غول‌های فناوری چرا در حال خروج از چین هستند؟

به گزارش خبرنگار گروه علمی و فناوری خبرگزاری برنا، تاجران آمریکایی سال‌ها بر اساس نقل قولی از جک ولش، مدیر عامل سابق جنرال الکتریک، رفتار خود نسبت به آیندۀ بازار چین را تنظیم کرده‌اند. وی در دهۀ 90 میلادی در جریان بازدید از شانگهای عنوان کرده بود؛ «همه ما دست خودمان را در دست داشتیم که آسمان چین حد و مرز نخواهد داشت و اساساً معلوم شد که حق با ماست» وعده آقای ولش مبنی بر فرصت های مالی به ظاهر بی پایان در این کشور شرقی، دیگر شرکت‌های آمریکایی را به چین کشاند. برای جف بزوس و امپراتوری وی در آمازون، چین معدن طلایی بود که برای اکتشاف ثروت بی‌اندازه آماده بود.

این سرمایه‌دار آمریکایی در سال 2004 پس از خرید کتابفروش آنلاین محلی، جویو به قیمت 110 میلیون دلار وارد چین شد و در سال 2011 وب سایت آمازون را برای مردم چین فعال کرد تا تحولی در عرصۀ فروش اینترنتی ایجاد شود.

بزوس و شرکتش در سال 2019، سالی که چین با بیش از 900 میلیون خریدار داخلی رکورد جدیدی به میزان 2.3 تریلیون دلار در فروش آنلاین به دست آورد، اعلام کردند که کسب و کارهای داخلی خود را تعطیل می‌کنند و به جای آن بر فروش برون مرزی ویژۀ مشتریان چینی تمرکز خواهند کرد!

نیویورک تایمز گزارش داد که علیرغم علاقه شدید به خرید آنلاین در داخل، چین کمتر از 6 درصد از فروش جهانی آمازون در آن سال را به خود اختصاص داد. و این فقط بازار تجارت الکترونیکی نبود که آمازون نتوانست به اهداف عالی خود در چین دست یابد، بلکه بازار کتاب الکترونیکی چند میلیارد دلاری نیز بود - که توسط خود آمازون تأسیس، انقلاب و رهبری شد.

شرکت‌های بزرگ فناوری آمریکایی چین را ترک می‌کنند!

آمازون در سال 2013 در چین راه اندازی شد، با دستگاه نمادین جوهر الکترونیکی و قفسه های مجازی آن که میلیون ها کتاب الکترونیکی را در خود جای داده بود. بلافاصله مصرف کنندگان چینی را که در آن زمان هنوز به جلدهای کاغذی سنگین متکی بودند، جذب کرد همچنین باعث رونق دوچندان در بازار کتاب های الکترونیکی در چین شد و رسانه های دولتی چین گزارش دادند که آمازون 65 درصد از سهم بازار را در سال 2019 به خود اختصاص داده است!

دادکاوی‌های دولت چین در سال 2021 نشان داد که بازار  کتاب‌های الکترونیکی در این کشور طی یکسال 9 میلیارد دلار درآمد کسب کرده است که رشد 20 درصدی را نسبت به سال قبل نشان می داد. گزارش‌ها همچنین حاکی از این موضوع است که سال گذشته، بیش از 506 میلیون کاربر چینی به کتاب های الکترونیکی دسترسی داشته‌اند و هر فرد به طور متوسط 11.58 عنوان دیجیتالی را خوانده است!

علیرغم همۀ این جذابیت‌ها اما آمازون ماه گذشته اعلام کرد که سال آینده میلادی فروشگاه کتاب الکترونیکی خود در چین را تعطیل خواهد کرد، موضوعی که تعجب بسیاری از ناظران بازار را برانگیخت! یکی از مقامات  آمازون در این رابطه به شبکۀ ABC گفت: «ما به مشتریان خود در چین متعهد هستیم اما آمازون به عنوان یک نشان تجاری جهانی به صورت دوره‌ای پیشنهادات خود را ارزیابی می‌کند تا بهترین تصمیم را برای آینده بگیرد» اما آمازون تنها شرکت بزرگ فناوری آمریکایی نیست که قصد ترک بازار چین را دارد! 

ناتان بیچارچیک، یکی از بنیانگذاران ایر.بی.ان.بی و رئیس دفتر چین این شرکت فعال در حوزۀ اجارۀ مکان‌های اقامتی در ماه «مه» میلادی به مشتریان چینی خود در صفحۀ شخصی شبکه‌های اجتماعیش گفت که این شرکت در 30 جولای فعالیت خود در چین را متوقف خواهد کرد و به جای آن بر سفرهای خروجی از چین تمرکز می‌کند.

