«بوکر» به یک نویسنده آمریکایی رسید

امسال سومین دوره‌ای است که نویسندگان آمریکایی شانس شرکت در رقابت ادبی «بوکر» را پیدا کرده‌اند و دومین مرتبه‌ای است که نام یک آمریکایی به عنوان برنده اعلام می‌شود.

این اولین رمان «ساندرز» است و داستان آن از مراسمی در ساال ۱۸۶۲ آغاز می‌شود که در آن، «آبراهام لینکلن» از قبر پسر ۱۱ ساله خود «ویلی» که بر اثر تیفوس مرده، دیدار می‌کند. روح «ویلی» با گروهی از ارواح بین زندگی و مرگ معلق است. در بخش‌هایی از رمان، روایت به نمایشنامه یا کتاب‌های تاریخی شباهت پیدا می‌کند.

«ساندرز» در اولین مصاحبه خود پس از کسب این جایزه گفت: خوبی مساله برای من این است که این کتاب، سخت است، یک جورهایی عجیب است و رمانی سنتی محسوب نمی‌شود. من این کار را برای توی چشم بودن انجام ندادم، بلکه یک هسته احساسی درونم احساس می‌کردم و تنها قالبی که می‌توانستم به آن بدهم، همین بود.

«لولا یانگ» رئیس هیات داوران جایزه «من بوکر» این کتاب را «بی‌همتا» خواند و گفت: «لینکلن در باردو» به خاطر ابداع و سبک متفاوت‌اش برجسته شد؛ روشی که با آن به طور متناقضی به این ارواح تقریبا مرده جان داد.

رمان «لینکلن در باردو» پس از انتشار در ماه فوریه با استقبال مخاطبان و تشویق منتقدان روبرو شد و به صدر فهرست پرفروش‌ترین‌های «نیویورک تایمز» راه پیدا کرد. «ساندرز» پیش از نوشتن این رمان، به خاطر داستان‌های کوتاه ضدآرمانشهری‌اش که با طنزی سیاه ترکیب شده‌اند، شهرت داشت.

«ساندرز» که دانش‌آموخته رشته ژئوفیزیک است و در اندونزی در همین حوزه مشغول به کار بوده، هرگز تصور نمی‌کرد روزی نویسنده شود، چه برسد به این که یکی از مهم‌ترین جوایز ادبی انگلیسی‌زبان‌ها را از آن خود کند. او وقتی از اندونزی برمی‌گردد، با شغل‌های مختلف و عجبیی همچون نگهبانی، سقف‌سازی و کار کردن در فروشگاه لوازم خانگی و کشتارگاه مخارج خود را تامین می‌کند و سرانجام در دوره کارشناسی ارشد هنرهای زیبا شرکت می‌کند و سال ۱۹۹۶ اولین مجموعه داستانش را به چاپ می‌رساند. «جورج ساندرز» پس از آن، چندین مجموعه داستان دیگر هم از جمله «دهم دسامبر» منتشر کرد.

با اعطای این جایزه مهم به «ساندرز» که «پل آستر»،«آلی اسمیت»، «فیونا مادلی» و «محسن حمید» از رقبایش بودند، موج جدیدی از اعتراضات را به وجود خواهد آورد؛ انتقاد به این که «من بوکر» هم آمریکایی شده است. «پل بیتی» برنده سال گذشته، اولین آمریکایی بود که در تاریخ «من بوکر» موفق به کسب این جایزه شد. امسال از 6 نامزد نهایی، سه نفر، از جمله «پل آستر» و «امیلی فریدلند» ‌آمریکایی بودند.

اما هیات داوران که طی پنج ساعت تصمیم خود را گرفت، اهمیتی به این مسئله نمی‌دهد. «یانگ» گفته است:‌ ما به ملیت نویسنده نگاه نمی‌کنیم. راستش واقعا این مسئله برای ما مشکلی نیست. فقط به کتاب و این که چه چیزی به ما می‌گوید فکر می‌کنیم.

پیش‌بینی‌های وب‌سایت «لد بروکس» هم نشان می‌داد «ساندرز» برای دریافت این جایزه شانس دو به یک دارد. پس از او «حمید» و «مادلی» در رتبه دوم بودند. سایت «بوکیز» هم پیش‌بینی کرده بود «پل آستر» شانس پنج به یک و رقیب‌های او «فریدلوند» و «اسمیت» شانس شش به یک برای دریافت «بوکر» امسال داشتند.

سال گذشته «پل بیتی» به‌عنوان اولین نویسنده آمریکایی توانست جایزه «من بوکر» را با رمان«Sellout» از آن خود کند؛ این رمان تاکنون ۳۶۰ هزار نسخه چاپی فروخته است و فروش آن یک هفته پس از کسب جایزه ۶۵۸ درصد افزایش یافت.

امسال «لیلا اعظم زنگنه» نویسنده جوان ایرانی‌تبار از اعضای هیات داوران این جایزه بود. «زنگنه» ۴۱ ساله استاد ادبیات دانشگاه «هاروارد» است و کتابش با عنوان «جادوگر، ناباکوف و خوشبختی» با استقبال بین‌المللی روبرو شده است. دیگر اعضای هیات داوران «بوکر» امسال را «سارا هال»، «تام فیلیپس» و «کالین توربون» که همگی نویسنده هستند، تشکیل داده‌ بودند.

جایزه «من بوکر» که اولین‌بار در سال ۱۹۶۹ برگزار شد، جایزه‌ای است برای بهترین اثر ادبیات داستانی که به زبان انگلیسی نوشته شده است. این جایزه بیش از ۴۰ سال فقط به نویسندگان کشورهای مشترک‌المنافع، انگلیسی‌ها و ایرلندی‌ها تعلق می‌گرفت، اما از سال 2014 پیش با وضع قوانین متفاوت، تمام آثار نوشته‌شده به زبان انگلیسی‌ حق شرکت در آن را پیدا کرده‌اند.