یادداشت؛

آنچه می‌تواند دیدارترامپ-روحانی را ممکن سازد

| بین الملل | عمومی

۱۳۹۸/۰۶/۲۳

۰۹:۲۵:۵۲

| کد خبر: ۸۹۷۲۴۱

آنچه می‌تواند دیدارترامپ-روحانی را ممکن سازد

سید حسین موسویان- کارشناس امور بین الملل

برجام در جولای 2015 بین ایران و قدرتهای جهانی(شامل آمریکا، آلمان، انگلیس، فرانسه، روسیه و چین) توافق شد. طبق تاییدات مکرر آژانس بین المللی انرژی اتمی، ایران بیش از سه سال برجام را بطور کامل اجرا کرد در حالیکه با کمال تعجب، کشورهای امضا کننده گروه 1+5 یا ناقص اجرا کردند و یا تسلیم زورگویی‌های آمریکا شدند.

عدم بهره مندی ایران از منافع اقتصادی برجام موجب ناامیدی ایران شد و لذا اعلام کرد که به تدریج برجام را ترک می کند و هرزمان سایر امضا کنندگان بدان برگردند، به اجرای کامل آن بازخواهد گشت. با ادامه این روند، پیش بینی می شود تا پایان دوره اول ریاست جمهوری ترامپ، آمریکا سیاست " فشار حداکثری" را تکمیل و ایران نیز بطور کامل از برجام خارج خواهد شد.

این بن بست سه عامل مهم دارد. اول اینکه ترامپ خواستار گفتگو و معامله مستقیم با ایران است و برای رسیدن به این آرزو، سیاست تحریم ها و فشارها را اتخاذ کرده است. منتهی او خود عملا با خروج از برجام، میز مذاکره را ترک کرد. بعد هم با تحریم مقام معظم رهبری و وزیر خارجه ایران و تعیین سپاه پاسداران ایران بعنوان سازمان تروریستی، شانس هر گفتگویی را نابود کرد.

دوم اینکه کارگزاران اصلی او یعنی جان بولتون مشاور امنیت ملی برکنار شده و پمپئو وزیر خارجه سیاست تغییر رژیم را بطور فعال دنبال کردند.

عامل سوم هم این که نتانیاهو نخست وزیر اسراییل به دنبال کشاندن آمریکا به جنگ با ایران بوده است. او هفته قبل مجدد مدعی شد که ایران مخفیانه دنبال ساخت بمب هسته ای بوده است.

ادعاهای بی پایه

نتانیاهو درکتاب سال 1995 خود بنام "مبارزه با تروریسم" مدعی شد که ایران سه تا پنج سال دیگر به بمب هسته ای دست خواهد یافت. او در اوائل سالهای 2000با جعل اسناد و مدارک، آمریکا را قانع کرد که صدام دارای سلاح های کشتار جمعی است و بدین ترتیب آمریکا را ودار به حمله نظامی به عراق کرد. نتانیاهو همچنین نقش اساسی در تحریک آمریکا برای حمله و گرفتارکردن آمریکا درگرداب افغانستان داشت.

در وضعیت فعلی، دو احتمال جدی وجود دارد. اول اینکه ترامپ به برجام برنخواهد گشت. دوم اینکه ایران هم برجام را یکطرفه ادامه نخواهد داد.

برجام جامع ترین سند تاریخ عدم اشاعه بمب هسته ای است. درعین حال پاداش ایران برای اجرای حداکثر شفافیت و بازرسی و محدودیت در تاریخ هسته ای، گسترده ترین و بیرحمانه ترین تحریم های آمریکا بود. علیرغم اینکه آژانس بین المللی انرژی اتمی هم مکررصلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران را تایید کرده، دولت آمریکا همچنان ایران را درمورد بمب هسته ای متهم می کند. بنابراین آمریکا، اعتبار آژانس بین المللی انرژی اتمی را نیز از بین برده است.

اما سوال این است اکنون که ترامپ جان بولتون، مشاور امنیت ملی جنگ طلب خود را اخراج کرده است، آیا شانسی برای خروج از بن بست فعلی بحران روابط آمریکا و ایران وجود دارد؟ نکته کلیدی این است که ترامپ گفتگو و معامله مستقیم با ایران می خواهد، تاکید می کند که برجام فاجعه است و تنها خواستار این است که ایران بمب هسته ای نداشته باشد، و لذا توافق جدید هسته ای با ایران می خواهد. اما واقعیت این است که آمریکا برجام را نابود کرده و قدرت های جهانی هم توان احیای آن را ندارند.

یک معامله بهتر

اگر ترامپ بدنبال یک معامله ای است که موضوع هسته ای و منطقه را دربرگیرد، می تواند از برقراری یک سیستم همکاری جمعی در منطقه خلیج فارس بین هشت کشور: ایران، عربستان، عراق، امارات، کویت، عمان، قطر و بحرین حمایت کند، سیستمی که درقالب آن، کشورهای مذکور در برای صلح و ثبات منطقه و مقابله با تروریسم همکاری جمعی داشته باشند و به عاری سازی منطقه از سلاح های کشتار جمعی و هسته ای متعهد باشند. برای چنین ابتکاری، ترامپ باید از رئیس جمهور ایران، سران کشورهای خلیج فارس وسران کشورهای عضو دائم شورای امنیت دعوت بعمل بیاورد.

اما اگر ترامپ دنبال یک معامله دوجانبه هست، باز هم شانس وجود دارد اگر آمریکا به قوانین بین المللی در موضوع هسته ای احترام بگذارد.

قدم بعدی

دراین صورت، ایران بجای سیاست فعلی"خروج گام به گام از برجام"، باید بلادرنگ از برجام خارج شده و همزمان عضویت خود در معاهده عدم اشاعه هسته ای (ان پی تی) را به تعلیق درآورده و سپس با ترامپ در مورد یک معامله "حقوق هسته ای دربرابر تعهدات هسته ای" درچهارچوب معاهده ان پی تی وارد مذاکره مستقیم شود.

نتیجه این مذاکرات هم باید این باشد که آمریکا تمام تحریم های مرتبط با موضوع هسته ای را لغو کند و متقابلا ایران تمام تعهدات هسته ای درچهارچوب "ان پی تی" را بپذیرد.