فرمول ستاره شدن و ستاره ماندن در سینمای ایران

امیر سمواتی: سینمای ایران ستاره ندارد/ فرمول اصلی ستاره شدن در ایران حاشیه‌سازی است

امیر سمواتی، تهیه‌کننده سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار برنا اظهار داشت: حضور ستاره‌ها و بازیگران مطرح در یک اثر سینمایی برای یک تهیه‌کننده بیش از هر چیز متوجه نگاهی اقتصادی است. به طور کلی از هنرپیشه‌‌ها در جهت کمک به فروش فیلم استفاده می‌شود و پولی که به عنوان دستمزد به یک هنرپیشه داده می‌شود برای کمک آن شخص به فروش فیلم است. به طور کلی هنرپیشه‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند که برخی باید پول داد و برخی دیگر نیز نیازی به هزینه ندارند و پولی نباید به آنها داد.

سمواتی خاطرنشان کرد: هنرپیشه و فروش فیلم رابطه‌ای مشخص با هم دارند که در یک نسبت اقتصادی قرار می‌گیرند. هر بازیگر به نسبت مخاطبی که دارد میزان دستمزدش مشخص می‌شود، یک تهیه‌کننده وقتی به سراغ بازیگری مشخص می‌رود میزان فروش مطمئنی که از حضور آن شخص در فیلمش دارد میزان دستمزدی که برای وی در نظر گرفته می‌شود را مشخص می‌کند.

وی افزود: هنرپیشه‌ها و ستاره‌های سینما همیشه در فروش آثار سینمایی تأثیرگذار هستند و هیچگاه نمی‌توان تأثیر مستقیم و مشخص آنها را نادیده گرفت. مخاطبان با شناختن ستاره یک فیلم به سراغ آن اثر می‌رود و برای دیدنش بلیت می‌خرد و این قاعده در همه جای دنیا وجود دارد و از ابتدای تاریخ سینما نیز وجود داشته است اما در سینمای ایران معمولاً هر بازیگر تنها در کشور ما شناخته شده است و مخاطب دارد. در هر صورت به نظر من وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید هر 3 یا 6 ماه آماری دقیق از میزان مخاطب بازیگران و حتی دیگر عوامل تولید یک اثر سینمایی ارائه دهد تا در وضعیتی مشخص تهیه‌کنندگان و سرمایه‌گذارها عوامل خود را مشخص کنند اما متأسفانه وزارت ارشاد برنامه‌ریزی مشخصی ندارد و کارهای تحقیقاتی دقیقی انجام نمی‌شود.

این تهیه‌کننده در ادامه تصریح کرد: در سینمای ایران ستاره‌ای وجود ندارد و ما ستاره به معنای واقعی نداریم. یک ستاره سینمایی مخاطبانش تنها محدود به کشوری که در آن زندگی می‌کند نمی‌شود، همانطور که می‌بینید ستاره‌های سینمایی بسیاری در اروپا، آمریکا و هند هستند که در همه جای دنیا طرفدار و مخاطبان خود را دارند اما در ایران اینچنین نیست و از طرفی بازیگران خوب سینما که فیلم‌های پرفروشی دارند و بعضاً به عنوان ستاره در سینمای ایران شناخته می‌شوند پس از چند فیلم موفق کنار می‌روند و خبری از آنها نمی‌شود و در این وضعیت سعی می‌کنند حاشیه‌ای ایجاد کرده و دوباره سر زبان‌ها بیفتند.

وی در ادامه این بحث گفت: یکی از فرمول‌های ستاره شدن در سینمای ایران حاشیه‌سازی است و ما می‌بینیم بازیگران بسیاری هستند که با حاشیه‌سازی و قرار دادن خود در موقعیت‌هایی نامتعارف توجهات را به خود جلب می‌کنند و دلیل اصلی ستاره‌سازی به این شکل و کوتاه بودن عمر ستاره‌های سینما در ایران، رها بودن عوامل سینما و تلویزیون است به این معنی که خانه سینما و تلویزیون هیچ‌کدام مدیریتی بر وضعیت حرفه‌ای سینماگران ندارند.

