تصویب طرح بازآفرینی خیابان فداییان اسلام مهم ترین تصمیم کمیسیون ماده ۵ در سال ۹۹ / تعیین تکلیف عرصه ۵۳۷ هکتاری محدوده جنوبی شهر تهران و شمال ری پس از فریز ده‌ها ساله

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران با اعلام خبر تصویب طرح بازآفرینی محدوده 537 هکتاری خیابان فداییان اسلام در کمیسیون ماده 5  گفت: رویکرد بازآفرینی شهری،‌دیدگاهی جامع و یکپارچه و بدنبال حل مشکلات و توسعه مجدد نواحی و محدوده های دارای بافت فرسوده و عرصه های ناکارآمد است و در بلند مدت نیز موجبات توسعه پایدار و بهبود وضعیت اقتصادی، کالبدی و اجتماعی را فراهم می کند.

او تصریح کرد: از آنجایی که محدوده خیابان فداییان اسلام، یکی از عرصه های بشدت ناکارآمد و رها شده تهران طی دهه های گذشته بوده و در طرح جامع نیز به عنوان محدوده نیازمند تهیه طرح موضعی و ایجاد پهنه تجارت جهانی مشخص شده است، توسعه عرصه های ناکارآمد و رها شده به عنوان رویکردکلان این طرح بازآفرینی شهری، در نظر گرفته شده است.

سالاری ادامه داد: محدوده های جنوبی شهر تهران در محدوده طرح تفصیلی شهر از منتهی الیه جنوب غربی تا منتهی الیه جنوب شرقی در طرح جامع شهر تهران به عنوان عرصه های تجارت جهانی و در طرح تفصیلی شهر تهران به عنوان "s"  های ویژه تعیین تکلیف شده اند که محدوده طرح بازآفرینی خیابان فداییان اسلام به مساحت 537 هکتار نیز در همین محدوده قرار دارد.

این عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه محدوده این طرح، بخشی از مناطق 12، 15، 16و20 را در برمی گیرد، اظهار داشت: 7/126 هکتار از این طرح در  منطقه 15 یعنی بخش شرقی خیابان فداییان اسلام، 5/188 در منطقه 16 یعنی بخش غربی خیابان فداییان اسلام، 18 هکتار در منطقه 12 و بخش شمال میدان شوش و 4/203 هکتار در منطقه 20 که در دو طرف فداییان اسلام حدفاصل بزرگراه آزادگان تابزرگراه بسیج قرار گرفته است و 3/5 کیلومتر از خیابان فداییان را در بر می گیرد.

سالاری افزود: خیابان فداییان اسلام به واسطه استقرار در حدفاصل تهران تاریخی و شهر ری از محورهای بسیار مهم شهر تهران محسوب می شود. در ابتدا حاشیه این خیابان محل استقرار بخشی از صنایع تولیدی مصالح ساختمانی یعنی کوره های آجرپزی بوده که در مراحل بعدی توسعه شهر به مکانی برای کار و فعالیت  و صنعت تبدیل شده  است، این محدوده بخشی از 13 محله باغ آذری، کوثر، شوش، مظاهری، مطهری، بعثت، کیان شهر جنوبی و شمالی، شهادت، دولت آباد، علی آباد جنوبی و جوانمرد قصاب را نیز در بر می گیرد.

پیوند محور تاریخی تهران و ری

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران با اشاره به پیشینه تاریخی محور فداییان اسلام گفت: در دوران قاجار دو راه اصلی و یک راه فرعی بین تهران و قصبه ری وجود داشت که اصلی ترین آن خط مستقیمی بود که از دروازه شاه عبدالعظیم شروع می شد، یعنی مسیر فعلی خیابان فداییان که از میدان شوش آغاز می شود و تا میدان شهر ری ادامه می یابد. راه اصلی دوم موسوم به راه چشمه علی یا جاده نو و راه فرعی به نام جوانمرد قصاب است که طبق اسناد و نقشه های تاریخی، مسیر مستقیم تهران و ری به نام جاده "ری" نامیده می شد. تا اینکه در دهه 1340 شمسی نام این خیابان به سپهبد رزم آرا و بعد از انقلاب اسلامی به فداییان اسلام تغییر یافت.

او ادامه داد: نخستین راه آهن ایران نیز در زمان ناصرالدین شاه قاجار  بین تهران و ری در مسیری به طول 7/8 کیلومتر به موازات خیابان ری احداث و در سال 1305 افتتاح شد. این مسیر در ابتدا مسیر ماشین دودی و جاده سوم شهر ری نامیده می شد که بعدها به شهرزاد و بعد از انقلاب اسلامی به نام شهید بروجردی تغییر کرد.

