رفاه‌طلبی بعد از رحلت پیامبراکرم (ص) یکی از علل اصلی وقوع عاشورا بود

به گزارش برنا؛ حجت‌الاسلام و المسلمین سید ابراهیم معصومی- عضو هیات مدیره انجمن علمی مهدویت حوزه و استاد دانشگاه - به جریان‌سیاسی و اجتماعی قیام امام حسین(ع) و یکی از علل وقوع عاشورا به نام رفاه‌طلبی بعد از پیامبر(ص) در این یادداشت پرداخته است.

 رگه‌هایی از دنیاگرایی و رفاه‌طلبی در زمان پیامبر(ص) در بین برخی از اصحاب وجود داشت که باعث ناخرسندی پیامبر(ص) از ایشان می‌شد اما در عین حال حضور پیامبر اسلام(ص) مانعی برای طغیان برخی از صحابه بود. لذا بعد از فوت پیامبر(ص) اشخاصی مانند طلحه، زبیر، سعدبن ابی وقاص، زید ابن ارقم و... فرصت را غنیمت شمرده و شروع به مال‌اندوزی و کسب قدرت کردند. البته دو عامل مهم در زمان خلفاء ثلاثه باعث این چنین کاری شد؛ اول: فتوحات و گسسترده شدن قلمرو اسلامی، که باعث سرازیر شدن اموال فراوان به مرکز خلافت شد. لذا وضعیت زندگی برخی از صحابه و بزرگان تغییر پیدا کرده و متمول شدند.

 دوم اینکه روش خلیفه دوم در تقسیم بیت‌المال باعث شد عده‌ای از مسلمانان (بزرگان و صحابه) به ثروت‌های هنگفتی برسند لذا در دوره عثمان خیلی از خواص جامعه و نزدیکان خلیفه جزء متمولین جامعه بودند و برای برخی از آنها تا هزاران اسب، شتر، غلام و کنیز در تاریخ ثبت کرده‌اند. همچنین عده‌ای آنقدر صاحب مکنت، طلا و جواهرات شدند که نقل شده با تبر طلا را شکسته و استفاده می‌کردند این سیستم مریض تقسیم بیت‌المال باعث فربه شدن عده‌ای شد که سابقا صحابی پیامبر(ص) بودند.

 اما صاحبان حکومت برای اینکه حکومت خود را پیش ببرند اکثریت صحابه را آلوده دنیا کرده و آنها نیز به خاطر ترس از جان، موقعیت و دوست داشتن بیش از حد دنیا، دست از حمایت حق برداشتند و شاهد وقایع ناگواری در تاریخ شدند. این نکته باید آئینه عبرتی باشد برای خواصی که روزی در رکاب حق بودند اما از آن روی‌گردان شده و در جبهه مقابل حق فعایت می‌کنند.

البته دنیاگرایی مختص زمان پیامبر(ص) و یا زمان خلفاء ثلاث نبود. بلکه در زمان امام علی(ع) نیز همان افراد دنبال دنیا و رفاه‌طلبی بودند وقتی امام علی(ع) به خلافت رسید انتظار می‌رفت که تمامی انحرافات درست شده و تمامی مشکلات برطرف شود اما وقتی ایشان خلافت را به دست گرفت برخی از بزرگان و صحابه فکر می‌کردند حضرت هم مانند خلفاء ثلاث آنها را از بذل و بخشش بیت‌المال سیراب خواهد کرد و یا اینکه پست و مقامی به آنها خواهد داد. این نشان از روحیه دنیاگرایی اصحاب بود که در طول سالیان گذشته گریبان‌گیر آنها شده بود، لذا انتظاراتی از حضرت امیر داشتند که ایشان با تندی با درخواست نامشروع آنها برخورد کرد. در نتیجه آنها وقتی مشاهده کردند با درخواست آنها موافقت نخواهد شد پروژه روی‌گردانی از امام علی(ع) را شروع کرده و سه جنگ بزرگ(جمل، صفین و نهروان) را بر ایشان تحمیل کردند، لذا حضرت امیر(ع) خطبه‌های فراوانی در باب نکوهش دنیاگرایی آنها ایراد کرده و عدم جنگ و مقاومت در برابر لشگر شام را نشأت‌گرفته از دنیاگرایی و رفاط‌طلبی آنها می‌دانست.

پس از شهادت امام علی(ع)، مشکلات دوره امام حسن (ع) هم دنیاگرایی و رفاه‌طلبی مردم بود. لذا وقتی امام تصمیم به جنگ با معاویه می‌گیرد برخی سپاهیان آن حضرت به خاطر طمع و غنائم جنگی وارد لشگر حضرت می‌شوند و همان‌ها نیز امام را تحث فشار گذاشته تا ایشان با معاویه آتش‌بس کند. اما اوج دنیاگرایی صحابه و تابعین پیامبر اکرم(ص) زمانی خود را نشان می‌دهد که هزاران نامه به فرزند ایشان نوشته و حضرت را به کوفه دعوت می‌کنند، اما زمانی که از طرف حکومت شام مورد تهدید، ارعاب و تطمیع قرار می‌گیرند دعوت و بیعت با امام را فراموش کرده و به ایشان پشت می‌کنند و برخی از این‌ها هم در کربلا مقابل حضرت صف‌آرایی کرده و به خاطر رسیدن به مال دنیا و امارت چندروزه از میهمان خود با سرنیزه و شمشیر پذیرایی می‌کنند.