این بدان معناست که این شرکت فهرست 150هزار موردی خدمات خود در چین را حذف خواهد کرد، بازاری که زمانی توسط آقای بیچارچیک در مسیر تبدیل شدن به بزرگترین ایر.بی.ان.بی تا سال 2020  بود.

پیگیری شبکۀ ABC دربارۀ علت خروج شرکت‌های بزرگ از بازار چین

آمازون کیندل و ایر.بی.ان.بی به فهرست رو به رشدی از برندهای فناوری آمریکا از جمله یاهو و لینکدین مایکروسافت می‌پیوندند که در سال‌های اخیر ارائه خدمات خود در چین را متوقف می‌کنند. گوگل نیز در سال 2010 از این کشور خارج شد، البته این خروج منحصر به شرکت‌های فناوری آمریکا نمی‌شود، نشان‌های تجاری معروفی مانند نایکی هم در میان نمادهای غیرالکترونیکی وجود دارند که می‌خواهند از بازار چین خارج شوند.

نایکی اعلام کرد که ماه ژوئن دسترسی مشتریان چینی  به برنامه Runner Club قطع خواهد شد، برنامه‌ای که کاربران با کمکش فعالیت‌های ورزشی خود را پیگیری کنند و داده‌های خود را در گروه‌های دوستانه به اشتراک گذارند. این شرکت به سی‌ان‌ان گفت که همچنان در توسعه پلتفرم‌های دیجیتال در چین سرمایه‌گذاری خواهد کرد و در آینده یک پلتفرم «محلی» برای دوندگان چینی ایجاد خواهد کرد.

شرکت‌های فناوری تحت نظارت سخنگیرانۀ دولت چین هستند

مسئولان چینی بعد از خروج شرکت‌های بزرگ فناوری غربی از چین دو قانون جدید برای امنیت داده‌های دیجیتال تحت عنوان دلیل مهاجرت تصویب کردند که هردو از سال 2021 اجرا می‌شود. «قانون امنیت داده کشور» و «قانون حفاظت از اطلاعات شخصی» دو قانونی هستند که چین به این منظور تصویب کرد تا مانع انتقال داده‌های شرکت‌ها و شهروندان مقیم این کشور به خارج از چین شود، این قوانین همچنین شرکت‌های خارجی را ملزم می‌کند تا ذخیره‌سازی داده‌ها را فقط در حدود جغرافیای چین انجام دهند و همکاری کافی با فعالیت‌های نظارتی تنظیم‌کننده‌های دولتی نیز داشته باشند.

کندرا شفر، شریک شرکت مشاوره استراتژیک Trivium China مستقر در پکن، در این رابطه عنوان کرد: علاوه بر قوانین امنیت داده‌ها، چین طی سال‌های گدشته قوانین مختلفی را برای نظارت بر فعالیت‌های شرکت‌های فناوری وضع کرده است، برای مثال، ایر.بی.ان.بی با مسائل مهمی به ویژه در پکن، شانگهای و دیگر شهرهای بزرگ از نظر مقررات سختگیرانه اجاره سروکار داشته است.

برخی از گزارش‌ها نیز حاکی از این موضوع بود که آمازون سال 2021 با مشکلات صدور مجوز برای انتشار کتاب در کتابخوان‌های دیجیتال خود مواجه شده است. بعدها اطلاعات منتشر شده در خبرگزاری رویترز نشان داد که این شرکت قصد دارد با اجرای پروژه کتاب‌های چینی خود که مستلزم مشارکت با بازوی تبلیغاتی ح‌ک‌چ برای تبلیغ کتاب‌های رئیس‌جمهور چین، شی جین‌پینگ، مشکل را حل کند همچنین مشخص شد که پس از درخواست دولت چین، آمازون بخش نظرات کاربران و عملکردهای بررسی کتاب‌های آقای شی را حذف کرده است.

شرکت‌های بزرگ مظلوم‌نمایی می‌کنند

آنچه تاکنون خوانید روایتی یکطرفه از زبان شرکت‌های بزرگ غربی بود که قوانین را مانعی برای تامین امنیت بازار چین می‌دانند اما مصرف کنندگان چینی بعضاً مواضع متفاوتی دارند، شیائوفنگ لو، متخصص بازاریابی و کتاب‌خوان 25 ساله اهل استان ژجیانگ، در همین رابطه عنوان کرد: من در 17 سالگی "حدود 100 کتاب" را روی دستگاه کیندل (کتابخوان الکترونیکی آمازون) خود خواندم. اما طی دو سال گذشته، دستگاه من به طور تقریبی بدون استفاده شده است.

