عدالت آموزشی زمینه را برای دستیابی به عدالت اجتماعی فراهم می‌کند

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛  نشست «عدالت آموزشی و تحقق آن با مشارکت ناشران و کتاب‌های آموزشی»، از سلسله نشست‌های دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران، چهارشنبه (6 بهمن‌ماه 1400) با حضور امین آصفی (مدیرمسئول انجمن فرهنگی ناشران آموزشی) و دبیری وحید تمنا (رئیس هیأت مدیره انجمن فرهنگی ناشران آموزشی) برگزار شد.

عدالت آموزشی؛ دسترسی همگان به آموزش با کیفیت

امین آصفی در این نشست، با اشاره به مفهوم و تعاریف مختلف عدالت بیان کرد: برای عدالت تعریف‌های مختلفی وجود دارد. اهالی اندیشه در حوزه‌های مختلف، تلاش زیادی درباره مفهوم عدالت داشته‌اند. آن‌ها از زوایای گوناگون به این موضوع پرداخته و از نظر تعریف واژگانی و هم از لحاظ تعریف مفهومی و تعیین مصادیق، راهکار‌ها و روش‌های تحقق آن تحقیقات گسترده‌ای داشته‌اند.

وی ادامه داد: در واقع یکی از دعوا‌های جدی مصلحان جامعه بحث دستیابی به عدالت بوده است. فارغ از این مطالعات و تحقیقات با موضوع عدالت، در شرایط فعلی یک تعریف کاربردی که بتوان در حوزه آموزش و پرورش ارائه داد، تعادل و توازن فرصت‌های یادگیری است. هر دانش‌آموز متناسب با ظرفیتی که دارد باید فرصت یادگیری داشته باشد و تا جایی که فرصت و استعداد او اقتضا می‌کند، باید رشد کند. اگر چنین شرایطی را برای جامعه به‌وجود بیاوریم، در واقع به رعایت اصل عدالت وفادار بوده‌ایم و آن را تعمیم داده‌ایم.

مدیرمسئول انجمن فرهنگی ناشران آموزشی، گفت: بحث عدالت آموزشی، بحث مهمی است که در سند تحول نیز یکی از راهبرد‌های اصلی را به خود اختصاص داده و درباره راهکار‌های رسیدن به آن شرح و بسط فراوانی شده است. مقدمه‌ای که در اسناد بالادستی و طرح‌های کلان این عرصه به آن اشاره شده اینطور می‌گوید که در واقع یکی از شرایط لازم برای یک جامعه متعالی، پویا و توسعه‌یافته، دستیابی به عدالت، هم به معنای عام آن و هم به معنای خاص آن است. در واقع متصدیان امر بر این باورند که این عدالت آموزشی است که زمینه را برای دستیابی به عدالت اجتماعی فراهم می‌کند. پس عدالت آموزشی نخستین و مهم‌ترین اولویت در میان مسائل است. اگر مسئولان نتوانند آن را تعمیم دهد، قطعا شکاف طبقاتی و فاصله طبقاتی زیاد خواهد شد و نارضایتی و نابهنجاری در سیستم به‌وجود خواهد آمد. بنابراین هرچه این پدیده بیشتر تعمیم پیدا کند و برای گسترش و بسط آن هم‌اندیشی شود، قطعا به پایداری اجتماع کمک خواهد شد و جامعه پیشرفت و توسعه پیدا خواهد کرد.

آصفی افزود: عدالت آموزشی ایجاد فرصت‌های لازم برای برخورداری تمام افراد لازم‌التعلیم کشور از آموزش و پرورش باکیفیت و متناسب با استعداد‌ها و نیاز‌های فردی و اجتماعی است، به‌گونه‌ای که از حق هیچ‌یک به نفع دیگری استفاده نشود. این یک تعریف استاندارد از عدالت آموزشی است. اما در کشور ما اتفاق دیگری می‌افتد، یعنی اگر ما بتوانیم تمام دانش‌آموزان لازم‌التعلیم را از سن شش سالگی در زمان اعلام شده وارد کلاس درس کنیم، عدالت آموزشی را اجرا کردیم، این کار از نظر کمی درست است، اما تعریفی که در کشور‌های پیشرو آموزشی داریم دسترسی همگان به آموزش با کیفیت، عدالت آموزشی است.

وی همچنین اظهار کرد: آموزش باکیفیت زمانی حاصل می‌شود که هر دانش‌آموز در هر مدرسه‌ای فرصت برابر برای یادگیری و پیشرفت داشته باشد و در محیط آموزشی اش عناصر چهارگانه کیفیت معلم، کیفیت همکلاسی‌ها، کیفیت منابع یادگیری و کتب درسی و کمک آموزشی و شرایط کلاس به درستی فراهم شده باشد.