سالاری با اشاره به اینکه خیابان فداییان اسلام در طول تاریخ،‌ محور شکل گیری صنعت در ایران و شهر تهران بوده است، گفت:  اکنون کارخانه هایی مانند چیت ری، چیت ممتاز ،چرم مخزنی، چرم امید و چرم زوک که از نیمه دوم دهه  1320 به بعد شکل گرفته اند، در پیرامون این خیابان قرار دارند.

او اضافه کرد: در حال حاضر محدوده طرح خیابان فداییان اسلام، دارای انواع مختلفی از کاربری ها است که بخش غالب آن ها مربوط به انبارها و کارگاه های  صنعتی خرد قدیمی و بعضا رها شده است. کاربری های انبار،  انبارکارگاهی، کارگاه ها و زمین های بایر در مجموع 49 درصد کل کاربری های محدوده موجود طرح را تشکیل می دهند و سهم کاربری مسکونی موجود در این محدوده بسیار اندک و حدود 3/7 درصد کل کاربری است. مجموع کاربری های خدماتی شامل آموزشی، درمانی، مذهبی، تاسیسات و فضای سبز نیز روی هم رفته 14 درصد است.

رئیس کمیسیون شهرساز و معماری شورای شهر تهران با اشاره به موقعیت کلیدی و راهبردی محدوده طرح خیابان فداییان اسلام بیان کرد: ایستگاه مرکزی راه آهن تهران و پایانه جنوب در نزدیکی محدوده طرح، امکانات حمل و نقل کالا و مسافر را تسهیل می کند. بازار تهران با طیف وسیعی از فعالیت ها که در مقیاس محلی، منطقه ای، فرامنطقه ای و ملی عمل می کنند، در شمال محدوده طرح و در ارتباط نزدیک با آن، موجب تقویت و رونق فعالیت های اقتصادی و تجاری در این محدوده می شوند و همچنین وجود فضاهای سبز وسیع مانند بوستان بعثت و بوستان ابریشم از دیگر ویژگی های این محدوده است.

نبود امنیت بدنبال کاهش کاربری مسکونی

سالاری در خصوص مسائل و مشکلات فعلی خیابان فداییان اسلام گفت: وجود فعالیت های ناسازگار شهری، عدم سرزندگی و پویایی و نبود امنیت نسبی بدلیل سطح اندک کاربری مسکونی، فقدان تنوع عملکردی در محدوده طرح، آشفتگی سیما و منظر شهری، فقدان نشانه های شاخص، عدم خوانایی مطلوب فضاها و مکان ها، تردد ماشین آلات سنگین و حمل بار در شب و وسائط نقلیه سبک در روز، وجود انواع آسیب های اجتماعی و شکل گیری فضاهای ناامن و بی دفاع شهری، کمبود حمل و نقل همگانی و دشواری دسترسی به ایستگاه های مترو و عدم استفاده و بهره برداری از حقوق مالکانه شهروندان بدلیل فریز بودن بخش غالب محدوده از مشکلات شاخص این محدوده است.

او ادامه داد: این محدود 537 هکتاری ده ها سال است که بلاتکلیف مانده و فریز شده است و عملا مالکین خصوصی و دولتی این محدوده نمی توانند هیچگونه اقدامی را در راستای ساخت و ساز و تبدیل به احسن و خارج کردن این محدوده از وضعیت ناهنجار فعلی انجام دهند.

سالاری افزود: طبق سرشماری رسمی نفوس و مسکن،‌ جمعیت ساکن این محدوده 29740 نفر در سال 85 بوده است که این جمعیت در سال 95 به 2574 نفر کاهش پیدا کرده است لذا نرخ رشد جمعیت در این محدوده به دلیل وجود کاربری های نامتجانس و مزاحم منفی بوده است.

رئیس کمیسیون شهرساز و معماری شورای شهر تهران گفت:‌ مدیریت شهری دوره پنجم برای اولین بار در یک تصمیم اساسی، با کمک اعضای کمیسیون ماده 5 تصمیم گرفت تا در راستای اجرایی و عملیاتی کردن طرح های موضعی تکلیف شده در طرح جامع و طرح تفصیلی نسبت به تعیین تکلیف این محدوده اقدام کند.

او تصریح کرد: براساس سند ملی و راهبردی احیاء، بهسازی، نوسازی و توانمندسازی بافت های فرسوده و ناکارآمد، مصوب سال 93،‌ هدف از فرایند بازآفرینی پایدار شهری، حفظ حقوق شهروندی، ارتقا کیفیت زندگی، بازیابی هویت شهری  و اعمال حکمروایی محلی و مدیریت یکپارچه و ایجاد وحدت رویه بین کلیه عوامل مرتبط در سطوح ملی و محلی با رویکرد ضوابط شهرسازی و رویکرد ایرانی - اسلامی است که با توجه به دو سطحی بودن طرح، این اهداف، قابل پیگیری جدی است.

