سند راهبردی مواد و ساخت پیشرفته؛ از تصویب تا تاثیر بر زندگی مردم

چند روز پیش خبر تصویب سند راهبردی مواد و ساخت پیشرفته به عنوان یکی از اسناد کلیدی حوزه مواد پیشرفته در کشور منتشر شد.

به گزارش برنا، این سند که پس از ده سال کار کارشناسی آماده شده مسیر توسعه مواد پیشرفته و زیرساخت‌های فناورانه کشور را مشخص می‌کند. برای بررسی جزئیات این سند و برنامه‌های عملیاتی آن گفت‌وگویی با وحید ضرغامی، دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان مواد و ساخت پیشرفته معاونت علمی انجام شد که در ادامه می‌خوانید.

تصویب سند؛ از شورای فرهنگی تا ابلاغ رئیس جمهور

وحید ضرغامی دبیر ستاد مواد و ساخت پیشرفته معاونت علمی در گفت‌و‌گو با خبرنگار علمی برنا در خصوص زمان تصویب سند می‌گوید: این سند تقریبا اوایل اردیبهشت ۱۴۰۴ تصویب شده بود، اما برخی اشکالات اداری توسط دفتر ریاست جمهوری و معاونت برنامه و بودجه مطرح شد که هم‌اکنون رفع شده است. در حال حاضر همه مراحل اداری طی شده و منتظر ابلاغ رسمی توسط رئیس جمهور هستیم.

او توضیح می‌دهد که پس از تصویب در شورای عالی انقلاب فرهنگی سند باید مراحل اداری را طی کند تا نهایتا توسط رئیس جمهور به نهاد‌های ذی‌ربط مانند معاونت علمی و وزارتخانه‌های مرتبط ابلاغ شود.

ضرغامی تاکید می‌کند: متولی این سند ستاد مواد و ساخت پیشرفته معاونت علمی است. جلسات کارشناسی مختلفی در شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد که معاونت علمی ارائه‌دهنده پیش‌نویس بود و دستگاه‌های دیگر نیز نظرات خود را ارائه کردند.

ده سال تلاش برای تدوین سند

وی درباره طولانی بودن مسیر تدوین این سند می‌گوید: تیم معاونت علمی از سال ۱۳۹۴ نوشتن این سند را آغاز کرد. در دوره‌های بعدی با تغییر ساختارها، موضوعات لیزر، کوانتوم و فوتونیک تلفیق شد و نهایتا در سال ۱۴۰۲ ستاد مواد پیشرفته به صورت مستقل دوباره فعال شد و موضوع سند جدی‌تر دنبال شد.

اهمیت سند برای اولویت‌های ملی

ضرغامی با اشاره به نقش مواد پیشرفته در توسعه فناوری‌های ملی می‌گوید: برای مثال توسعه انرژی خورشیدی بدون تولید سیلیکون با خلوص بالا ممکن نیست یا برای تولید باتری‌های ذخیره‌ساز انرژی، مواد اولیه و الکترود‌ها باید بومی‌سازی شوند. این سند به تعیین اولویت‌های ملی و مواد زیرساختی مورد نیاز کمک می‌کند.

وی افزود که در سند ۱۰ حوزه کلیدی مشخص شده و مواد مرتبط با هر حوزه تعریف شده است.

برنامه‌های عملیاتی از آموزش تا شرکت‌های دانش‌بنیان

ضرغامی درباره اجرای سند می‌گوید: شروع کار از آموزش است؛ مطالب مرتبط باید در نظام آموزشی تدریس شود. سپس اولویت‌های پژوهشی مشخص و گرنت‌های تحقیقاتی ارائه می‌شود. مرحله بعد ایجاد مراکز رشد و استارتاپ‌ها و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان است. هدف ایجاد یک شبکه و زنجیره قوی در حوزه مواد پیشرفته است.

تاثیر مستقیم سند بر زندگی مردم

وحید ضرغامی در توضیح اهمیت عملی سند برای مردم می‌گوید: کشور ما سال‌ها به فروش مواد خام بسنده کرده و ارزش افزوده اصلی این مواد در کشور‌های دیگر ایجاد می‌شود. برای مثال نفت، فلزات و مواد معدنی ما وقتی به صورت خام صادر می‌شوند پس از تبدیل به محصول نهایی، چندین برابر قیمت اولیه به بازار بازمی‌گردند اما ما سهمی از این ارزش افزوده نداریم.

او می‌گوید: اگر بر اساس سند راهبردی مواد و ساخت پیشرفته بتوانیم زنجیره تولید مواد اولیه تا محصول نهایی را در کشور ایجاد کنیم این تغییر مستقیما در زندگی مردم دیده خواهد شد. قیمت تمام‌شده کالا‌های صنعتی کاهش می‌یابد فرصت‌های شغلی افزایش پیدا می‌کند و بخش قابل توجهی از درآمد کشور از خام‌فروشی به تولید داخلی ارزشمند منتقل می‌شود. به عبارتی وقتی ماده اولیه‌ای که تا امروز خام صادر می‌شد در داخل به محصول نهایی تبدیل شود و بعد صادر شود، اقتصاد کشور قوی‌تر و مردم از این مسیر بهره‌مند خواهند شد.

دور زدن تحریم‌ها از طریق تولید و تنوع محصولات

ضرغامی درباره مقابله با تحریم‌ها می‌گوید: تحریم‌ها معمولا بر پایه شناسایی و محدود کردن صادرات مواد اولیه است اما وقتی شما همان ماده اولیه را تبدیل به هزاران محصول مختلف کنید عملا شناسایی و محدود کردن آنها دشوار می‌شود. به عنوان مثال صادرات یک تن آهن خام خیلی ساده ردیابی می‌شود اما اگر همان آهن تبدیل به قطعات صنعتی مختلف شود و صد‌ها محصول متنوع از آن ساخته شود، امکان تحریم مستقیم این محصولات بسیار سخت است.

وی توضیح می‌دهد: نمونه موفق این استراتژی را در چین می‌بینیم؛ چین با بهره‌گیری از مواد اولیه صد‌ها محصول نهایی تولید و صادر می‌کند. ایران نیز می‌تواند همین مسیر را دنبال کند: به جای صادرات خام نفت یا فلزات محصولات پتروشیمی، باتری، سلول خورشیدی و قطعات صنعتی ساخته و صادر شوند. این کار هم ارزش افزوده ایجاد می‌کند و هم ابزار موثری برای مقابله با تحریم‌ها خواهد بود.

ضرغامی در پایان تاکید می‌کند: هدف اصلی ما این است که کشور از خام‌فروشی خارج شود و با تبدیل مواد اولیه به محصولات فناورانه و متنوع هم اقتصاد قوی‌تری داشته باشد و هم زندگی مردم بهبود پیدا کند. وقتی این مسیر عملیاتی شود اثرات آن در قیمت‌ها، فرصت‌های شغلی و کیفیت زندگی مردم به وضوح احساس خواهد شد.

انتهای پیام/