پنج عامل پنهان که مغزتان را زودتر پیر می‌کنند

پژوهشی ۱۶ ساله با بهره‌گیری از داده‌های تصویربرداری MRI و مدل‌سازی پیش‌بینی نشان داد: فشار خون بالا و سایر عوامل پرخطر سلامت، پیری مغز را سرعت می‌بخشند

به گزارش ساینس دیلی، گروهی از دانشمندان چینی در قالب یک مطالعه هم‌گروهی مبتنی بر جمعیت، اثرات بلندمدت سبک زندگی ناسالم، اختلالات متابولیک و سایر عوامل خطر را بر پیری مغز بررسی کرده‌اند. یافته‌های این تحقیق حاکی از آن است که این عوامل تأثیر چشمگیری بر تسریع روند پیری مغز دارند. پژوهشگران همچنین راهکار‌هایی برای حمایت از سلامت مغز پیشنهاد داده‌اند. نتایج این مطالعه در مجله Research منتشر شده است.

با افزایش سن، مغز انسان دستخوش تغییرات ساختاری مختلفی می‌شود؛ از جمله آتروفی مغزی (تحلیل رفتن بافت مغز)، آسیب به ساختار‌های ریز ماده سفید و افزایش شدت نواحی پررنگ در ماده سفید. این تغییرات به‌طور گسترده‌ای با بروز و پیشرفت اختلالات شناختی و بیماری‌های تحلیل‌برنده مغز مرتبط هستند. مفهوم «سن مغزی» که با استفاده از ویژگی‌های تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) تخمین زده می‌شود، به‌عنوان شاخصی کلیدی برای سنجش میزان پیری مغز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در حالی‌که بیشتر مدل‌های پیش‌بینی سن مغزی تنها از یک نوع تصویربرداری عصبی بهره می‌گیرند، تصویربرداری چندوجهی از مغز امکان ارائه تصویری دقیق‌تر از فرآیند پیری مغز افراد را فراهم کرده و دقت پیش‌بینی‌ها را افزایش می‌دهد. با اینکه شواهد فزاینده‌ای نشان می‌دهند که عواملی نظیر فشار خون بالا، قند خون بالا و استعمال دخانیات می‌توانند ساختار مغز را تحت تأثیر قرار دهند، اما رابطه دقیق این عوامل با پیری مغز هنوز به‌خوبی شناخته نشده است. از این‌رو، شناسایی عوامل خاصی که پیری مغز را تسریع می‌کنند، برای حفظ سلامت بلندمدت مغز حیاتی است.

در این مطالعه که با استفاده از داده‌های پیگیری بالینی ۱۶ ساله در جمعیت Kailuan انجام شد، مشخص شد که سبک زندگی ناسالم، اختلالات متابولیک و سایر عوامل خطر در بلندمدت تأثیر قابل توجهی بر تسریع پیری مغز دارند.

در گام نخست، پژوهشگران مجموعه‌ای از داده‌های ماتریسی ایجاد کردند که شامل عوامل خطر سلامت چندبعدی و ویژگی‌های تصویربرداری مغز با روش‌های مختلف بود. آنها با استفاده از تحلیل همبستگی و اصلاح برای مقایسه‌های چندگانه، ارتباط میان این عوامل خطر و ویژگی‌های تصویربرداری مغزی را بررسی کردند. در نهایت پنج عامل خطر اصلی که بیشترین ارتباط را با شاخص‌های تصویربرداری مغز داشتند، شناسایی شدند:

۱. فشار خون بالا (Hypertension)

۲. قند خون بالا (Hyperglycemia)

۳. سطح بالای کراتینین در خون (Hypercreatinemia)

۴. استعمال دخانیات (Smoking)

۵. سطح تحصیلات نسبتاً پایین (Relatively low educational level)

این نتایج، بینشی اولیه درباره مهم‌ترین عوامل تسریع‌کننده روند پیری مغز ارائه می‌دهند.

تفاوت‌های سنی مغز بر اساس تعداد عوامل پرخطر

در ادامه، شرکت‌کنندگان بر اساس تعداد عوامل پرخطر شناسایی‌شده، به پنج گروه تقسیم شدند:

گروه کنترل سالم (۰ عامل خطر)، و گروه‌های با ۱، ۲، ۳ و ۴ یا ۵ عامل پرخطر.

مدل پیش‌بینی سن مغزی ابتدا بر پایه داده‌های گروه سالم آموزش داده شد و سپس بر سایر گروه‌ها اعمال گردید تا تفاوت بین سن مغز پیش‌بینی‌شده و سن واقعی شرکت‌کنندگان محاسبه شود. نتایج نشان داد افرادی که دارای ۴ یا ۵ عامل پرخطر بودند، شکاف سنی مغزی (BAG) بسیار بیشتری نسبت به سایر گروه‌ها داشتند؛ به‌عبارتی، مغز آنها نسبت به سن واقعی‌شان پیرتر بود.

در تحلیلی عمیق‌تر، مشخص شد که شکاف سنی مغز در افراد مبتلا به فشار خون بالا، به‌طور معناداری بیشتر از افراد دارای فشار خون طبیعی است. این یافته نشان می‌دهد که فشار خون بالا تأثیر مستقیمی بر تحلیل ساختار بافت مغزی دارد و عاملی کلیدی در تسریع روند پیری مغز به‌شمار می‌رود.

این مطالعه که مبتنی بر داده‌های طولی و پیگیری بلندمدت یک جمعیت گسترده انجام شده، پنج عامل خطر اصلی در پیری مغز را مشخص می‌کند: فشار خون بالا، قند خون بالا، کراتینین بالا، سیگار کشیدن و سطح تحصیلات پایین. در این میان، فشار خون بالا بیشترین نقش را در آسیب مغزی دارد.

پژوهشگران پیشنهاد می‌کنند که در مطالعات آینده، از داده‌های تصویربرداری مغزی در طول زمان برای تحلیل الگوی پویای پیری مغز استفاده شود. همچنین استفاده از اطلاعات پیچیده‌تر و چندبعدی در مدل‌های یادگیری ماشین می‌تواند به ارتقای دقت پیش‌بینی و قابلیت تعمیم این مدل‌ها کمک کند.

این تحقیق نشان می‌دهد که مجموعه‌ای از عوامل خطر سلامتی، نقش مؤثری در تسریع پیری مغز دارند. مدیریت مؤثر فشار خون، قند خون، و سطح کراتینین، همراه با کاهش مصرف دخانیات و ارتقای سطح آموزش، برای حفظ سلامت مغز ضروری است.

انتهای پیام/