مدیرمسئول انجمن فرهنگی ناشران آموزشی در ادامه این بحث، گفت: اما آیا در مناطق عشایری، مرزنشین، محروم و... دانش‌آموز بعد از حضور در مدرسه (البته اسما مدرسه) به  بسته‌های آموزشی، فرهنگی و هنری و همچنین کتابخانه، فرهنگسرا، سینما، تئاتر، آموزشگاه‌های علمی-آموزشی، آموزشگاه‌های زبان و... دسترسی دارد؟ آیا در نیمکت او دانش‌آموزان با طبقات اجتماعی مختلف حضور دارند؟ آیا امکان یادگیری از طریق همسن‌های خودش را دارد یا این‌که در کلاس‌های شش پایه و با هفت دانش‌آموز یک مدرسه تشکیل شده است؟ آیا تاکنون برای یک اردوی علمی، آموزشی، زیارتی یا سیاحتی از روستای خود دور شده است؟ یا اینکه از این دانش آموزان به دلیل فقر اقتصادی، نگذراندن دوره پیش دبستانی، کم سوادی یا بی سوادی والدین، نداشتن کتب و ابزار آموزشی و کمک آموزشی ، دور بودن مدرسه از محل سکونت و مشکلات تردد و... نمی‌شود انتظار داشت که مانند دانش آموزان مرفه نشین فلان مدرسه پایتخت به یک اندازه در یادگیری موفق باشد.

آصفی ادامه داد: چگونه باید شرایط را برای اجرای درست عدالت آموزشی به‌وجود آورد؛ باید عوامل موثر بر آموزش یعنی معلم، همسالان، منابع یادگیری متنوع، کتاب‌های آموزشی مکمل و کمک آموزشی و تجهیزات و امکانات و هر آنچه که در یک مدرسه خاص فراهم آورده‌ایم را به‌صورت یکسان و متوازن برای همه دانش‌آموزان توزیع کرد. در این صورت فرقی ندارد که این دانش‌آموز روستایی است یا شهری و عشایری، دوزبانه است یا مرزنشین، در حاشیه شهر ساکن است یا در شمال تهران باید از ظرفیت‌های موجود استفاده کرد.

او بیان کرد: برای رسیدن به عدالت آموزشی به‌معنای دسترسی همه به‌صورت یکسان به آموزش، باید این تعریف را تبدیل به گفتمان کرد و در این جهت رسانه به‌عنوان رکن چهارم دموکراسی نقش به‌سزایی دارد، نمی‌شود فقط مشکلات را تیتر کرد، برخی مواقع باید آینه‌ای بود برای انعکاس موضوعاتی که شنیده نمی‌شود. رسانه می‌تواند «تحقق عدالت آموزشی» را به یک خوراک فرهنگی روزانه برای تمام اقشار جامعه تبدیل کند. آموزش و پرورش باید در دستورکار روزانه خانواده‌ها قرار بگیرد، عدالت آموزشی فقط یک واژه نیست که برای سخنرانی مسئولان استفاده شود، این مهم باید دغدغه مسئولان هم باشد.

مدیرمسئول انجمن فرهنگی ناشران آموزشی با اشاره به این‌که عدالت یا افقی است یا عمودی، توضیح داد: عدالت افقی در آموزش یعنی همان تعداد کلاس و معلم و سایر امکانات آموزشی که شهر‌ها دارند و روستا‌ها هم باید داشته باشند (به نسبت جمعیت شان)؛، اما عدالت عمودی می‌گوید تفاوت‌ها را لحاظ کن و به نسبت فقر آموزشی‌شان، بیشتر روی روستا‌ها سرمایه گذاری کن. نظام آموزشی ما از نظر ظاهری، حتی عدالت افقی را هم برآورده نکرده چه برسد به عدالت عمودی! اما داستان بی‌عدالتی آموزشی در ایران بسیار عمیق‌تر است.

وی ادامه داد: توسعه یعنی رفتن به‌سوی یک جامعه انسانی که مسائلش را با بیشترین مشارکت و کمترین هزینه حل و فصل می‌کند؛ در همه مسائل و مشکلات از اقتصادی و معیشتی تا اجتماعی و فرهنگی و آموزش. توسعه یعنی حاکمیت تدریجی عقلانیت جمعی بر فرایند‌های اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، اقتصادی و ... به‌جای حاکمیت سنت یا فرمان بر این فرایندها. یکی از راهکارهای رسیدن به عدالت آموزشی با منابع و محدودیت‌های موجود کشور و بروکراسی‌های سخت و دست‌وپاگیر شدید اداری و سازمانی ایران‌، استفاده از مشارکت بخش‌های مختلف خصوصی و تعامل با این مجموعه‌ها است.

امین آصفی در پایان گفت: مهمترین بخش غیردولتی فعال و موثر در آموزش کشور، ناشران کتاب‌های آموزشی هستند. ناشران آموزشی با توانایی اجرایی و علمی بالایی که دارند، سالیان متمادی است که با تولید کتاب‌های متنوع آموزشی توانسته‌اند یار معلم و دانش‌آموز و کمک و مکمل کتاب‌های درسی باشند. کتاب‌های کمک‌آموزشی می‌تواند جای خالی و خلأهای معلم، مدرسه و کتاب درسی را به‌خوبی پر کند و عدالت آموزشی را به ارمغان بیاورد. مهمترین ابزار تحقق عدالت آموزشی با مشارکت ناشران و کتاب‌های آموزشی خواهد بود.

دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران از سوم بهمن‌ماه آغاز شده و تا دهم بهمن‌ماه ١٤٠٠ ادامه خواهد داشت. علاقه‌مندان برای بازدید و خرید کتاب می‌توانند به ketab.ir مراجعه کنند.

انتهای پیام//