بزرگی پروستات یا BPH : بیماری رایج در مردان بالای 50 سال

وظیفه پروستات ترشح مایع مورد نیاز برای حرکت اسپرم ها به درون مایع منی  و بهبود حرکت اسپرم ها در دستگاه تناسلی زنانه است .

اندازه غده پروستات با افزایش سن بزرگتر می شود و به این علت علائم بزرگی پروستات در مردان بالای 50 سال شیوع بیشتری دارد. اغلب علائم این بیماری به دلیل فشاری که  پروستات بزرگ شده بر مجرای ادرار وارد می‌کند، ایجاد می شود.

  BPH در مردان بالای 50 سال بسیار شایع است و حدود 50% از مردان در این گروه سنی دچار این مشکل می‌شوند.

شیوع این بیماری در مردان بالای 60 سال بیشتر از 70% و در مردان بالای 80 سال ممکن است به بیش از 80% برسد

عوامل خطر ابتلا به بزرگی پروستات

  سن: سن بالاتر از 50 سال، یکی از مهم‌ترین عوامل خطر برای BPH است.

تاریخچه خانوادگی: وجود سابقه خانوادگی این بیماری می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.

چاقی و بیماری‌های متابولیک: چاقی، دیابت و فشار خون بالا نیز از عوامل مؤثر در تشدید علائم BPH هستند

علائم بزرگی خوشخیم پروستات

علائم هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات به طور کلی به دو دسته  علائم انسدادی و علائم تحریکی تقسیم می‌شوند.

علائم انسدادی

این علائم به علت انسداد مکانیکی مجرای ادرار توسط پروستات بزرگ‌ شده بروز می‌کنند و شامل موارد زیر هستند:

• جریان ضعیف و منقطع ادرار
   یکی از شایع‌ترین علائم BPH کاهش فشار و حجم جریان ادرار است که به دلیل فشار پروستات روی مجرای ادرار ایجاد می‌شود. بسیاری از بیماران از مشکلات ادراری و توقف آن در میانه دفع شکایت دارند​
• سختی در شروع  ادرار
   بیماران مبتلا به BPH ممکن است برای شروع دفع ادرار با مشکل مواجه شوند و مدت زمانی طول بکشد تا ادرار جریان پیدا کند. این تاخیر به دلیل انسداد مجرای ادراری توسط بافت پروستات است که به ماهیچه‌های مثانه فشار وارد می‌کند و شروع ادرار را دشوار می کند.
• احساس تخلیه ناقص ادرار
   بیماران اغلب احساس می‌کنند که مثانه به‌طور کامل تخلیه نشده است و همچنان مقداری ادرار باقی مانده که باعث ایجاد احساس ناراحتی و سنگینی می‌شود​
• قطع و وصل شدن جریان ادرار
   در برخی موارد، ادرار به صورت پیوسته تخلیه نمی‌شود و به طور متناوب قطع و وصل می‌شود. این امر به دلیل تداخل پروستات بزرگ‌شده با حرکت طبیعی جریان ادرار است.

علائم تحریکی

این علائم بیشتر به دلیل تحریک‌پذیری بیش از حد مثانه در اثر فشار ناشی از پروستات رخ می‌دهند و شامل موارد زیر می‌شوند:

• تکرر ادرار
   یکی از آزاردهنده‌ترین علائم برای بیماران، نیاز مکرر به دفع ادرار است . این علامت ممکن است در شب ها نیز برای بیمار وجود داشته باشد .
• ارجنسی
  احساس شدید و ناگهانی برای ادرار کردن یکی از علائمی است که در بسیاری از بیماران با BPH دیده می‌شود. این احساس ممکن است آن‌قدر قوی باشد که فرد قادر به کنترل آن نباشد و به سرعت به دستشویی نیاز پیدا کند.
• شب‌ادراری
   شب‌ادراری یا نیاز به بیدار شدن برای ادرار کردن در طول شب، از دیگر علائم شایع است که باعث می‌شود بیماران خواب راحتی نداشته باشند. این علامت می‌تواند تاثیر زیادی بر کیفیت زندگی افراد بگذارد و به خستگی و اختلال در زندگی روزمره منجر شود​

شدت علائم و معیارهای تشخیصی

شدت علائم BPH با استفاده از شاخص بین‌المللی علائم پروستات (IPSS) سنجیده می‌شود که شامل سوالاتی درباره شدت و تاثیر علائم بر زندگی بیمار است. نمره بالا در این شاخص نشان‌دهنده شدت بالای علائم است و می‌تواند به متخصص اورولوژی در تصمیم‌گیری درمانی و پیگیری نتایج درمانی کمک کند.