تهیه‌کننده فیلم سینمایی «دربند» اظهار داشت: خانه سینما درگیر مسائل خاله‌زنکی است و تلویزیون نیز از سرمایه‌های خود استفاده نمی‌کند و بازیگران در فضایی که امروز می‌بینیم بیش از هر چیز شبیه یک بازار سیاه است قرار گرفته‌اند. تلویزیون نیز تا امروز روی افراد ناشناس سرمایه‌گذاری می‌کرد و بعد از اینکه می‌توانست از این افراد استفاده کند، آنها را رها می‌کرد و یا بازیگران فعالیت خود را در سینما ادامه می‌دانند و یا کنار می‌رفتند ولی این وضعیت در هیچ جای دنیا رایج نیست.

سمواتی خاطرنشان کرد: ما باید از تجربه کشورهای دیگر استفاده کنیم. در کشورهایی مثل آمریکا و هند شرکت‌ها و کمپانی‌هایی وجود دارند که با بازیگران قراردادهای چند ساله می‌بندند و در حالیکه آنها را در اختیار خود می‌گیرند از جایگاه این بازیگران نیز محافظت می‌کنند و برای همین است که می‌بینیم بازیگران هالیوودی تا سالیان سال افرادی موفق هستند که در گیشه فیلم‌هایشان به فروش قابل قبول می‌رسند.

وی در ادامه این بحث گفت: یکی دیگر از راه‌های مراقبت از ستاره‌های سینما این است که دولت یا یک‌سری آژانس‌ها تأسیس شوند که با استفاده از افراد در سمت مدیر برنامه که تخصصی در این کار دارند از بازیگران محافظت و فضا مدیریت شود. در ایران نیز می‌بینیم برخی بازیگران مدیر برنامه دارند اما نهایت کاری که مدیر برنامه برای آنها انجام می‌دهد جواب دادن تلفن یا به جای وی حرف زدن است اما وظیفه مدیر برنامه در دیگر نقاط دنیا وظایفی پیچیده است که نیاز به تخصصی ویژه دارد. مثلاً یک مدیر برنامه باید از شأن و جایگاه بازیگرش مراقبت کند و به وی اجازه ندهد در فضای مجازی هر عملکردی داشته باشد یا در برخی مهمانی‌ها و مراسم‌ها حاضر نشود اما می‌بینیم که در سینمای ایران اصلاً چنین چیزی وجود ندارد و مدیر برنامه اصلاً تکلیف مشخصی ندارد.

این تهیه‌کننده در پایان تصریح کرد: در سینمای ایران معمولاً افراد علاقه‌مند به بازیگری با فراهم شدن ناگهانی شرایط یک شبه تبدیل به هنرپیشه‌ای پرمخاطب می‌شوند و اطرافشان یک شبه شلوغ شده و مملوء از افراد مختلف می‌شود و این در حالی است که این شخص در تمام طول عمرش در چنین موقعیتی نبوده و چون تجربه‌ای ندارد کنار می‌رود و در نهایت هم همان شخص، هم تهیه‌کننده، هم سینما و هم مردم ضرر می‌کنند.

مرتضی شایسته: وزارت ارشاد در نحوه استفاده از ستاره‌های سینمایی در فیلم‌ها نظارت کند/ بالعکس گذشته ستاره‌ها از نقش‌های کوتاه استقبال می‌کنند

مرتضی شایسته، تهیه‌کننده سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار برنا اظهار داشت: استفاده بی‌جهت از ستاره‌های سینما تنها در راستای فروش فیلم باعث به وجود آمدن بدبینی مخاطب نسبت به فیلم‌های سینمایی می‌شود. بعضاً شاهد این مسأله بوده‌ایم که یک بازیگر در یک یا دو سکانس از فیلمی ایفای نقش کرده اما از تصویرش در پوستر اصلی استفاده شده و مخاطبی که برای این بازیگر به سینما می‌رود سرخورده از سالن بیرون می‌آید و مطمئناً دیگر به تبلیغات و فیلم‌های سینمایی اعتمادی نخواهد داشت.

شایسته خاطرنشان کرد: این مسائل با اصول حرفه‌ای سینما همخوانی ندارد و در این صورت می‌شود از نام آن بازیگر به این شکل استفاده کرد که مثلاً در تیتراژ یا پوستر با عنوان «حضور افتخاری» از وی نام برده شود اما می‌بینیم که اینگونه نیست و حتی این بازیگران که با حضور افتخاری باید نامشان مطرح شود در تبلیغات بسیار پررنگ جلوه داده می‌شوند. این نقص بزرگ سینمای ما است که از ستاره‌هایش اینگونه استفاده می‌کند و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید به این مسأله مهم ورود کرده و جلوی این اتفاق را با برنامه‌ریزی دقیق بگیرد.