وی افزود: «من طی دو سال گذشته نتوانستم کتاب‌هایی را که علاقه به خواندن آن‌ها داشتم در کیندل پیدا کنم. جلد شومیز آن کتاب‌ها در آمازون قابل خرید بود اما عجیب است که هیچ نسخه کیندلی از آنها وجود نداشت».

دوستان خانم لو به وی توصیه کردند که WeRead را امتحان کند، یک پلتفرم بومی چینی برای خواندن کتاب‌های الکترونیکی که ویچت آن را تحت عنوان یک محصول جانبی خود به کاربرانش ارائه داده است.

بر اساس گزارش رسانه‌های آمریکایی، این شهروند چینی در ادامه تصریح می‌کند: «کتاب‌های ارائه شده در کتابخوان چینی تنوع زیادی دارد، ناشران متعدد و بسیار خوبی هم در این کتابخوان‌ها فعالیت می‌کنند، در ضمن حق اشتراک بسیار ارزانی برای دسترسی کاربر به همۀ کتا‌ب‌ها دارند از طرفی کاربران به راحتی می‌توانند لیست‌های مطالعاتی خود را بین یکدیگر به اشتراک بگذارند یا دربارۀ محتوای کتاب‌ها با دیگر کتابخوان‌ها مباحثه کنند!».

وی افزود: «من دستگاه کیندل خود را به مادرم دادم؛ چرا که او هم کتاب‌های چاپی و هم کتاب‌های الکترونیکی را در آمازون می‌خواند اما او به من گفت که هرگز از این دستگاه استفاده نکرده است!».

مارک تانر، مدیر عامل مشاور بازاریابی در شانگهای China Skinny نیز تقریباً نظرات مشابهی با خانم لو دارد، وی اعتقاد دارد که همیشه نسبت به دستگاه‌های شرکت‌های بزرگ مانند آمازون کتاب‌خوان‌های محلی مبتکر و واقعاً مقرون‌به‌صرفه وجود دارند که نیازهای کاربران چینی را بیشتر رفع می‌کند، آن‌ها واقعاً کتاب‌های خوبی را برای مشتریان عرضه می‌کنند. بنابراین واقعاً دلیلی وجود ندارد که یک کاربر چینی ترغیب شود تا کیندل را جایگزین نمونه‌های محلی کند.

ایر.بی.ان.بی نیز با چالشی مشابه کیندل مواجه است، رقیب چینی این شرکت با نام تجاری توجیا توانسته تا چالش جدی برایش ایجاد کند. توجیا در سال 2020 موفق شده بود تا لیست اقامتگاه‌های خود را بر اساس 2 میلیون مورد بروزرسانی کند که 13 برابر بیشتر از ایر.بی.ان.بی است.

خانم شفر در همین رابطه اظهار داشت: فقدان جذب کاربر برای شرکت‌های بزرگ آمریکایی در بازار چین یکی از عوامل اصلی شکست آن‌ها است،که اثر بیشتری نسبت به قوانین جدی دولت چین برای شرکت‌های فناوری دارد.

وی در پایان افرود: «مشکل سرویس‌های آمریکایی این بود که طی مدت حضور خود در آمریکا سعی نکردند به یک برنامه با مختصات فرهنگ چینی بدل شوند، در حالی که چین نسبت به بسیاری از کشورها زیست بوم فناوری متفاوتی دارد و واقعاً بسیاری از الگوهای جهانی پاسخگوی نیازهای آن‌ها نیست اگر الگوهای جهانی نیاز مردم چین را پاسخ می‌داد، امروز شرکت‌‌های مستقر در درۀ سیلیکون‌ولی بر بازار چین مسلط شده بودند».

بر اساس آنچه از نظر گذراندیم پر واضح است که قوانین سختگیرانه بیشتر یک بهانه برای شرکت‌های بزرگ آمریکایی است تا بازار چین را بدون هزینه ترک کنند، دلیل واقعی این عدم موفقیت ارائه خدمات بهتر و اقبال بیشتر مردم چین به سرویس‌های بومی این کشور است که پاسخگوی نیازهای جامعه خود هستند، موضوعی که حتی باعث شده تا غول‌های فناوری آمریکا  نتوانند بازار این کشور را فتح کنند به عبارت بهتر دولت چین علاوه بر این که نظارتی جدی بر فعالیت‌های پلتفرم‌های مختلف خارجی در کشور خود دارد، حمایت خوبی از زیسب بوم فناوری ملی خود داشته است، امری که سبب شده تا مردم چین امروز در بسیاری از زمینه‌ها بیشتر به سرویس‌های چینی اقبال نشان دهند.

انتهای پیام/

خبرنگار: زهرا وجدانی