سنسور ایرانی پايش کلر در خدمت سلامت آب با قیمت یکچهارم نمونه خارجی/ برووکراسی سد راه پیشرفت فناوری!
زهرا وجدانی: تامین و پایش مستمر کیفیت آب بهعنوان یکی از حیاتیترین زیرساختهای سلامت عمومی امروز بیش از هر زمان دیگری به فناوریهای دقیق، هوشمند و بومی وابسته شده است. از تصفیهخانههای آب و فاضلاب گرفته تا استخرها، صنایع غذایی و دارویی کنترل پارامترهای کیفی آب نقشی مستقیم در سلامت جامعه، کاهش هزینهها و صیانت از منابع دارد. در این میان توسعه تجهیزات آزمایشگاهی و صنعتی پیشرفته در داخل کشور نهتنها وابستگی به واردات را کاهش میدهد بلکه امکان تطبیق فناوری با شرایط بومی و استانداردهای داخلی را نیز فراهم میکند.
در این گزارش با تکیه بر گفتوگوی اختصاصی با اشکان امیرخانی، مدیرعامل یک شرکت دانشبنیان در حوزه تجهیزات آزمایشگاهی به بررسی محصولات دانشبنیان این شرکت، بهویژه سنسور کلر آزاد آمپرومتریک، نقش آن در بهبود کیفیت آب، مزیتهای فنی و اقتصادی، وضعیت بازار و صادرات و همچنین چالشهای پیشروی تولیدکنندگان فناوریمحور در ایران میپردازیم.
آغاز مسیر یک شرکت فناور از دل نیازهای آزمایشگاهی
اشکان امیرخانی، مدیرعامل شرکت دانشبنیان ایده آزما آریا در گفتوگو با خبرنگار علمی برنا با اشاره به سابقه فعالیت این شرکت توضیح میدهد که این مجموعه کار رسمی خود را از سال ۱۳۹۴ آغاز کرده است. به گفته وی تمرکز اصلی شرکت از همان ابتدا بر طراحی و تولید تجهیزات آزمایشگاهی و پزشکی تخصصی قرار داشته؛ تجهیزاتی که بتوانند پاسخگوی نیازهای واقعی مراکز علمی، صنعتی و درمانی کشور باشند. این شرکت در حوزه تولید پکیجهای الکتروفورس، پاور ساپلایها و همچنین استیشنهای آنالایزر آب فعالیت میکند و در سالهای اخیر با توسعه سنسورهای پیشرفته پایش کیفیت آب بهویژه سنسور کلر آزاد توانسته جایگاه ویژهای در بازار داخلی به دست آورد. امیرخانی تاکید میکند که دانشبنیان شدن این شرکت نتیجه تمرکز مستمر بر توسعه فناوری بومی و حل مسائل کاربردی بوده است.
سنسور کلر آزاد آمپرومتریک؛ فناوری دقیق برای پایش کیفیت آب
یکی از مهمترین محصولات این شرکت سنسور کلر آزاد آمپرومتریک است؛ ابزاری صنعتی و دقیق برای اندازهگیری کلر آزاد موجود در آب. کلر آزاد یکی از اصلیترین پارامترهای گندزدایی آب به شمار میرود و کنترل دقیق آن نقش مستقیمی در سلامت مصرفکنندگان دارد. این سنسور با طراحی مقاوم و بدنهای از جنس پلیکربنات CNC شده، برای استفاده در شرایط صنعتی سخت طراحی شده و قابلیت بهکارگیری در تصفیهخانههای آب و فاضلاب، صنایع غذایی و دارویی، استخرها و سیستمهای پایش آنلاین کیفیت آب را دارد.
از نظر فنی این سنسور به الکترود طلا مجهز است که دقت بالایی در اندازهگیری کلر آزاد فراهم میکند. همچنین استفاده از سنسور دمای PT۱۰۰ امکان تصحیح اندازهگیریها بر اساس تغییرات دما را فراهم میسازد؛ موضوعی که در سیستمهای پایش دقیق آب اهمیت بالایی دارد. اتصالات فیتینگی استاندارد، امکان نصب آسان و ایمن این سنسور را در خطوط مختلف فراهم کرده و قابلیت اتصال به سیستمهای کنترل صنعتی از جمله آنالایزرهای هوشمند باعث شده است که پایش لحظهای و مستمر کیفیت آب بهصورت خودکار انجام شود.
