زینال‌زاده: اجرای گردشگری معدنی در ایران متولی ندارد/ معادن متروک می‌توانند تبدیل به منابع درآمدی شوند/ ۲۰ معدن پتانسیل اجرای گردشگری معدنی دارند

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری برنا؛ در ایران گردشگری معدنی تا یک طرح پژوهشی پیش رفته که در سامانه معاونت فناوری ریاست جمهوری ثبت شده است. این پدیده هنوز در کشور متولی منحصر به خود را ندارد، اما اگر عملیاتی شود، با توجه به پتانسیلی که در ایران برای پیاده‌سازی این طرح وجود دارد، معادن متروک و فعال می‌تواند به عنوان جاذبه‌های گردشگری منبع ایجاد اشتغال و درآمد باشد.

«آیدین زینال‌زاده»، کارشناس معدن در وزارت صنعت، معدن و تجارت و مجری طرح گردشگری معدن، است. او در این باره به خبرنگار برنا توضیح می دهد: ایران کشوری باستانی است که همزمان از شمار بالای معادن فعال و غیرفعال برخوردار است. اما در زمینه گردشگری معدنی، می‌توانیم بگوییم هیچ کاری در کشور صورت نگرفته است. معادن متروک و فعال کنونی اگر به سایت‌های گردشگری تبدیل شوند، می‌توانند تبدیل به منابع درآمدی شوند که گاه این درآمد از درآمد فروش مواد معدنی استخراج شده از معدن، بیشتر است. علاوه بر این معادن متروک آسیب‌های زیست محیطی به باور می آورند که با تبدیل آنها به یک جاذبه گردشگری، دیگر آسیب‌زا نیستند.

او در پاسخ به این سوال که یک معدن چه جذابیتی برای گردشگر می‌تواند داشته باشد، پاسخ داد: معادن فعال بزرگ‌مقیاس چه روباز باشند و زیرزمینی به دلیل عظمت پروژه و ماشین‌آلات غول‌آسا و همچنین پدیده‌های زمین‌شناسی می‌تواند جذابیت بیافرینند. به طور مثال معدن زیرزمینی نخلک در استان اصفهان حدود 2هزار سال قدمت دارد و در محل معدن آثار باستانی قرار گرفته که پیشینه آن به دوران ساسانی برمی‌گردد. در کنار چنین جذابیت‌های صنعتی، طبیعی و تاریخی، سفر به عمق 230متری زمین اتفاقی است که تنها می‌توانید در این معدن زیرزمینی تجربه کنید.

زینال‌زاده ادامه می دهد: همچنین در گرمسار معادن زیرزمینی نمک بسیار بزرگی قرار دارد که از پتانسیل خوبی برای جذب گردشگر برخوردارند. همچنین پیرترین معدن فعال جهان در ایران قرار دارد، معدن فیروزه نیشابور که پیشینه آن به حدود 6هزار و300 سال می‌رسد.

مجری طرح گردشگری معدن ایران در تشریح پیشرفت گردشگری معدنی در جهان توضیح می‌دهد: گردشگری معدنی در شماری از کشورهای دنیا مرسوم است و معادنی به عنوان جاذبه گردشگری سالانه پذیرای هزاران نفر هستند. نمونه بارز این پدیده معدن زیرزمینی نمک ویلیچیکا در لهستان است که هم اکنون نیز استخراج می‌شود اما در بخش‌های متروک، ساختار زمین‌شناسی، آنچه که از معدنکاری در تونل‌ها باقی مانده و آنچه که مانند مجسمه‌های نمکی، کلیسا، سالن آمفی تئاتر و... ساخته شده، به جذب حدود 1میلیون گردشگر در سال انجامیده است. در این معدن، درآمد گردشگری از درآمد معدنکاری بالاتر است. نمونه دیگر یک معدن متروک سنگ تزئینی در کشور سوئد است که به آمفی تئاتر تبدیل شده و یا در پرتغال یک معدن سنگ تزئینی به استادیوم فوتبال تغییر کاربری داده است.  

او درباره موانع موجود بر سر راه این طرح در ایران گفت: مهم‌ترین مانعی که در کشور بر سر راه گردشگری معدنی وجود دارد این است که این امر متولی ندارد و این رویه، کار را سخت می‌کند. در سال گذشته من طرح گردشگری معدن را به عنوان یک طرح پژوهشی مطرح کردم و این طرح در سامانه معاونت فناوری ریاست جمهوری ثبت شد و در حال حاضر با موانعی چون، نبود بودجه رو‌به‌رو است. در این طرح 20 معدن معرفی شد که پتانسیل اجرای گردشگری معدنی در آنها وجود دارد.

او می‌افزاید: گردشگری معدنی در ایران تنها در حد یک ایده باقی مانده که البته از پتانسیل خوبی برای اجرایی شدن برخوردار است اما سازوکار اجرایی فراهم نیامده است. تنها نمونه موفق از تبدیل معدن متروک به جاذبه گردشگری در ایران در شهر گلپایگان اتفاق افتاده که در آن، یک معدن سنگ تزئینی با خوشفکری شهرداری گلپایگان تبدیل به یک پارک جنگلی به نام همین شهر شده است.