صنعت بیمه؛ همگرایی ضریب خسارت در بخش خصوصی و دولتی

به گزارش گروه خبر خبرگزاری برنا، به نقل از پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا)، مجموع حق بیمه تولیدی در سال ۱۳۹۷ معادل ۴۵۴ هزار میلیارد ریال بوده که نسبت به سال قبل معادل ۳۳.۵ درصد افزایش یافته است و این میزان رشد، طی شش سال اخیر بیشترین میزان رشد حق بیمه دریافتی بوده است. به نظر می‌رسد که بخشی از این رشد می‌تواند ناشی از رشد بهای هر واحد بیمه‌نامه صادره باشد که با توجه به شرایط اقتصاد ایران در سال گذشته و رشد سریع قیمت دارایی‌های سرمایه‌ای نظیر مسکن و خودرو، این مساله طبیعی به نظر می‌رسد. توسعه و فراگیر شدن انواع بیمه‌نامه‌های جدید نیز می‌تواند در این موضوع موثر باشد. شایان ذکر است که با وجود افزایش محسوس میزان حق بیمه در سال ۱۳۹۷ و رسیدن به مبلغ ۴۵۴ هزار میلیارد ریال، مقایسه این رقم با مجموع سپرده‌های بانکی نشان می‌دهد که مجموع منابع تجهیز شده توسط صنعت بیمه در سال ۱۳۹۷ تنها معادل ۱۰.۸ درصد منابع تجهیز شده توسط نظام بانکی (سپرده‌های بانکی) بوده است. 

بررسی ضریب خسارت صنعت بیمه به تفکیک شرکت‌های بیمه‌ دولتی و خصوصی نشان می‌دهد که با وجود کاهش محسوس ضریب خسارت در بخش دولتی طی دو سال اخیر (افت ۱۲ واحد درصدی)، هنوز هم ضریب خسارت در بخش خصوصی پایین‌تر از بخش دولتی است. هر چند که قسمتی از این موضوع ناشی از ورود بیمه دولتی به بخش‌هایی است که جذابیتی برای بخش خصوصی ندارد، اما قسمتی از آن نیز ناشی از کارایی پایین‌تر بخش دولتی در مقایسه با بخش خصوصی است. شایان ذکر است که زیان انباشته بیمه ایران در پایان سال ۱۳۹۷ معادل ۵۴ هزار میلیارد ریال بوده است.

بررسی ترکیب بیمه‌های صادره شرکت بیمه ایران نشان می‌دهد که این شرکت بیش از نیمی از بازار را در دو رشته شخص ثالث (۵۰.۲ درصد) و حوادث راننده (۵۰.۵ درصد) در اختیار دارد و با توجه به آنکه این نوع از بیمه‌ها اساسا بازده اقتصادی چندانی ندارند (به عنوان نمونه ضریب خسارت بیمه شخص ثالث برای صنعت بیمه در سال ۱۳۹۷ معادل ۱۱۳.۹ درصد و در سال ۱۳۹۶ معادل ۹۸ درصد بوده است)، عدم بازده اقتصادی مناسب توسط شرکت بیمه ایران منطقی به نظر می‌رسد.

بررسی عملکرد بازدهی بیمه شخص ثالث در صنعت بیمه کشور و عوامل هزینه‌ای و درآمدی موثر بر آن نشان می‌دهد که در سمت درآمدها، مجموع حق بیمه تولیدی صنعت بیمه در رشته بیمه شخص ثالث برای سال ۱۳۹۷ نسبت به سال قبل از آن تنها معادل ۱۶.۳ درصد افزایش یافته است که این افزایش تا حدی ناشی از افزایش حق بیمه به دلیل افزایش ۱۰ درصدی نرخ دیه بوده و بخشی از آن نیز ناشی از رشد ۴.۲ درصدی تعداد بیمه‌نامه‌های صادره بوده است.

بر خلاف درآمدها، در سمت هزینه‌های مربوط به بیمه شخص ثالث طی سال ۱۳۹۷ رشد محسوسی اتفاق افتاده است و میزان خسارت پرداختی معادل ۳۱.۳ درصد افزایش یافته که این نرخ رشد، با فاصله کاملا مشهود، بالاترین نرخ رشد خسارات پرداختی در ۱۰ سال اخیر است. با توجه به رشد محسوس هزینه خسارت‌های پرداختی به نظر می‌رسد که امکان سنجی وجود مخاطرات اخلاقی و تلاش جهت دریافت خسارت‌های غیرواقعی از شرکت‌های بیمه، ضروری است.

