التهاب خاموش در مغز استخوان
نتایج یک پژوهش بینالمللی جدید نشان میدهد که التهاب مزمن میتواند سالها پیش از بروز لوسمی بهطور خاموش ساختار مغز استخوان را دگرگون کند و زمینه را برای رشد سلولهای بنیادی جهشیافته و شکلگیری بیماریهای خونی فراهم آورد.
به گزارش sciencedaily، دانشمندان موسسه زیستشناسی مولکولی اروپا (EMBL)، مرکز پزشکی دانشگاه ماینتس آلمان و دپارتمان زیستپزشکی دانشگاه بازل در مطالعهای که در نشریه Nature Communications منتشر شده نشان دادهاند که التهاب طولانیمدت بهتدریج محیط زیستی مغز استخوان جایی که سلولهای بنیادی خونساز در آن قرار دارند را بازآرایی میکند؛ تغییری که میتواند سالها پیش از بروز بالینی سرطان خون آغاز شود.
پژوهشگران با بررسی نمونههای مغز استخوان افراد مبتلا به هماتوپوئز کلونال با پتانسیل نامشخص (CHIP) و سندرم میلودیسپلاستیک (MDS) دریافتند که با پیشرفت این اختلالات سلولهای پشتیبان سالم که نقش حیاتی در عملکرد طبیعی سلولهای بنیادی خون دارند بهتدریج از بین میروند. بهجای آنها نوعی سلول پشتیبان التهابی غالب میشود که چرخهای خودتقویتشونده از التهاب ایجاد کرده و تولید طبیعی سلولهای خونی را مختل میکند.
به گفته محققان این سلولهای پشتیبان التهابی نقش کلیدی در تخریب زودهنگام مغز استخوان دارند و میتوانند بهعنوان هدفی نوین برای درمانهای پیشگیرانه یا کندکننده مسیر تبدیل اختلالات خونی به سرطان مطرح شوند.
مغز استخوان؛ سامانهای حساس به التهاب
مغز استخوان هر ثانیه میلیونها سلول خونی و ایمنی تولید میکند؛ فرآیندی که به هماهنگی دقیق میان سلولهای بنیادی خونساز، سلولهای پشتیبان استرومایی و پیامهای ایمنی وابسته است، اما با افزایش سن، التهاب مزمن یا بروز جهشهای ژنتیکی این هماهنگی بهراحتی مختل میشود. در چنین شرایطی بازسازی طبیعی سلولهای بنیادی کاهش یافته و سلولهای جهشیافته بهطور خاموش تکثیر میشوند؛ روندی که در نهایت به بروز CHIP منجر میشود.
بر اساس دادههای موجود CHIP در حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد افراد بالای ۶۰ سال و نزدیک به ۳۰ درصد افراد بالای ۸۰ سال دیده میشود. اگرچه این وضعیت اغلب بدون علامت است، اما خطر ابتلا به سرطانهای خونی را تا ۱۰ برابر افزایش میدهد و با دو برابر شدن خطر بیماریهای قلبیعروقی و مرگ زودرس همراه است.
سندرم میلودیسپلاستیک نیز که با تولید ناقص سلولهای خونی و نارسایی تدریجی مغز استخوان همراه است عمدتا سالمندان را درگیر میکند و حدود ۳۰ درصد موارد آن به لوسمی میلوئیدی حاد (AML) یکی از تهاجمیترین انواع سرطان خون تبدیل میشود.
کشف تغییرات سلولی پیش از بروز علائم
در این مطالعه تیم تحقیقاتی با استفاده از فناوریهای پیشرفتهای مانند توالییابی RNA تکسلولی، تصویربرداری بافتی، پروتئومیکس و آزمایشهای همکشت سلولی، محیط ریزمغزی مغز استخوان را با دقت بالا بررسی کردند. این تحلیلها نشان داد که حتی در مراحل اولیه و پیشبالینی بیماری تغییرات قابلتوجهی در ترکیب سلولهای پشتیبان مغز استخوان رخ میدهد.
به گفته جودیت زاوگ از نویسندگان ارشد این پژوهش، مشاهده این میزان از بازسازی التهابی محیط مغز استخوان در افراد مبتلا به CHIP شگفتآور بوده و نشان میدهد که بیماری مدتها پیش از تشخیص بالینی آغاز میشود.
سلولهای پشتیبان التهابی شناساییشده، مقادیر بالایی از مولکولهای التهابی مرتبط با اینترفرون ترشح میکنند که موجب جذب و فعالسازی سلولهای T پاسخدهنده به التهاب میشود. این تعامل، چرخهای پایدار از التهاب ایجاد میکند که هم تولید طبیعی خون را مختل کرده و هم ساختار عروق مغز استخوان را تغییر میدهد.
تمرکز درمانی بر ریزمحیط مغز استخوان
یکی از یافتههای مهم این پژوهش آن است که سلولهای جهشیافته خونی در MDS مستقیما عامل آغاز التهاب نیستند؛ بلکه تغییرات در سلولهای ایمنی و پشتیبان مغز استخوان نقش محوری دارند. این موضوع توجه پژوهشگران را از سلولهای سرطانی به محیط اطراف آنها معطوف کرده است.
بر این اساس درمانهایی که التهاب یا مسیرهای سیگنالدهی اینترفرونی را هدف قرار میدهند میتوانند به حفظ عملکرد مغز استخوان در سالمندان مبتلا به CHIP کمک کنند و از پیشرفت بیماری به مراحل بدخیم جلوگیری نمایند. همچنین الگوهای مولکولی خاص این سلولهای التهابی میتواند بهعنوان نشانگرهای هشدار زودهنگام برای شناسایی افراد در معرض خطر به کار رود.
دانشمندان تاکید میکنند که این یافتهها تنها به سرطانهای خونی محدود نمیشود بلکه درک جدیدی از پدیده التهاب وابسته به پیری ارائه میدهد؛ فرآیندی که با بسیاری از بیماریهای مرتبط با افزایش سن از جمله سرطان و بیماریهای قلبیعروقی ارتباط دارد.
به گفته محققان مطالعه طولی این تغییرات در آینده میتواند نقش مهمی در طراحی درمانهای پیشگیرانه ایفا کند؛ درمانهایی که پیش از آغاز لوسمی مسیر بیماری را متوقف میکنند.
انتهای پیام/