وی افزود: انتخاب مردم برای دیدن یک فیلم تا حد زیادی بر اساس بازیگرانش صورت می‌گیرد و امروز اینگونه انتخاب کردن فیلم‌ها بسیار بیشتر شده و برخی از مخاطبان تنها معیار انتخاب فیلم‌هایشان بازیگرانی هستند که در فیلم ایفای نقش کرده‌اند و به همین دلیل باید نقش بازیگران و چهره‌ها محبوب و مطرح را جدی گرفت.

این تهیه‌کننده در ادامه گفت: نکته عجیبی در سینمای امروز ما وجود دارد که باید به آن اشاره شود. امروز با پدیده‌ای مواجه هستیم که در تاریخ سینمای جهان بی سابقه بوده. در گذشته اگر نقشی به بازیگران پیشنهاد می‌دادیم یکی از دلایل رد پیشنهاد همکاری کمرنگ بودن نقش بود و این مسأله در حدی اهمیت داشت که یک بازیگر اگر نقشش در حین ساخت فیلم کمرنگ می‌شد اعتراض می‌کرد اما امروز اکثر بازیگرانی که به چهره‌های پرطرفدار و در واقع پرفروش تبدیل شده‌اند از نقش‌های کمرنگ استقبال می‌کنند و هرچقدر نقش کمرنگ و کم دردسرتر باشد بازیگران چهره از آن نقش بیشتر استقبال می‌کنند و در واقع همه چیز به مسائل مادی و مالی مربوط و خلاصه شده است. به وجود آمدن این وضعیت بسیار عجیب است و باید جلوی رواج آن را گرفت.

تهیه‌کننده فیلم سینمایی «سام و نرگس» اظهار داشت: یک بازیگر برای تبدیل شدن به ستاره‌ای سینمایی علاوه بر استعداد که لازمه آن است عناصر دیگری چون فیزیک خیلی خوب، بیان خوب، اعتماد به نفس بالا و... را نیاز دارد و مسائل دیگری چون حاشیه‌ها که منجر به دیده شدن یک شخص در بین عوام جامعه می‌شود تأثیر چندانی بر نظر و انتخاب تهیه‌کننده‌ها ندارد.

وی افزود: یک ستاره سینمایی باید مثل یک فوتبالیست بزرگ از خود مراقبت کند. این مراقبت از دو جنبه ظاهری و اخلاقی مورد نیاز است و یک بازیگر پرطرفدار و اصطلاحاً چهره باید از فیزیک و چهره خود مراقبت کند، ورزش مداوم داشته باشد و از مسائلی چون سیگار و... دوری کند و از طرفی به لحاظ شخصیتی از خود در جامعه و فضای مجازی مراقبت کند. در این صورت است که می‌تواند به عمر خود در جایگاه یک ستاره سینمایی بیفزاید اما اگر اینگونه نباشد مطمئناً مثل بسیاری از ستاره‌های امروز سینمای ما عمرش کوتاه می‌شود و فروغی چندانی در بین مردم نخواهد داشت.

شایسته در پایان تأکید کرد: سینمای ما ستاره‌های بزرگی دارد که هم از لحاظ هنری و هم از لحاظ شخصیتی افراد مهمی هستند. افرادی چون پرویز پرستویی، بیژن امکانیان، رضا کیانیان و علیرضا نصیریان بازیگرانی هستند که در تمام دوره فعالیت هنری‌شان از شخصیت و ظاهر خود مراقبت کرده و همچنان در هر فیلمی که ایفای نقش می‌کنند مورد توجه قرار گرفته و به بهترین شکل ظاهر می‌شوند.

جواد نوروزبیگی: سوپراستار ماندن نیاز به مراقبت دارد/ مخاطبان فیلم خوب را بیشتر از فیلم پرستاره می‌پسندند

جواد نوروزبیگی با اشاره به اینکه سوپراستارها همچنان می‌توانند در فروش فیلم‌ها تأثیرگذار باشند دلیل موفقیت اصلی یک فیلم برای فتح گیشه را پرستاره بودن آن نمی‌داند و معتقد است یک اثر سینمایی باید اثری جذاب و مخاطب‌پسند باشد چرا که مردم بیشتر به فیلم خوب اهمیت می‌دهند تا بازیگر خوب.