بومیسازی یک فناوری پیشرفته با استانداردهای بینالمللی
این جوان فناور با اشاره به اینکه این سنسور ساخت ایران است توضیح میدهد که طراحی و تولید آن بر اساس استانداردهای بینالمللی انجام شده است. به گفته وی اگرچه نمونههای مشابه این محصول در کشورهای پیشرفتهای مانند آمریکا و آلمان تولید میشوند اما این شرکت موفق شده همان فناوری را با استفاده از متریال بومی و دانش فنی داخلی توسعه دهد. قیمت نمونههای خارجی این سنسور در بازار جهانی حدود ۲۰۰۰ یورو است، در حالی که نسخه ایرانی آن با قیمتی حدود یکچهارم نمونه خارجی در داخل کشور تولید و عرضه میشود. این اختلاف قیمت در کنار کیفیت و دقت قابلرقابت، مزیت اقتصادی قابلتوجهی برای مصرفکنندگان داخلی ایجاد کرده است.
مزیت رقابتی سنسور ایرانی؛ نگهداری آسان و فناوری اتوکلین
یکی از چالشهای مهم در استفاده از سنسورهای اندازهگیری کلر موضوع رسوبگذاری و خروج از کالیبراسیون است. استانداردهای آب آشامیدنی در ایران به دلیل سختی و میزان املاح باعث ایجاد رسوب بالاتری در تجهیزات پایش میشود و همین موضوع عمر مفید سنسورها را کاهش میدهد. امیرخانی در این باره توضیح میدهد که این شرکت با درک این مسئله، فناوری جدیدی در این سنسور بهکار گرفته که بهصورت اتوماتیک و مداوم عملیات تمیزکاری الکترود را انجام میدهد. این فناوری موسوم به اتوکلین باعث میشود سنسور همواره در شرایط بهینه باقی بماند و نیاز به تعمیر و نگهداری پیچیده و پرهزینه نداشته باشد. همین ویژگی به گفته وی یکی از مهمترین مزیتهای رقابتی این محصول نسبت به نمونههای خارجی است.
مسیر دانشبنیانی و توسعه بازار داخلی
این محصول حدود سه سال پیش در سال ۱۴۰۱ بهعنوان یک محصول دانشبنیان به ثبت رسیده است. امیرخانی با اشاره به وضعیت فروش سنسور کلر آزاد میگوید که این محصول در بسیاری از تصفیهخانههای کشور مورد استفاده قرار گرفته و دامنه فروش آن از استانهایی مانند همدان، زنجان و تهران فراتر رفته است. این شرکت دانشبنیان در سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران مستقر است و هم اکنون در تلاش است که از ظرفیتهای این مجموعه از جمله کریدورهای صادراتی برای توسعه بازارهای خارجی استفاده کند.
صادرات فناوری ایرانی از انگلستان تا پاکستان
به گفته این فعال فناور این شرکت تاکنون موفق به صادرات سنسور کلر آزاد به کشور انگلستان شده و در مقاطعی نیز صادرات به پاکستان را تجربه کرده است. امیرخانی تاکید میکند که با توجه به دستیابی کامل به فناوری این محصول و استفاده از مواد اولیه بومی، ظرفیت توسعه صادرات به سایر کشورها نیز وجود دارد. این موضوع نهتنها میتواند به ارزآوری برای کشور کمک کند بلکه جایگاه فناوری ایرانی را در بازارهای بینالمللی ارتقا میدهد.
تاثیر مستقیم سنسور کلر بر زندگی روزمره مردم
اگر بخواهیم به زبان ساده نقش این دستگاه را در زندگی مردم توضیح دهیم باید به اهمیت کنترل دقیق کلرزنی در آب اشاره کنیم. کلر اگرچه عامل اصلی گندزدایی آب است اما تزریق بیش از حد آن میتواند باعث بروز مشکلات پوستی، تغییر طعم و بوی آب و حتی آسیب به سلامت مصرفکنندگان شود. سنسور کلر آزاد با پایش لحظهای میزان کلر این امکان را فراهم میکند که سیستمهای دوزینگ بهصورت خودکار و دقیق عمل کنند. در استخرها، تصفیهخانههای آب آشامیدنی و سیستمهای صنعتی این سنسور میزان کلر موردنیاز را اندازهگیری کرده و در صورت لزوم فرمان تزریق یا کاهش کلر را صادر میکند. نتیجه این فرآیند مصرف آبی با کیفیت بالاتر و کاهش ریسکهای بهداشتی است.
