیادی به واردات نفت دارند، نتوانسته‌اند یا نخواسته‌اند انتظارات دولت ترامپ را در این زمینه برآورده کنند. حتی واردات نفت کشورهای ژاپن، کره جنوبی و ترکیه از ایران نیز بیش از میزان مورد نظر آمریکا بوده است. علت این امر کیفیت نفت ایران و تنظیم پالایشگاه های این کشورهای با نفت دریافتی است.

در عین حال «وندی شرمن» معاون سابق وزارت امور خارجه آمریکا و سرپرست تیم مذاکره‌کننده این کشور در جریان مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 که به برجام منجر شد، گفته است: هدف به صفر رساندن صادرات نفت ایران، معایب بالقوه زیادی دارد. اما دولت ترامپ نباید اقتصاد جهان را دچار مشکلات عدید کند. شما نباید قیمت نفت را به ارقام نجومی برسانید.

این نکته زمانی بیشتر قابل توجه خواهد بود که بدانیم در شرایطی کنونی سرعت رشد اقتصادی حتی در بسیاری از کشورهای پیشرفته و تأثیرگذار جهان رو به کاهش بوده است. برخی اقتصاددان حتی بروز رکود در آینده‌ای نزدیک را برای اقتصاد جهانی پیش‌بینی می‌کنند، توقف یا کاهش صادرات نفت از ایران و ونزوئلا می‌تواند منجر به افزایش قیمت نفت شده و بر مشکلات رکود و عدم رشد اقتصاد جهانی اضافه کند. و البته مسوول تشدید همه این مشکلات ترامپ و همفکران او خواهند بود.