مسئولیت پذیری عاملی برای پیشرفت/ همیاری و همدلی در بین مردم ایران کم است

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ مبحث کمک به هم نوع و یاری رساندن به یکدیگر از جمله مواردی است که در آموزه‌های دینی ما و باقی ادیان وجود دارد. روایات و سفارشات به‌خصوصی در این زمینه نیز نقل شده که افراد را تشویق به یاری رساندن به یکدیگر و بی‌تفاوت نبودن در قبال اتفاقاتی که برای همنوع خود به وقوع می‌پیوندد، می‌کند. امروزه اما کمتر شاهد این امر هستیم و افراد دیگر همچون گذشته در قبال همنوع خود مسئولیتی را نمی‌پذیرند و تن به یک بی‌تفاوتی اجتماعی داده‌اند که هیچ چیز و هیچ‌کس به جز خود فرد را مهم جلوه نمی‌دهد.

بی‌تفاوتی اجتماعی را شاید بتوان درد امروز تمامی جوامع اعم از پیشرفته و توسعه نیافته دانست و نکته حائز اهمیت در این رابطه نیز نبود تفاوت میان افراد فقیر و غنی در خصوص داشتن این بی‌تفاوتی است، به شکلی که در تمامی لایه‌های جامعه چه در سطوح بالا و چه در سطوح پائین یک اجتماع شاهد بروز بی‌تفاوتی اجتماعی و رشد هرچه بیشتر آن هستیم.

سیدحسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران، در خصوص مبحث بی‌تفاوتی اجتماعی و مسائل پیرامون آن به خبرنگار برنا گفت: یکی از ویژگی‌های انسان اجتماعی بودن است، اجتماعی بودن به منزله اینکه فقط در جامعه حضور یابد و یا زندگی کند نیست بلکه حضور موثر داشتن فرد در مسائل اجتماعی را نیز شامل می‌شود.

موسوی چلک در ادامه با اشاره به بحث حضور موثر فرد در جامعه گفت: مولفه‌های فراوانی در این خصوص وجود دارد اما شاید یکی از اصلی‌ترین مولفه‌ها در این زمینه موضوع احساس مسئولیت در قبال دیگران است. طبیعتا این ویژگی است که اجتماعی بودن انسان را در قالب تعریف عملیاتی ارائه می‌دهد، به همین دلیل جامعه‌ای که می‌خواهد مسیر پیشرفت را طی کند باید مسئولیت پذیری در قبال دیگران را درون خود نهادینه کند و هرگاه جامعه‌ای در آن میزان مسئولیت پذیری در حد بالایی باشد، بی‌تفاوتی اجتماعی کمتر خود را نشان می‌دهد.

این مددکار اجتماعی با پاسخ به این سوال که بی‌تفاوتی اجتماعی چه تغییراتی را نسبت به سبک زندگی در گذشته و حال به وجود آورده است؟ اظهار کرد: اگر سبک زندگی حال حاضر خود را با زندگی گذشتگان به مقایسه بگذاریم، به خوبی این موضوع را درک می‌کنیم که آن‌ها بیش از ما در قبال افرادی که در کنارشان حضور داشتند احساس مسئولیت می‌کردند به شکلی که حتی در زبان محاوره‌ای نیز اشارات مستقیمی به این موضوع داشتند و همواره اذعان می‌کردند غم دیگران، غم ما است و شادی آن‌ها هم شادی ما. در نتیجه همیاری و همدلی فراوانی بین آحاد جامعه در گذشته وجود داشت اما این موضوع در شرایط فعلی روز به روز کاهش یافته و به سمت کمرنگ شدن حرکت کرده است.

موسوی چلک ادامه داد: البته در حال حاضر نیز گاهی شاهد همیاری و در کنار بودن مردم هستیم برای مثال  پس از به وقوع پیوستن سیل اخیر و یا زلزله‌ای که در استان کرمانشاه رخ داد شاهد بودیم مردم با یک همدلی و اتحاد منسجم در پی یاری رساندن به همنوعان خود بودند و هرکس به اندازه توان خود کمک‌هایی را راهی مناطق سیل‌ و زلزله زده کرد. این مسئله نشات گرفته از ذات ایرانی و اسلامی افرادی است که در جامعه ما زندگی می‌کنند و مبحث نوع دوستی که از گذشتگان برای ما به ارث رسیده را هنوز هم در زندگی خود لحاظ می‌کنند اما نکته مغفول مانده این است که همدلی و اتحاد نباید فقط در زمانی باشد که حادثه‌ای رخ می‌دهد بلکه باید در تمامی زمان‌ها به این شکل باشد و افراد نسبت به یکدیگر بی‌تفاوت نباشند. با توجه به تغییراتی که در سبک زندگی افراد صورت گرفته و میزان مسئولیت پذیری و توجه به دیگران کمرنگ‌تر شده متاسفانه جامعه ما کمتر دچار یک رنگی و همیاری است و بیشتر به سمت بی‌تفاوتی اجتماعی سوق داده شده است.

رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران در خصوص دلایل افزایش میزان بی‌تفاوتی اجتماعی در جامعه گفت: دلایل فراوانی را در این زمینه می‌توان نام برد اما شاید بتوان گفت اصلی‌ترین دلیل در این رابطه عدم پشتوانه اجتماعی درون جامعه حال حاضر است. در گذشته مردم بدون هیچ چشم‌داشتی به یاری یکدیگر می‌شتافتند و در کنار یکدیگر بودند. این یعنی پشتوانه‌ای وجود داشت که افراد می‌توانستند هر زمان از این پشتوانه بدون هیچ نگرانی استفاده لازم را ببرند اما زمانی که بی‌تفاوتی اجتماعی رشد می‌کند این پشتوانه نیز از بین می‌رود. البته پشتوانه مردمی تنها یکی از شکل‌های پشتوانه اجتماعی است.

موسوی چلک تصریح کرد: امروزه شرایطی به وجود آمده که افراد را به سمت فردگرایی هدایت کرده و این فردگرایی فقط در تعامل با محیط پیرامون وجود ندارد بلکه به درون نهادی بزرگ و اثرگذار چون خانواده نیز رسوخ پیدا کرده و در اشکال مختلف خود را نشان می‌دهد؛ از جمله نگرانی نسبت به آینده و تغییر ساختار خانواده و روابطی که وجود دارد. زمانی که فردگرایی درون چنین جامعه‌ای رشد پیدا کند، احساس تنهایی و تنهایی اجتماعی بیشتر خواهد شد و طبیعتا در یک اجتماع که مردم احساس تنهایی کنند و از پشتوانه اجتماعی بهره نبرند بی‌تفاوتی اجتماعی به صورت چشم‌گیری افزایش خواهد یافت که کیفیت زندگی را به شدت تحت تاثیر قرار خواهد داد.

وی در پایان و در پاسخ به این سوال که اگر بی‌تفاوتی اجتماعی بیش از پیش رشد کند جامعه با چه معضلاتی روبرو خواهد بود؟ بیان کرد: در جامعه‌ای که بی‌تفاوتی اجتماعی افزایش می‌باید میزان تنهایی نیز همراه با آن افزایش خواهد یافت و فردگرایی و منافع فردی بر منافع جمع غلبه می‌کند و در نهایت ایثار و گذشت و مشارکت اجتماعی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. تمامی این موضوعات نیز عاملی خواهد بود برای کاهش سرمایه اجتماعی درون جامعه در صورتی‌که سرمایه اجتماعی و سرمایه انسانی دو عامل مهم برای پیشرفت یک کشور و یک اجتماع است.