پایش هوشمند و کنترل از راه دور کیفیت آب
یکی دیگر از قابلیتهای مهم این سیستم امکان مانیتورینگ از راه دور است. اپراتورها میتوانند بهصورت آنلاین وضعیت سنسور، کیفیت آب و عملکرد سیستم را بررسی کنند و در صورت بروز مشکل پیش از آنکه کیفیت آب از حد استاندارد خارج شود اقدامات لازم را انجام دهند. این موضوع بهویژه در استخرها اهمیت زیادی دارد؛ جایی که تزریق بیش از حد کلر یا آلودگی بالا گاهی منجر به تخلیه کامل آب میشود. استفاده از این سنسور از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کرده و هزینههای عملیاتی را کاهش میدهد.
فراتر از کلر؛ پایش چندپارامتری کیفیت آب
سنسور کلر آزاد تنها یکی از اجزای سیستم پایش کیفیت آب این شرکت فناور است. به گفته امیرخانی این سیستم قابلیت اندازهگیری دمای آب، pH، ORP (پتانسیل اکسایش-کاهش) و توربیدیتی یا کدورت آب را نیز دارد. تمامی این سنسورها توسط تیم فنی شرکت طراحی و ساخته شدهاند و بر روی آنالایزر مرکزی نصب میشوند. این آنالایزر امکان پایش همزمان چندین پارامتر کیفی آب را فراهم کرده و دادهها را بهصورت خودکار و از راه دور در اختیار کاربران قرار میدهد.
صرفهجویی ارزی و کاهش وابستگی به واردات
امیرخانی با اشاره به قیمت بالای نمونههای وارداتی این سنسور توضیح میدهد که هر سنسور خارجی بین ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ دلار قیمت دارد. در مقابل نسخه ایرانی با قیمت بهمراتب پایینتر و در قالب قراردادهای عمده با شرکتهای بزرگ عرضه میشود. این موضوع علاوه بر کاهش هزینهها برای مصرفکنندگان داخلی نقش مهمی در صرفهجویی ارزی و حتی ارزآوری از طریق صادرات دارد.
به گفته وی تولید این سنسور با استفاده از متریال بومی و فناوری داخلی نمونهای موفق از اقتصاد دانشبنیان در حوزه تجهیزات صنعتی است.
پکیجهای الکتروفورس؛ محصول پرفروش آزمایشگاهی
در کنار سنسورهای پایش کیفیت آب، این شرکت فناور در حوزه تجهیزات آزمایشگاهی نیز فعال است. یکی از محصولات مهم این شرکت پکیجهای الکتروفورس است؛ دستگاههایی که برای جداسازی RNA و DNA در آزمایشگاههای تحقیقاتی و تشخیصی استفاده میشوند. این دستگاهها در مدلهای افقی و عمودی و با رزولوشنهای مختلف طراحی شدهاند و فرآیند جداسازی مولکولی را با دقت بالا انجام میدهند. امیرخانی توضیح میدهد که این محصول بهطور کامل بومیسازی شده و طراحی آن بهگونهای است که بدون نشتی و با کیفیت بالا عمل میکند.
حضور گسترده در مراکز علمی و تحقیقاتی کشور
پکیجهای الکتروفورس تولیدی این شرکت در بسیاری از مراکز علمی معتبر کشور مورد استفاده قرار گرفتهاند. دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه صنعتی شریف، سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران و سازمان انرژی اتمی از جمله مصرفکنندگان این محصول هستند. این دستگاه حدود چهار تا پنج سال پیش تجاریسازی شده و به یکی از محصولات پرفروش بازار داخلی تبدیل شده است.
چرا همه محصولات دانشبنیان نمیشوند؟
امیرخانی در پاسخ به این پرسش که چرا پکیج الکتروفورس دانشبنیان نشده است توضیح میدهد که برای دانشبنیان شدن معیارهای خاصی وجود دارد و لزوما همه محصولات فناورانه این معیارها را ندارند. برخی تجهیزات اگرچه از نظر فناوری در سطح پایینتری قرار دارند اما فرآیند ساخت آنها در داخل کشور پیچیده و پرهزینه است. بهعنوان مثال هزینه بالای قالبسازی باعث میشود تولید این تجهیزات با چالشهای خاصی همراه باشد. با این حال این محصولات نقش مهمی در تامین نیازهای داخلی دارند و از نظر اقتصادی و کاربردی بسیار موفق بودهاند.