تاثیرات علائم BPH بر زندگی بیمار

علائم BPH می‌توانند تأثیرات روانی و اجتماعی قابل‌توجهی داشته باشند. از آنجا که تکرر و اضطرار ادرار و شب‌ادراری اغلب موجب اختلال در خواب و استراحت فرد می‌شود، بسیاری از بیماران از خستگی، کاهش تمرکز، و حتی افسردگی رنج می‌برند. به‌علاوه، نیاز به دسترسی سریع به دستشویی در مکان‌های عمومی می‌تواند استرس‌زا باشد وفعالیت های روزمره فرد رامختل کنند.

نحوه تشخیص بیماری بزرگی پروستات

تشخیص هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) نیاز به یک ارزیابی جامع از علائم بیمار و استفاده از چندین روش تشخیصی دارد. در ادامه به شرح هر یک از این روش ها پرداخته خواهد شد.

• تاریخچه بالینی و معاینه فیزیکی

 برای شروع، یک تاریخچه کامل از علائم بیمار جمع‌آوری می‌شود. علائم رایج شامل مشکل در شروع ادرار، جریان ضعیف ادرار، احساس تخلیه ناقص مثانه، و نیاز مکرر به ادرار در شب است. معاینه فیزیکی معمولاً شامل ارزیابی تناسب اندام و بررسی علائم نورولوژیکی می‌شود. معاینه پروستات برای بررسی بزرگی پروستات و وجود توده‌های مشکوک، که ممکن است به تشخیص سرطان کمک کند، انجام می‌شود​

• آزمایش ادرار

آزمایش ادرار برای رد عفونت ادراری، هماچوری (وجود خون در ادرار) یا پروتئینوری (وجود پروتئین در ادرار) توصیه می‌شود. این آزمایشات می‌توانند علل دیگر مشکلات ادراری را شناسایی کنند​

• آزمایش PSA (آنتی‌ژن اختصاصی پروستات)

 اندازه‌گیری سطح PSA در خون می‌تواند به شناسایی بزرگی پروستات و افتراق آن با سایر علل ایجاد کننده علائم ادراری کمک کننده باشد. افزایش PSA می‌تواند نشان‌دهنده نیاز به پیگیری بیشتر باشد، چرا که سطح این آنتی ژن در خون می تواند با علل دیگری همچون عفونت یا سرطان نیز در ارتباط باشد

• تصویربرداری

 در صورت لزوم، از تصویربرداری‌ هایی مانند سونوگرافی برای ارزیابی دقیق‌تر وضعیت پروستات و رد سایر علل مشکلات ادراری استفاده می‌شود​

روش‌های درمان بزرگی خوشخیم پروستات

درمان‌های BPH بسته به شدت علائم و اندازه پروستات متفاوت است و شامل موارد زیر است

تغییرات سبک زندگی

 بیمارانی که علائم خفیف‌تری دارند و بیماری کیفیت زندگی آن ها را تحت تاثیر قرار نداده است می‌توانند با تغییرات ساده در سبک زندگی مانند کاهش مصرف کافئین و الکل و محدود کردن مایعات قبل از خواب، علائم را کنترل کنند.

درمان دارویی

داروهایی مانند آلفا-بلوکرها و مهارکننده‌های 5-آلفا ردوکتاز به کاهش علائم کمک می‌کنند. آلفا-بلوکرها به شل‌کردن ماهیچه‌های اطراف پروستات کمک کرده و جریان ادرار را تسهیل می‌کنند، در حالی که مهارکننده‌های 5-آلفا ردوکتاز با کاهش هورمون‌های مسئول بزرگ‌شدن پروستات، به کاهش اندازه آن کمک می‌کنند​.

در بیمارانی که علائم بسیار شدید دارند و یا سایز پروستات بسیار بزرگ شده است می توان از ترکیب این دو دارو با یکدیگر نیز بهره برد.

درمان‌های جراحی و کم‌تهاجمی

 برای بیمارانی که به داروها پاسخ مناسبی نمی‌دهند، روش‌های کم‌تهاجمی مانند Prostatic Urethral Lift (PUL)، Water Vapor Therapy، و اخیراً Aquablation مورد استفاده قرار می‌گیرد. در روش Aquablation، از آب با فشار بالا برای برداشتن بافت اضافی پروستات استفاده می‌شود که باعث کاهش علائم انسدادی می‌شود​

درمان جراحی تهاجمی

افرادی که حجم پروستات بسیار بزرگی دارند ودسترسی به پروستات از طریق پیشابراه امکان پذیر نیست کاندید خوبی برای جراحی های پروستات به روش باز هستند. این اعمال جراحی تهاجمی تر هستند و دوره نقاهت طولانی تری دارند

تشخیص و انتخاب روش درمانی مناسب بسته به نظر صلاح دید مختصص اورولوژی بر اساس شرایط عمومی بیمار می تواند از تجویز دارو تا جراحی متفاوت باشد و اولین قدم برای درمان , مشورت با پزشک است.

رپورتاژ