جواد نوروزبیگی تهیه‌کننده سینما در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: مطمئناً استفاده بی‌مورد از بازیگران مطرح که عامل فروش فیلم‌ها هستند به مرور مخاطبان سینما را نسبت به این بازیگران و به طور کلی فیلم‌هایی که از این بازیگران استفاده کرده‌اند بدبین می‌کند. بارها با فیلم‌هایی مواجه شده‌ایم که از بازیگران مطرح در تیزرها و تبلیغات‌شان استفاده کرده‌اند ولی وقتی فیلم را دیده‌ایم آن بازیگر نقش چندانی در فیلم نداشته و حتی شاید یک یا دو سکانس بازی کرده است. این رفتارها توهین به شعور مخاطب است و قطعاً مخاطب وقتی متوجه این مسأله بشود هم نسبت به فیلم‌های سینمایی بدبین می‌شود و هم شأن و موقعیت بازیگرانی که خود را در این شرایط قرار داده‌اند نیز زیر سوال می‌رود.

نوروزبیگی خاطرنشان کرد: من معتقدم مردم دیگر توجه چندانی به بازیگران و ستاره‌ها ندارند. فیلم‌های خوب هستند که موفق به فروش خوب و بالا می‌شوند و مردم بیش از سوپراستارها به فیلم‌ها توجه دارند و می‌بینیم که فیلم‌هایی مملوء از بازیگر بارها در گیشه شکست می‌خورند و یا آن مقدار که انتظار می‌رفت موفق به فروش نمی‌شوند.

وی افزود: ستاره‌ها هم زمانی محدود برای درخشش دارند و پس از مدتی کم‌فروغ می‌شوند و این اتفاقی طبیعی در سینما است اما با این حال قطعاً همیشه تا حدی در فروش فیلم‌ها تأثیرگذار هستند. یک بازیگر محبوب که از خود مراقبت کند و در هر اثری حاضر نشود و یا به این مسائل که حضورش در یک اثر در راستای فریب مخاطب برای خرید بلیت است یا جنبه دیگری دارد نیز توجه کند  مطمئناً می‌تواند شانس بیشتری برای محبوب ماندن داشته باشد که متأسفانه امروز اینگونه نیست و بازیگران بسیاری را می‌بینیم که فقط به پول و دستمزدی که دریافت می‌کنند توجه دارند.

این تهیه‌کننده در ادامه گفت: برنده شدن جوایز در جشنواره، موفقیت در گیشه و محبوبیت در جامعه نشان می‌دهند که یک بازیگر به درجه سوپراستار یا استار شدن رسیده، چنین بازیگری هرچقدر مخاطب و تضمین فروش داشته باشد می‌تواند بیشتر مورد توجه تهیه‌کننده‌ها قرار بگیرد اما در این شرایط که با پیشنهادهای خوب و بعضاً اغواکننده روبرو است نیاز به مراقبت از خود دارد که اگر این مراقبت صورت نگیرد دوران ستاره بودن این بازیگر چندان به طول نمی‌انجامد.

تهیه‌کننده فیلم سینمایی «من دیه‌گو مارادونا هستم» خاطرنشان کرد: ما امروز در سینما دو دسته سوپراستار داریم، یک دسته بازیگرانی هستند که تنها در آثار اجتماعی ایفای نقش می‌کنند و مخاطب آن‌ها را در این نقش‌ها و فیلم‌ها می‌پسندد و دسته دیگر بازیگرانی هستند که تنها فیلم‌های کمدی و طنز بازی می‌کنند. هر دو بازیگر باید از خود مراقبت‌هایی ویژه در راستای حفظ جایگاه‌شان داشته باشند. در سینمای ما بارها شاهد بودیم که یک بازیگر نقش‌های کمدی در فیلمی جدی و اجتماعی بازی کرده و چندان مورد توجه مخاطبان قرار نگرفته و با توجه به این موضوع که هر سوپراستاری برای جلب توجه و فروش بیشتر فیلمش نیاز به محبوبیت و توجه مخاطبان دارد باید در مسیر جامعه حرکت کند و بتواند آن چیز که جامعه از او انتظار دارد را در سینما برآورده کند و تا زمانی که یک بازیگر چنین توانایی و قدرتی داشته باشد می‌تواند بازیگری پولساز باشد.