نمایشگاه ایرانساخت؛ فرصت معرفی و چالش کاهش اثربخشی
این فعال فناور درباره حضور این شرکت در سیزدهمین نمایشگاه ایرانساخت میگوید که هدف اصلی از شرکت در این رویداد معرفی محصولات و ارتباط با بازار است. این شرکت تقریبا در تمامی ۱۳ دوره نمایشگاه حضور داشته و به گفته امیرخانی در سالهای گذشته استقبال بیشتری از این رویداد وجود داشته است. با این حال به نظر میرسد در سالهای اخیر خروجی مالی و اثربخشی نمایشگاه کاهش یافته است؛ موضوعی که میتواند ناشی از شرایط اقتصادی کشور یا نیاز به بازنگری در ساختار و شیوه برگزاری نمایشگاه باشد. او معتقد است که با زمانبندی مناسب، تبلیغات گستردهتر و افزایش مشوقها این نمایشگاه همچنان میتواند نقش موثری در توسعه فروش شرکتهای فناور ایفا کند.
چالشهای اساسیاز تحریم تا بروکراسی
امیرخانی بهعنوان یک فعال فناور مهمترین چالش پیشروی شرکتهای دانشبنیان را نبود تبادل علمی و فناوری با کشورهای دیگر میداند. به گفته وی بسیاری از ماژولهای الکترونیکی و قطعات مورد استفاده در تجهیزات هایتک وارداتی هستند و بدون دسترسی به بازارهای جهانی، تامین این قطعات دشوار و پرهزینه میشود. تحریمها و محدودیتهای تجاری نیز این مسیر را پیچیدهتر کردهاند.
پیشنهادها؛ تسهیل واردات مواد اولیه و کاهش موانع اداری
به اعتقاد وی یکی از راهکارهای مهم برای حمایت از تولیدکنندگان تسهیل واردات مواد اولیه و قطعات موردنیاز از طریق شرکتهای واسط معتبر است. این اقدام میتواند هزینهها را کاهش داده و زمان تامین را کوتاهتر کند.
علاوه بر این بروکراسی پیچیده برای دریافت مجوزها، تسهیلات و استانداردها یکی دیگر از موانع جدی توسعه فناوری در کشور است. نبود استانداردهای مشخص برای برخی محصولات باعث میشود تولیدکنندگان ناچار شوند استانداردهای خارجی را اخذ یا فرآیند بومیسازی آنها را طی کنند؛ فرآیندی زمانبر و پرهزینه که صرفه اقتصادی تولید را کاهش میدهد.
استانداردسازی؛ گلوگاه توسعه محصولات هایتک
امیرخانی تاکید میکند که استانداردسازی به یکی از مشکلات حاد تولیدکنندگان فناوریمحور تبدیل شده است. بهعنوان مثال محصول سنجش کلر آزاد این شرکت از سال ۱۴۰۲ وارد فرآیند استانداردسازی شده و با وجود دانشبنیان بودن و شناسایی بهعنوان محصول هایتک تا سال ۱۴۰۴ همچنان درگیر این فرآیند است. حتی محصولاتی که جوایز بینالمللی دریافت کردهاند یا تاییدیههای صنعتی دارند گاهی در مسیر اخذ مجوز نهایی با توقفهای طولانی مواجه میشوند؛ توقفهایی که میتواند فرصتهای بازار را از بین ببرد.
گفتوگو با این فعال فناور جوان نشان میدهد که این شرکت نمونهای قابلتوجه از توانمندی فناورانه داخلی در حوزه تجهیزات آزمایشگاهی و پایش کیفیت آب است. توسعه سنسور کلر آزاد آمپرومتریک با فناوری بومی، قیمت رقابتی، نگهداری آسان و قابلیت پایش هوشمند نهتنها به ارتقای کیفیت آب و سلامت عمومی کمک میکند بلکه نقش مهمی در کاهش وابستگی به واردات و صرفهجویی ارزی دارد. در کنار این دستاوردها تجربه این شرکت بار دیگر ضرورت بازنگری در سیاستهای استانداردسازی، تسهیل واردات مواد اولیه، کاهش بروکراسی و تقویت تعاملات بینالمللی را یادآور میشود. اگر این موانع ساختاری برطرف شوند مسیر برای رشد سریعتر شرکتهای دانشبنیان و تبدیل فناوری ایرانی به بازیگری موثر در بازارهای جهانی هموارتر خواهد شد؛ و در نهایت این پرسش جدی مطرح میشود:
وقتی یک فناوری بومی با کیفیت رقابتی، قیمت پایینتر و حتی سابقه صادرات تولید شده است، چرا باید سالها در پیچوخم استانداردسازی و بروکراسی متوقف بماند و آیا این تاخیرها بزرگترین مانع تبدیل نوآوریهای داخلی به مزیت واقعی ملی نیست؟
انتهای پیام/
