زندان یا مجازات های اجتماعی؟!

به گزارش برنا؛ برابر قانون مجازات اسلامی تمامی جرایم، مشخص شده و در قانون آمده است و با تعریف واضح از مفهوم جرم می گوید هر فعل یا ترک فعلی که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است، جرم می باشد.

جرایمی که در قانون ذکر شده است شامل کلاهبرداری، سرقت، ضرب و جرح، تهدید، صدور چک بلا محل، غصب عناوین، تخریب اموال و ... این جرایم در قانون احصا و شمارش شده است و اگر کسی مرتکب این اعمال شود برابر قانون مجرم شناخته می شود و قانونگذار برای آن مجازات هایی متناسب در نظرگرفته است که در حال حاضر زندان شاید یکی از رایج ترین مجازات هایی است که در کشور ما برای مجرمان و محکومان اعمال و اجرا می شود.

در حقیقت باید آزادی برخی افراد (مجرمان) را محدود و محصور کرد تا این افراد آزادی دیگر افراد جامعه را مختل نکنند ولی نباید فراموش کرد که هستند کسانی که به دلیل موضوعاتی همچون مهریه، بدهی مالی، تصادفات غیر عمد و ... در زندان به سر می برند که این موضوع نه تنها نمی تواند موجب متنبه شدن این افراد شود بلکه تجربه زندان و خوردن مهر زندان در رزومه یک فرد می تواند تاثیر نامطلوبی را در سرنوشت و مناسبات اجتماعی و آینده آن فرد داشته باشد.

زندان محیطی برای محدود کردن و محبوس کردن مجرمان و متخلفان با هدف متنبه کردن آنها می باشد،که اگر این گونه باشد و این موضوع موجب بیداری آنها و برگشتن از اشتباهات گذشته شود می توان اذعان داشت که راهکاری مناسب برای برگرداندن مجرمان به آغوش خانواده و جامعه خود می باشد.

باید دید آیا زندان می تواند محل مناسبی برای تنبیه همه نوع مجرم و در همه سطوح مختلف جرم باشد یا اینکه لازم است در این زمینه تفکیک لازم آنجام شود و تلاش کرد تا برخی مجرمان ایام محکومیت خود را به نوعی دیگر بگذرانند و در واقع به نوعی، در این زمینه استفاده از مجازات های جایگزین می تواند تاثیر گذار باشد. چرا که زندان علیرغم همه تلاش های صورت گرفته چندان محل مناسبی نبوده و در واقع شریط لازم برای به قهقرا رفتن در  این مکان وجود دارد کما اینکه هستند کسانیکه علیرغم بارها محکومیت بازهم پس از رها شدن مرتکب جرایم بعدی شده و دوباره به زندان برگشت داده شده اند که همین موضوع می تواند نشان دهنده عدم تاثیرگذار بودن این نوع تنبیه باشد.

استفاده از مجازات های جایگزین می تواند تاثیرات بسیاری را در پی داشته باشد ضمن اینکه این گونه موارد می تواند موجب ندامت و پشیمانی محکومان شده، بلکه مانع از به قهقرا رفتن آنها نیز بشود. به عنوان مثال می توان نظافت یک محله را به عنوان مجازات تعیین کرد.

می توان با توجه به نوع جرم و تخلف صورت گرفته مجازات های جایگزین متناسب در نظر گرفت انجام کارهایی مثل رُفت و روب جداول و معابر شهری، هرس درختان، نگهبان شب محله ها و معابر و ... برای مدت زمانی مشخص که این موضوع علاوه بر جنبه تنبهی و بازدارنده ای که خواهد داشت قطعا در ساخت شخصیت و تغییر تفکر فرد نسبت به جرم موثر خواهد بود.

این مسئله می تواند تا حد زیادی مانع از افزایش تعداد زندانیان شده و از سوی دیگر محکومان جرایم غیرعمد می توانند در مجازات های جایگزین مفید فایده قرار بگیرند و علاوه بر انجام خدمات تعیین شده از نظارت، کنترل و حمایت های معنوی خانواده و بستگان خود نیز بهره مند شوند.

چرا که به نظر می رسد که تحمل دوران حبس در زندان در مواردی می تواند موجب شود فرد زندانی با مجرمان دیگر آشنا شده و از تجربه های آنها بهره مند شده و در نهایت کار کشته تر و حرفه ای تر از قبل جرایم بزرگ تری را مرتکب شود.

امروزه با بهره مندی از فن آوری های نوین می توان با راهبرد زندان زدایی با بهره گیری از دستبند یا پابندهای الکترونیکی به راحتی تردد مجرمان را رصد کرد و در نهایت با چنین راهکارهایی زندان را آخرین راهکار تنبیهی برای مجرمان در نظر گرفت چرا که بدون شک، صرف محصور کردن نمی تواند موجبات تنبیه مجرمان را فراهم سازد بلکه لازم است با استفاده از شیوه های نوین تلاش نماییم که تنبیهات اعمال شده اثرگذار باشند هر چند که باید با مجرمان جانی و کسانی که امنیت و آرامش مردم را خدشه دار می کنند با شدت و حدت برخورد شود.

سرهنگ علی صباحی، رئیس اداره اطلاع رسانی پلیس تهران بزرگ