دو نسخه نویافته از فرهنگ «لب اللغة» پیدا شد

به گزارش برنا، حمزه مرادی بهرام فهرست نویس نسخ خطی سازمان اسناد و کتابخانه ملی در تشریح جزئیات این خبر گفت: دو نسخه از فرهنگ «لُب اللغة» که از نسخه‌های کمیاب است، به عنوان آثار نویافته در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نگهداری می‌شود.

وی ادامه داد: این نسخ کمیاب از آثار دوره صفوی و نوشته محمود بن محمدامین لاهیجی (قرن ۱۱ و ۱۲قمری) است. از زندگی نویسنده اطلاع دقیقی در دست نیست. در فرهنگ «لب اللغة» علاوه بر کلمات فارسی و عربی،‌ از واژه‌های ترکی، هندی، رومی، پهلوی و گیلکی نیز استفاده شده است.

مرادی بهرام که نامزد سی و هشتمین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شده بود در توضیح جزئیات این نسخ کمیاب فرهنگ «لُب اللغة» گفت: این نسخ شامل حدود ۵۲۰۰ واژه فارسی و عربی، در ۲۸ باب است که بر اساس حروف تهجی تنظیم شده است. نویسنده این کتاب را در سال ۱۰۹۸ هجری قمری به پایان رسانده و آن را به نام شاه سلیمان صفوی نگاشته است. این اثر در کتابخانه‌های ایران اندک است بر اساس اطلاعات موجود یک نسخه در کتابخانه دانشگاه تهران، یک نسخه در کتابخانه مجلس شورای اسلامی نگهداری می‌شود.

وی در تشریح جزئیات نسخه‌شناسی این دو نسخه در کتابخانه ملی گفت: نخستین نسخه با شماره بازیابی ۳۴۹۰۲ در ۲۶۳ برگ با قطع بیاضی و به خط نستعلیق خوش است که به تاریخ کتابت تقریبی سده ۱۲ هجری است.

مرادی بهرام افزود: کتاب فاقد دیباچه است و فقط به متن اصلی کتاب پرداخته شده است. اصل نسخه دارای دیباچه مفصلی است که نویسنده در آن ابتدا خود را معرفی و متذکر می‌شود که تألیف این اثر را در ابتدای سلطنت شاه سلیمان صفوی با مطالعه کتب لغت دیگر آغاز کرده و پس از نزدیک به ۲۱ سال آن را به انجام رسانده است.

وی ادامه داد: دومین نسخه نیز با شماره بازیابی ۳۴۹۱۸ در ۲۱۰ برگ است که به تاریخ کتابت تقریبی سده ۱۳ هجری است. البته متذکر می‌شوم که نسخه اقدم این اثر مربوط به کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران است زیرا در زمان حیات مؤلف کتابت شده و دارای حواشی به دست‌خط مؤلف است.

این فهر ست نویس اظهار داشت: از ویژگی‌های نسخه کمیاب فرهنگ «لب اللغة» وجود شواهد شعری، نثری و ضرب‌المثل‌های فارسی و عربی است، به طوری که در آن ۸۸ بیت، ۱۵ مصرع از ۲۱ شاعر به عنوان شاهد مثال آورده است. بیشتر این شاعران مربوط به سده‌های ششم و هفتم هجری است.

مرادی بهرام افزود: همچنین در این نسخه، از 10 نویسنده، مورخ، فیلسوف، پزشک و عارف نظیر ابن‌سینا، مولانا قطب‌الدین، صدرالدین شیرازی و محقق دوانی نام برده شده و از کتاب‌ها و آثار آنها به عنوان شاهد مثال ذکر شده است.

وی عنوان کرد: ویژگی مهم دیگر این اثرعلاوه بر کلمات فارسی و عربی وجود واژه‌های ترکی، هندی، رومی، پهلوی و گیلکی است که با بررسی اصل و ریشه لغات می‌توان رد پایی از دیگر زبان‌ها و لهجه‌های مختلف در این اثر به دست آورد.

مرادی بهرام خاطرنشان کرد: وجود چنین ویژگی‌های خاصی در این اثر، تصحیح انتقادی آن را ایجاب می‌کند که انشاءالله تصحیح و چاپ آن به زودی از سوی ناشری معتبر انجام خواهد شد.