ایجاد محور جدید کار و فعالیت

سالاری تبدیل محور فداییان اسلام  به خیابانی سرزنده، فعال و خیابانی کامل به عنوان پیوند دهنده مرکز تاریخی شهر تهران با مرکز تاریخی شهر ری، ایجاد محور جدید کار و فعالیت در شهر تهران و پشتیبان بازار و عرصه ای نوآور و رقابت پذیر با حضور کسب و کار های نوین، هویت بخشی به خیابان و تجدید حیات اقتصادی و اجتماعی این محدوده، یکپارچکی خیابان و پیوند آن با استخوان بندی شهر تهران، هدایت و جذب سرمایه و سرمایه گذاران در محدوده و ایجاد اشتغال، فراهم نمودن فرصت های سکونت، تفریح و فراغت، تزریق سکونت و ارتقاء کیفیت زندگی ساکنان محدوده طرح و خارج کردن این محدوده از فضای بی دفاع شهری، تسهیل دسترسی شهروندان به فضاهای همگانی دلپذیر و مراکز کار و فعالیت و عناصر میراثی و تاریخی و ایجاد محیطی با اولویت پیاده را ازجمله مهم ترین ماموریت این طرح بازآفرینی اعلام کرد.

تغییر پهنه در طرح تفصیلی

رئیس کمیسیون شهرساز و معماری شورای شهر تهران با بیان اینکه درفرایند تدوین طرح بازآفرینی فداییان تغییراتی در پهنه های طرح تفصیلی داده شد، در خصوص دلایل تغییر در پهنه ها گفت: الزامات و رویکرد مدیریت شهری به منظور شکل گیری خیابان کامل، ایجاد منظر شهری یکپارچه  و مطلوب با تعریف پهنه و ضوابط مناسب در اطراف خیابان فداییان اسلام، در نظر گرفتن شرایط محلی و انطباق با کاربری موجود، حقوق مکتسبه و توافقات رسمی صورت گرفته، توجه به رویکرد اختلاط کاربری برای ایجاد تنوع و جذابیت فضایی و هدایت جریان سرمایه گذاری به این محدوده، تزریق سکونت به محدوده برای تحقق سرزندگی و امنیت حیات شبانه، ایجاد لجستیک پارک برای ساماندهی و تسهیل حمل و نقل کالا و حفظ و بهره برداری از میراث صنعتی در غالب کسب و کارهای جدید از جمله دلایل تغییر پهنه در محدوده اجرای طرح بازآفرینی خیابان فداییان اسلام به شمار می رود.

سالاری ادامه داد: جمعیت فعلی ساکن در محدوده خیابان فداییان اسلام 25746 نفر است که پیش بینی شده با تغییر پهنه ها در این محدوده و ایجاد سرزندگی شهری جمعیت ساکن به 41400 نفر افزایش پیدا کند.

بهره گیری از سازوکار بانک زمین

او اضافه کرد: بهره گیری از سازوکار بانک زمین و TDR به عنوان یکی از محورهای ضروری برای تحقق اهداف،‌در فرایند تدوین و تصویب طرح بازآفرینی خیابان فداییان اسلام در نظر گرفته شده و به این منظور کمیته ای تحت عنوان کمیته توسعه و عمران طرح بازآفرینی خیابان فداییان اسلام که به نوعی سازمان اجرایی این طرح است،‌تشکیل می شود.

این عضو شورای شهر تهران تصویب طرح باز آفرینی خیابان فداییان اسلام را یکی از مهم ترین تصمیمات کمیسیون ماده 5 در سال 99 دانست و گفت: مطالعات جامعی با محوریت و راهبری سازمان نوسازی و معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران در خصوص تدوین طرح بازآفرینی محدوده خیابان فداییان انجام و همه ابعاد بازآفرینی در این طرح  دیده شده است و با اجرایی شدن آن املاک فریز شده در این محدوده وسیع بعد از چندین دهه بلاتکلیفی، تعیین تکلیف می شوند.

سالاری با تقدیر از اهتمام شهردار تهران در انجام این مهم افزود: با توجه به گستردگی این محدوده علی رغم اینکه طرح در کارگروه فنی و جلسه کمیسیون ماده 5 به تصویب رسیده است اما بنابر درخواست دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری کشور، مقرر شد طرح مذکور در آینده نزدیک در دبیرخانه و شورای عالی شهرسازی و معماری مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد و نهایتا در جلسه شورای عالی شهرسازی و معماری به تصویب نهایی برای ابلاغ به مناطق مربوطه و لحاظ کردن در طرح تفصیلی شهر تهران برسد.