بررسی دقیق‌تر خسارات پرداختی نشان می‌دهد که رقم پرداختی در سال ۱۳۹۷ از ناحیه تعداد خسارات رشدی ۲۵.۷ درصدی و از ناحیه هزینه هر خسارت رشدی ۴.۴ درصدی را تجربه کرده است. به این ترتیب به نظر می‌رسد آنچه هزینه بیمه شخص ثالث را برای شرکت‌های بیمه بالا برده است، افزایش تعداد تصادفات بوده است. با توجه به آنکه آمار پزشکی قانونی گویای افزایش شمار کشته‌شدگان در تصادفات جاده‌ای طی دو سال اخیر است، به نظر می‌رسد که می‌توان با قطعیت بالایی در مورد واقعی بودن تصادفات و در نتیجه خسارات پرداختی نتیجه‌گیری کرد. به این ترتیب می‌توان گفت که علت اصلی افزایش ضریب خسارت در بیمه‌های شخص ثالث در سال گذشته، افزایش میزان تصادفات جاده‌ای (و در نتیجه مجروحین و کشته‌شدگان) بوده است که این مساله نیازمند سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حمل و نقل و بهبود کیفیت خودروهاست. در کنار این مساله باید توجه داشت که سیاست‌گذاری صنعت بیمه نیز در راستای ایجاد حاشیه سود مثبت برای بیمه‌گذاران، باید به سمت افزایش حق بیمه دریافتی جهت‌گیری کند.

بررسی ضریب خسارت صنعت بیمه به تفکیک بیمه‌های زندگی و غیرزندگی نیز نکات جالبی را در بردارد؛ مقایسه ضریب خسارت بیمه‌های زندگی و غیرزندگی (تمامی انواع بیمه‌نامه‌ها به غیر از زندگی) نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر ضریب خسارت در بیمه‌های غیرزندگی با نوساناتی مختصر، به طور پیوسته در حال رشد بوده است. در مقابل، ضریب خسارت بیمه‌های زندگی با توجه به ماهیت این نوع از بیمه‌ها روند نزولی داشته است. دلیل این مساله، ماهیت بلندمدت بیمه‌های زندگی و نیاز به بازپرداخت در سال‌های آتی است که ضریب خسارت را در سال‌های فعلی برای این رشته بیمه‌ای در سطوح پایین قرار داده است. انتظار می‌رود با ورود بیشتر افراد به این نوع از بیمه‌نامه و عدم رشد متناسب خروجی‌ها، ثبت ضریب خسارت پایین برای بیمه‌های زندگی در سال‌های آینده نیز تداوم یابد.

به این ترتیب با پذیرش این فرضیات، می‌توان انتظار داشت که ضریب خسارت پرداختی شرکت‌های بیمه رابطه معکوسی با سهم بیمه‌های زندگی داشته باشد. محاسبه سهم این نوع از بیمه‌ها در سبد محصولات شرکت‌های بیمه نشان می‌دهد که در حال حاضر شرکت‌های بیمه پاسارگاد و کارآفرین، بالاترین سهم بیمه‌های زندگی را در مجموع شرکت‌های حاضر در صنعت بیمه کشور در اختیار دارند.

بررسی عملکرد بیمه آتش‌سوزی صنعت بیمه در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که هر دو مولفه تعداد خسارات پرداختی و ارزش خسارات پرداختی، به طور کلی دارای روند صعودی بوده است. مجموع خسارات پرداختی برای این نوع از بیمه در سال ۱۳۹۷ معادل ۶۷۸ میلیارد تومان بوده که این رقم سهمی ۲.۳ درصدی از مجموع خسارات صنعت بیمه داشته است. شایان ذکر است که ارزش خسارات پرداختی در سال ۱۳۹۷ برای نخستین بار طی یک دهه اخیر کاهش یافته است. وقوع حادثه آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو در سال ۱۳۹۵، از مهمترین اتفاقات این رشته از بیمه در سال‌های اخیر بوده که به تنهایی ۵.۱ درصد از مجموع خسارات بیمه آتش‌سوزی سال ۱۳۹۵ را به خود اختصاص داده است.

بررسی ترکیب بیمه‌نامه‌های صادره شرکت‌های بیمه نشان می‌دهد که در حال حاضر شرکت‌های بیمه آرمان و ما، بیشترین سهم بیمه آتش‌سوزی را در ترکیب بیمه‌نامه‌های خود دارند. شرکت بیمه پاسارگاد نیز سهمی حدود ۲ درصد از بیمه‌نامه‌های خود را به بیمه آتش‌سوزی اختصاص داده که این موضوع می‌تواند بر پتانسیل سودآوری این شرکت‌ها اثر بگذارد.